Dijital bankacılık ve Türkiye’deki gelişmeler
2000 ve sonrasındaki yıllarda teknolojide hızlı bir gelişim yaşanırken çeşitli iletişim araçlarının toplumsal hayattaki rolü ve etkinliği artmıştır. Bankacılık sektörü de gelişen teknolojiyi kullanarak, müşterilerine teknolojik kanallar üzerinden hizmet sunma noktasında öncü sektörlerden biri olmuştur. Bankacılık sektöründe son yıllarda FinTech’ler ve yapay zekâ kullanarak, hizmet sunum biçimini bambaşka bir düzeye taşımıştır. Yeni teknolojileri benimseyen banka müşterileri artık herhangi bir banka şubesine ihtiyaç duymuyorlar.
Gelişen ve değişen bankacılık sektöründe karşımıza “dijital bankacılık” kavramı çıkmaktadır. Dijital banka, bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşu şeklinde ifade edilir. Dijital bankacılık bağlamında ilk olarak internet (online-çevrimiçi) bankacılığı biçiminde karşılaşılan işlemlere mobil araçların gelişimi ile birlikte mobil bankacılık da dâhil olmuştur.
İngiltere, ABD ve Çin gibi ülkelerdeki bankacılık sektörlerinde şubesiz dijital bankacılık döneminin başladığı ve bu bankaların gerek müşteri sayılarının gerekse büyüklüklerinin geleneksel bankalarla rekabet edebilecek düzeylere ulaştığı gözlenmektedir.
Dünya bankacılık sektöründe adeta bir trend haline gelen bu yeni nesil bankacılık sistemine Türk bankacılık sektörü de kayıtsız kalmamış ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hazırlanan yönetmelik ile fiziki olarak şubesi olmayan, tamamen dijital olarak faaliyet gösterecek bankalara bankacılık lisansı verilmesi mümkün hale getirilmiştir.
Resmi Gazetede yayımlanan “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik” ile dijital bankaların faaliyet alanları ve şartları belirlenmektedir. Karar 1 Ocak 2022’de yürürlüğe girmiştir. Dijital banka olarak faaliyet göstermek isteyen firmaların BDDK’dan izin almaları gerekmektedir.
Şuan BDDK'dan dijital banka kurma izni alan 6 kuruluş vardır.
- Hayat Katılım Bankası A.Ş. : 25 Mart 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan bir kararla Türk bankacılık ve finans sektörünün ilk şubesiz dijital bankası “Hayat Finans” olmuştur.
- Kasa Katılım Bankası A.Ş. : 07 Temmuz 2022 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan bir kararla (dijital) katılım bankası kurulmasına izin verilmiştir.
- T.O.M. Katılım Bankası A.Ş. : Türkiye’nin ilk dijital perakende bankası TOM Bank oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), T.O.M. Katılım Bankası AŞ'ye faaliyet izni verdi. 31 Mart 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan kararla Türk bankacılık ve finans sektörünün ilk dijital perakende bankası TOM Bank oldu.
- FUPS Bank A.Ş. : Dijital bankacılık izni alan diğer firmalardan farklı olarak mevduat bankası kurma izni almıştır. 28 Eylül tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan kararla almıştır.
- Ziraat Dinamik Banka A.Ş. : 23 Mart 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan bir kararla kurulmasına izin verilmiştir.
- Colendi Bank A.Ş. : 3 Ağustos 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan bir kararla dijital mevduat bankası olarak kurulmasına izin verilmiştir.
Sonuç olarak, T.O.M. Katılım Bankası A.Ş.( dijital perakende bankası) katılım bankası olarak hizmet verecek. Hayat Finans Katılım Bankası A.Ş. katılım bankası şeklinde hizmet verecek. Kasa Katılım Bankası A.Ş. katılım bankası şeklinde hizmet verecektir. FUPS Bank A.Ş. , Ziraat Dinamik Banka A.Ş. ve Colendi Bank A.Ş. ise (dijital) mevduat bankası şeklinde kurulma izin verilmiştir.
(1) Uğur UZUN.(2020). Türkiye’de Dijital Bankacılık Kullanımı Üzerinde Covid-19 Pandemisinin Etkileri. Fiscaoeconomia Dergisi,Volume 5, Issue 1, 309-323.
(2) https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1132
(3) https://www.resmigazete.gov.tr/