Yönetim kurulu üyesi Borsadan hisse alırsa…
Geçtiğimiz yılın en çok üzülenleri arasında kendi işyerinde sigortalılığı nedeniyle SSK’sı Bağ-Kur’a aktarılanlar ile Borsa İstanbul’daki halka arzlara geç kalanlar da yer alıyor şüphesiz. 9 Eylül 1999 ve sonrası ilk kez sigortalı olanları hiç konuşmayalım bile.
2022 yılının sonunda müjdelenen EYT, 2023 yılında yasalaştı. İki milyona yakın sigortalı emeklilik için başvurdu. Başvuranların büyük çoğunluğu emekli oldu. Olanlar oldu olmasına da bir de sosyal güvenliğin dikenli yollarına takılanlar oldu.
Sosyal güvenlik kurumlarımız her ne kadar 2008 yılında tek çatı altında birleşse de 2008 yılından önce var olan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı hizmetleri çalışılan döneme göre değerlendiriliyor. İlgili dönemde Bağ-Kurlu olması gerekirken SSK’sı yatanlar, iptal edilen SSK’ları nedeniyle son yedi yılı Bağ-Kur’a kayanlar, ortağı olduğu işyerinde sigortalı olanlar derken dikenli yollar uzayıp gidiyor. Çalışılan dönemde fark edilmeyen hatalar da emeklilik işlemleri esnasında fark ediliyor.
EYT süreci en çok uzayanlar arasında ortağı olduğu işyerinden SSK’sı bildirilenler geliyor. 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasasına göre şirket ortakları Bağ-Kur’lu sayılıyor. Ülkemizde yaygın olan şirketler ise limited ve anonim şirket türünde kuruluyor.
Limited şirketlerin tüm ortakları Bağ-Kur’lu sayılıyor. Ortaklık açısından %1 ile %99 arasında fark bulunmuyor. Payın önemi yok. Anonim şirketlerde ise ortaklıkla birlikte yönetim kurulu üyeliği şartı aranıyor. Bu nedenle anonim şirketlerde tüm ortaklar değil yalnızca yönetim kurulu üyesi ortaklar Bağ-Kur’lu sayılıyor. Anonim şirketin ortağı %100 paya da sahip olsa yönetim kurulu üyesi değilse Bağ-Kurlu olmuyor.
Limitet şirketlerde ortaklar dışarıdan şirket müdürü atayabiliyor. Anonim şirketlerde ise yönetim kurulu üyesi ve başkanı dışarıdan olabiliyor. Bu kişiler şirkete ortak değilse çalışan olarak değerlendiriliyor ve SSK kapsamında sigortalı sayılıyor.
Sosyal Güvenlik Yasasının sigortalılık hallerinin birleşmesini düzenleyen 53’üncü maddesinde “Bağ-Kurlu sayılanlar, ortak oldukları işyerinde sigortalı bildirilemezler.” düzenlemesi(1) bulunuyor. Bu nedenle limited şirketlerde dışarıdan atanan müdür, anonim şirketlerde ise dışarıdan atanan yönetim kurulu üyeleri şirkete ortak olduklarında SSK’dan çıkıp Bağ-Kur’a geçiyor. Ortaklıkta payın önemi yok!
Geçtiğimiz yıl emekli sayısındaki artışa benzer şekilde Borsa İstanbul’daki yatırımcısı sayısı da ciddi anlamda artış gösterdi. Ekonomi bültenlerine göre 2023 başında 4 milyon kişiyi bulmayan yatırımcı sayısı 2024 yılı başında 8 milyonu aştı. Borsa yatırımcısının ilgisinde halka arzlar vardı. Yani borsaya yeni açılan şirketler.
Halka arzlar devam ettikçe Borsa İstanbul’daki şirket sayısı da artıyor. Yalnız bu şirketlerin anonim şirket olması gerekiyor. Tabi başka çok sayıda şartın da şirket tarafından yerine getirilmesi gerekiyor.
Borsada hisseleri işlem gören anonim şirketler büyük sermayelere sahip oluyor. Bu sermayenin de bir kısmını hisse senedi yoluyla halka arz ederek gelir elde ediyor. Hisse alan kişi şirkete ortak oluyor. Şirket kâr ettikçe hisse sahibi de kazanç elde ediyor. Kimi yatırımcı ise aldığı hisseyi aynı gün satabiliyor. Ama sonuçta hissesi olan, hisseyi elinde tuttuğu sürece şirkete ortak oluyor. Hatta hisseyi kendisi almayıp anne, baba, çocuk veya eşinden dolayı miras kaldığında da şirketin ortağı durumunda oluyor.
Anonim şirketler büyüdükçe yönetim kurullarında ortakların dışında SSK’lı çalışan üyeler de bulunmaya başlıyor. Anonim şirketlerde ortak olmayan yönetim kurulu üyeleri SSK kapsamında değerlendiriliyor. Bu durum borsaya açılan anonim şirketler için de geçerli oluyor.
Peki ya borsaya açılan bir şirketin ortağı olmayan SSK’lı yönetim kurulu üyesi, hisse senedi alıp veya hisse senedi miras kalıp şirkete ortak olursa? İşte o zaman işler karışmaya başlıyor. Çünkü Kanun, ortaklıkta oran aramıyor. Ortak olunca Bağ-Kur’a atıyor.
Anonim şirketlerde ortak olmayan yönetim kurulu üyelerinin de 4/1-b kapsamında Bağ-Kurlu olup olmayacaklarının tartışılması gerekiyor.
(1) Ekim 2008 öncesi için istisnalar bulunmaktadır.