Transit ticarette kurumlar vergisi avantajından kimler yararlanabilir?
Yakın zamana kadar transit ticaret tanımı ve işleyişi yurtdışı ile malzeme, ürün, ekipman, makine, emtia ve eşya ticareti yapan işletmeler için geçerliydi. Özellikle de yurtdışında inşaat yapan şirketler inşaatlarında kullanacakları bir kısım malzeme, takım ve makineleri yurt dışından alır ve transit ticaret kapsamında ilgili ülkeye gönderirlerdi. Bu arada transit ticaretin önemli bir avantajı, şirketlerin, girecekleri ihalelerde aranan “Bir Önceki Yıl Cirosu” tutarını artırmak amacıyla yurtdışından aldıkları malları doğrudan ilgili ülkelere gönderirken kayden de Türkiye üzerinden gönderiyormuş gibi kayıtlarına almalarıdır. Bazı şirketlerimiz de yurtdışından alınan malın üzerini çok az bir kâr marjı konularak önce Türkiye’deki kayıtlarda ciro artırılır sonra da mal, kazanç vergisi değil de maktu vergi ödenen Offshore, (genellikle mali, yasal ve vergi avantajlı) şirketlerine gönderilirdi. Offshore ülkesindeki şirketten de ilgili mala yüksek kâr konularak malın kullanılacağı/tüketileceği ülkeye fatura edilirdi.
Transit ticaret işleyişi, 26 Kasım 2022 tarihinde yayınlanan 7421 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (i) bendi ile 22.06.2022 tarihli 7412 sayılı İFMK hükümlerine göre katılımcı belgesi alarak İFM bölgesinde faaliyette bulunan kurumların, münhasıran bu faaliyet kapsamında yurtdışında satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurtdışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın %50’sinin beyan edilen kurum kazancından indirebileceği hüküm altına alınarak tiçarette yeni bir uygulama yürürlüğe girdi.
Bu indirimden yararlanılabilmesi için kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması, aracılık faaliyetine ilişkin malların satıcısı ve alıcısının Türkiye'de olmaması şarttı vardır. Cumhurbaşkanı, bu bentte yer alan oranı, sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkilidir.” hükmü eklenmiştir.
Eklenen bu hüküm hakkında farklı görüşler açıklayan makaleler yayınlanmıştır. Kanunun uygulaması ile ilgili olarak en geniş açıklamayı. Prof. Dr. Fatih Saraçoğlu-(Hacı Bayram Veli Üniversitesi/İİBFF Maliye Bölümü) ile Doç. Dr. Rana Dayıoğlu Erul un - (Hacı Bayram Veli Üniversitesi/İİBFF Maliye Bölümü) birlikte yazdıkları ve Vergi Dünyası’nın 502 sayısının 31. sayfasında yayınlanan aşağıdaki makalelerinde yapılmıştır.
İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde Faaliyette Bulunan Kurumların Kazançlarında İndirim Uygulaması
7421 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK) 10. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (i) bendi ile ülke ekonomisinin uluslararası rekabetçiliğinin geliştirilmesi, ekonomik büyümeye katkı sağlaması, ülkemize döviz girdisi sağlamak suretiyle ekonomik istikrarın korunması ve istihdam imkânlarının arttırılması amacıyla yeni bir teşvik unsuru ihdas edilmiştir.
7421 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (i) bendi ile 22.06.2022 tarihli 7412 sayılı İFMK hükümlerine göre katılımcı belgesi alarak İFM bölgesinde faaliyette bulunan kurumların, münhasıran bu faaliyet kapsamında yurt dışında satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın %50’sinin beyan edilen kurum kazancından indirebileceği hüküm altına alınmıştır.
İndirimden Faydalanma Şartları
Kurumların söz konusu indirimden yararlanabilmeleri için;
- Katılımcı belgesi almak suretiyle İFM bölgesinde faaliyette bulunmaları,
- Kazancın yurtdışından satın aldıkları malları Türkiye’ye getirmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurtdışında gerçekleşen mal alım ve satımlarına aracılık etmelerinden elde edilmiş olması,
- Kazancın, elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması,
- Aracılık faaliyetine ilişkin malların satıcısı ve alıcısının Türkiye’de olmaması gerekmektedir.
Buna göre, İFMK’ya göre katılımcı belgesini almak suretiyle bölgede faaliyette bulunan şirket veya şubelerin, yurtdışından satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurtdışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden elde ettikleri kazançlarına indirim uygulanacak olup bölge dışında gerçekleştirilen söz konusu faaliyetlerinden ya da bölgede ki diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara ise indirim uygulaması söz konusu olmayacaktır.
Yurtdışından satın alınan malların Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satılmasından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık edilmesinden sağlanan kazançların elde edildiği dönemde kurum kazancına dâhil edilmesi zorunlu olup bu kazançların kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi süresinin sonuna kadar Türkiye’ye transfer edilmeyen kısmı için indirimden yararlanılmayacaktır. Türkiye’ye bu süre içinde transfer edilmeyen kazançlar, daha sonraki yıllarda Türkiye’ye transfer edilse dahi anılan indirimden faydalanılamayacaktır.
Makalede de belirtildiği üzere bahsedilen vergi avantajından yararlanmak isteyenler mutlaka İFMK’ya bölgesinde ya şirket kuracaklar veya kurulu şirketlerinin şubelerini açarak İFMK’dan katılımcı belgesi almak zorundadırlar. Örneğin bir demir tüccarı veya yurtdışı inşaat müteahhidi transit ticaret yapmak isterse bu işi için İFMK’dan “katılımcı belgesi” alabilecekler mi? Katılımcı belgesi almanın koşulları nelerdir? Bu sorunun yanıtını kimlerden öğreneceğiz.
Yasanın yayınlanmasının üzerinden yaklaşık 10 ay geçmesine rağmen, yasanın uygulaması ile ilgili genelge halâ yayınlanmamıştır. İlgili genelgenin biran önce yayınlanarak uygulamacılara çözüm yolları gösterilmelidir.