Karşılıklı Anlaşarak İşten Ayrılmalarda Ödenen Tazminatlardan Kesilen Gelir Vergisi İade Edilecek
Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7162 sayılı Kanun 30 Ocak 2019 tarihli Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Kanunun 4’üncü maddesi ile Gelir Vergisi Kanununa eklenen bir geçici madde ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılan tazminat ödemelerinden kesilen gelir vergisinin iade edilmesi yönünde düzenleme yapılmaktadır.
Düzenleme ihtiyacının kaynağı
27/3/2018 tarihinde 7103 sayılı Kanunla düzenleme yapılmadan önce karşılıklı anlaşma suretiyle iş akdinin sonuçlanması çerçevesinde yapılan bazı ödemelerin gelir vergisi stopajına tabi tutulup tutulamayacağı tartışmalıydı.
Tartışma özellikle karşılıklı anlaşma yoluyla iş akdinin sonlandırılması çerçevesinde yapılan ödemelerin ücret ödemesi olup olmadığı, ücret ödemesi sayılacaksa kıdem tazminatı tutarına isabet eden kısmın istisnadan yararlandırılıp yararlandırılmayacağı, kıdem tazminatı tutarını aşan ödeme kısmının gelir vergisi stopajına tabi tutulup tutulmayacağı noktalarına dayanmaktaydı.
Gelir İdaresi yapılan ödemelerin kıdem tazminatına isabet eden kısmının istisnadan yararlanabileceğini artan kısmın ise gelir vergisi stopajına tabi tutulması gerektiği yönünde görüşler vermekteydi. (15/12/2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.99.16.02-GVK-94-53 sayılı özelge)
Buna karşılık mükellefler karşılıklı anlaşma ile iş akdinin sonlandırılması halinde yapılan ödemelerin ücret olmadığı, gelir vergisine tabi kazanç ve iratlar arasında sayılmadığı dolayısıyla yapılan ödemenin tamamının gelir vergisine tabi tutulmaması gerektiği görüşündeydiler.
Tartışma mükelleflerle Gelir İdaresini karşı karşıya getirmiş ve konu büyük ölçüde yargıya taşınmıştı. Yargı vermiş olduğu kararlarda dava açan mükellefleri haklı bulmuş, işsiz kalması sebebiyle yardım amaçlı yapılan bir ödeme olduğu ve ücret sayılan ödemelerin ortak özelliğini taşımadığı, yapılan kesintide acık bir vergilendirme hatası olduğu gerekçesiyle bu şekilde yapılan ödemelerin tamamının herhangi bir ayrım yapılmaksızın vergiye tabi tutulamayacağı yönünde kararlar vermiş ve bu kararlar istikrar kazanmıştır.
Bu kararlar üzerine 7103 sayılı kanunla düzenleme yapılmış ve Gelir İdaresinin görüşünü esas alacak şekilde, karşılıklı anlaşma suretiyle iş akdinin sonlandırılması halinde yapılan ödemelerin ücret niteliğinde olduğu, bu ödemelerin kıdem tazminatına isabet eden kısmının istisna olduğu kanuni düzenleme ile netleştirilmiştir.
Böylece kıdem tazminatını aşan ödeme kısmının gelir vergisi stopajına tabi tutulması kesinleşmiştir. Ancak bu düzenleme 27/3/2018 tarihinden itibaren geçerli olup bu tarihten önce yapılan ödemeler için herhangi bir düzenleme yapılmamış konu yargıya bırakılmıştır. Ancak yargının kararları süreklilik kazandığından ve kamu için ek maliyetler yaratmaya başladığından bu tarihten önceki dönemler için de 7162 sayılı bu Kanun ile Gelir Vergisi Kanununa bu geçici madde eklenmiştir. Geçici madde esas itibariyle 27/3/2018 tarihinden önce kesilen vergilerin iadesini öngörmektedir.
İadeni kapsamı
Öncelikle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılan ödemenin 27/3/2018 tarihinden önce yapılmış olması gerekmektedir.
Ayrıca yapılan ödemenin niteliği de önemlidir. Eklenen geçici maddede uyarınca
- Tazminatlar,
- İş kaybı tazminatları,
- iş sonu tazminatları,
- iş güvencesi tazminatları
gibi adlar altında yapılan ödemler ve yardımlar üzerinden yapılan gelir vergisi kesintileri iade edilebilecektir.
Medde metninde yer almıyor olmakla beraber Kanun teklifinde yer alan madde gerekçesinde, karşılıklı sonlandırma veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılsa dahi ek tazminat niteliğinde olmayan,
- İhbar tazminatı,
- Normal ücret,
- Yıllık izin ücreti,
- Geçmiş veya mevcut dönemdeki çalışmalar karşılığı yapılan hizmet primi ve ikramiyeler,
- Ücret kapsamında olan benzeri ödemeler,
iade kapsamında değerlendirilmemektedir.
Gerekçede yer alan bu açıklama kafa karıştırıcı nitelikte olmakla beraber, bir tazminattan ziyade çalışılan dönemle ilgili kullanılmamış izin karşılığı yapılan ödemeler ve yine çalışılan dönemle ilgili ödenen prim ve ikramiyeler kapsamda değildir.
Ayrıca konu ile ilgili kesinleşmiş yargı kararları mevcutsa bunlar da bu geçici madde kapsamında iadeye konu edilememektedir.
Uygulama Süreci
Maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Ancak konu ile ilgili olarak herhangi bir tebliğ henüz hazırlanmamıştır. Madde metninden anlaşıldığı üzere iade almaya hak kazanan mükellefler kendilerine yapılan tazminat ödeme tarihinin içinde bulunduğu takvim yılını takip eden beş yıllık zaman dilimi içinde vergi kesintisinin yatırıldığı vergi dairesine düzeltme ve iade başvurusunda bulunmaları gerekmektedir. İade başvurusu halinde konu ile ilgili dava açılmaması, varsa açılmış davalardan vaz geçmeleri gerekmektedir.