Vergi okuryazarlığı
Son zamanların önemli konularından biri haline gelen ‘Vergi’ kavramı tanımı itibariyle, devletin kamu giderlerini karşılamak için toplumu oluşturan gerçek ve tüzel kişilerden iktisadi güçlerine göre karşılıksız ve zorunlu olarak kamuya aktardığı ekonomik birim ya da değerlerdir.
Tanımda geçtiği üzere devletin kamu giderlerini karşılaması için çok önemli bütçe geliri kalemlerinden olan ‘vergi’ devlet için önemli bir konu olduğu kadar vatandaş için de çok önemlidir. Çünkü bizler vatandaş olarak farketmesek de çoğu zaman birer ‘vergi mükellefi’ haline gelebiliyoruz. İşte bu noktada maalesef vergi mükellefleri tam olarak karşılaşabilecekleri vergiler hakkında bilgi sahibi değillerdir. Bu durum da vergi kanunu okuma ve yorumlayabilme kabiliyeti ile doğru orantılıdır. Yani bu alandaki okuryazarlık seviyesi düşüktür.
‘Okuryazarlık’ kavramı, esas itibariyle TDK sözlüğünde ‘okuryazar olma durumu’ olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde yeni okuryazarlık türleri ile birlikte; görsel okuryazarlık, medya okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı, e–okuryazarlık, bilgisayar okuryazarlığı ve son zamanların bir başka popüler okuryazarlık türü olan finansal okuryazarlık gibi yeni farklı alanlar oluşmuştur. Bu alanlara ek olarak ‘Vergi Okuryazarlığı’ dâhil edilmelidir.
Peki, vergi okuryazarlığı nedir? Sorusunu yanıtlayacak olursak; en basit haliyle bu kavram,
Vergilendirme konularını anlamak ve bu konuları yeterli ölçüde okuma ve yazma becerisine sahip olmaktır. Bu alanla birinci temel amaç, vergiler hakkında bilgi vermek ve ikinci amaç ise belirli bir vergi türünü veya miktarını desteklemeyi değil de yerel, bölgesel veya uluslararası bir sistem içindeki vergileri ve bunun mükellefler üzerindeki etkilerini açıklamayı amaçlamaktadır. Vergi okuryazarlığı sadece vergi mükellefleri değil bu konuyla ilgilenen herkesi kapsayıcı bilgiler içerir. Okuryazarlığın artması ile birlikte vergi okuryazarı olan kişi vergi beyannamesini doğru doldurabilecek ve zamanında beyannamesini ilgili idareye sunarak doğru zamanda tahsilatını gerçekleştirebilecektir. Bu zaman uyumu bizim meşhur vergileme sürecinin dört koşulunun doğru işleyişi ile uyum göstermektedir. Bunlardan birincisi vergi matrahının gerçek bir şekilde beyanı, ikincisi ödenecek verginin doğru hesaplanması, vergi beyannamesinin zamanında verilmesi ve vergi borcunun zamanında ödenmesidir. Geniş açıdan bakıldığında vergi okuryazarlığı mükelleflerin sahip olduğu vergi bilgisiyle bağlantılıdır.
Sonuç olarak vergi okuryazarlığını arttırılmasının öneminden bahsedecek olursak; başta mükellef verginin ne olduğu, ne için alındığı, neler üzerinden vergi alındığı, vergilerin türleri, vergi oranları gibi vergi sisteminin işleyişini anlama böylece vergi sistemine ilişkin olumlu bakış açısına sahip olabilecektir. Böylece mükellef vergi ödevini yerine getirecek ve devlet doğru zamanda doğru vergiyi toplayabilecektir. Ayrıca bir hayli artan ‘vergi kaçakçılığının’ önüne geçilip vatandaşları vergi harcamalarından haberdar ederek dürüst vergi mükellefi olmanın avantajlarının ne olduğunu ve vergi kaçırması durumunda karşılaşacağı cezaları bildirmek de vergi okuryazarlığının birer parçası halindedir. Unutmamamız gerekir ki vergi bilinci yüksek bir toplum mükellefin bilgi donanımı ile ilgilidir. Bundan dolayı tüm meslektaşlarımı ‘Vergi Okuryazarlığını’ arttırmaya davet ediyorum.
(1) https://vergiokuryazar.org/vergi-okuryazarligi-nedir/