Mücbir Sebep, Kimi Vergilerde Mükellefleri Etkiler, Kimilerinde Etkilemez mi?
Koronavirüs salgını nedeniyle sık sık karşılaştığım bir soru var:
“Bir bölge veya sektör için mücbir sebep ilanı halinde sadece bir ya da birkaç vergi ödevi için mi tüm vergiler için mi mücbir sebep hali geçerli olur?”
Elbette ki bu sorunun arkasında, Koronavirüs (COVİD-19) nedeniyle 518 seri no.lu VUK Genel Tebliği ile ilan edilen mücbir sebep hali kapsamına giren mükelleflerin;
- Muhtasar ve KDV beyannamelerinin verilme ve ödeme sürelerinin ötelenmesi
- Form Ba-Bs bildirimlerinin ötelenmesi
- E-defterlerin imzalanması, oluşturulması ve GİB Bilgi İşlem Sistemine yüklenmesinin ötelenmesi
- Elektronik defter beratlarının yüklenmesinin ötelenmesi
diğer vergilerin ötelenmemesi yatıyordu.
Oysa ki mücbir sebep hali kapsamına alınan ticari, zirai ve mesleki kazanç gelir vergisi mükellefleri ile belirli sektörlerdeki kurumlar vergisi mükellefleri;
- Gelir vergisi beyannamesi
- Kurumlar vergisi beyannamesi
- Damga vergisi beyannamesi
- Geçici vergi beyannamesi
- Özel Tüketim Vergisi beyannamesi
- İlan ve reklam vergisi beyannamesi
- Çevre temizlik vergisi
- Emlak vergisi
- 7020, 7143 sayılı Kanunlarca yeniden yapılandırılmış borçlar
için beyanname verme ve/veya ödeme sürecine tabi olacaklar.
Öte yandan 65 yaş ve üzeri SM, SMMM, YMM’ler ile bunların hizmet sunduğu mükellefler ise 22 Mart 2020 ila sokağa çıkma yasağının sona ereceği tarih (bu tarihler dâhil) arasına isabet eden tüm beyanname/bildirimlerin verilme süreleri ile bunlara istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme sürelerinin son günü, sokağa çıkma yasağının sona ereceği günü takip eden 15. günün sonuna kadar uzatıldı.
Mücbir sebebin tanımı
Vergi hukuku dünyasında mücbir sebebi “vergi mükelleflerinin, vergi sorumlularının ve ceza muhataplarının isteseler dahi hiçbir biçimde kendi çabaları ve iradeleriyle önüne geçemeyecekleri, oluşunu ve sonuçlarını engelleyemeyecekleri doğal veya yapay durumlar” şeklinde tanımlayabiliyoruz. (Ahmet Erol, Mükellef Hakkı Olarak Mücbir Sebepler ve Sonuçları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2012, sayı 103)
Bir vergi ödevinde mücbir sebep hali var diğerinde yok
Vergi mükelleflerinin düz mantıkla anlayamadıkları husus; KDV ve muhtasar için var olan mücbir sebep halinin neden aynı mükellef grubu için gelir, kurumlar veya damga vergisinde olmadığıdır.
Bize göre de oldukça haklı bir tespit.
Çünkü; mücbir sebep hali ödevleri yerine getirmeye engel bir durum ise tüm ödevleri eşit bir şekilde engelliyor demektir.
Bu nedenle de bu şekilde vergi seçerek ilan edilen mücbir sebep halinin hem vergilemede adalet ilkesine hem de tabiat kanunlarına ters olduğunu düşünüyorum.
Kaldı ki 65+ SM, SMMM, YMM’ler ile bunlarla hizmet sözleşmesi imzalayan vergi mükelleflerinde tüm vergi ödevleri kapsanarak doğru bir uygulama yapılmışken önceki grup için de böyle bir uygulamanın yapılması uygun olacaktır.
Böylelikle kamuoyunda sık sık gündeme gelen “gelir vergisi beyannamesi ertelensin, kurumlar vergisi beyannamesi ertelensin” talepleri de taksit taksit karşılanmamış olur.
Maliye parçalı mücbir sebep yetkisine sahip mi?
Aslında Maliye VUK’un kendisine verdiği yetkiyi kullanıyor.
2004 öncesinde böyle bir yetkisi yokken, VUK Md.15’e eklenen bir cümle ile vergi türleri itibariyle yetki kullanabilme imkanı ortaya çıkmıştır. Ancak kanun maddesine eklenen bu hüküm, İdareye seçicilik imkanı kazandırsa da mükellef hakları açısından uygun bir düzenleme olmadığı kanısındayız.
Özetle vergi ödevini yerine getirmeye engel bir hal varsa bu tek tek, vergi vergi değil tüm ödevleri aynı anda etkiler diye düşünüyoruz.
Zira yaşamın gerçeği tam da budur.
Yorumlar