KDV İadelerinde Yaşanabilecek Muhtemel Sıkıntılar ve Çözüm Önerileri
Mevcut salgın bir yandan vergi ödeme yükümlülüğü boyutuyla bir yandan da iade alma hakları boyutuyla mükellefi etkilemektedir. Alınan bazı tedbirler daha çok vergi ödeme yükümlülüğünü hafifletmeye yöneliktir. Oysaki özellikle KDV iadesi için öngörülen süreçlerin hafifletilmesi yönünde çok fazla adım atılmamaktadır. Uygulamada iadeler bakımından sıkıntı yaratabilecek iki temel durum bulunmaktadır.
- Mücbir sebeplerden yararlanarak KDV beyanları temmuz ayı sonuna ertelenmiş olup, bunlardan mal ve hizmet alanların bu alımları ile ilgili yüklendikleri KDV’nin iadesi için temmuz ayı sonunun beklenecek olması
- YMM raporu ile yapılacak nakdi iadeler için yapılması zorunlu olan karşıt inceleme yükümlülüğünün salgın nedeniyle gerçekleştirilemiyor olması.
Mücbir Sebepten Yaralananlardan Mal ve Hizmet Alımı
YMM raporu ile nakden KDV iade taleplerinde iadenin yapılabilmesi için söz konusu KDV’nin satıcı tarafından beyan edilip ödenmiş olması şartı aranmakta, YMM’ler de raporlarında bu hususu teyit etmekteler. Mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflere beyannamelerini temmuz sonuna kadar verme kolaylığı getirilirken bunlardan mal veya hizmet alanların satıcılara fiilen ödedikleri KDV’yi almaları için temmuz sonunu beklemelerini istemek ekonomik gerçekliğe uymadığı gibi hakkaniyetle de bağdaşmamaktadır. Bu ihracat yapanların ödedikleri vergilerle salgından doğrudan etkilenenleri finanse etmek anlamına gelmektedir.
Bu durumun çözümü mücbir sebep kapsamında beyanname vermeyenlerden yapılan mal ve hizmet alımlarında bunların beyanname vermeleri beklenmeden gerçekleştirilmesidir. Aslında genel uygulama olarak iade için KDV’nin talepte bulunan cebinden çıkmış olmasının yeterli olması gerekir. Bunun önemli bir kötüye kullanıma yol açacağı düşünülüyorsa satıcılara fiilen ödenen ve ödendiği YMM tasdik raporlarında teyit edilen KDV’nin iadesinde satıcıların beyanname vermesi beklenmeyebilir.
Karşıt İnceleme Yapma Yükümlülüğü
Öte yandan YMM’ler tarafından düzenlenecek KDV iadesi tasdiklerinde karşıt inceleme yapma yükümlülüğü 3568 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak çıkarılan 27’nolu Tebliğde düzenlenmiştir.
Buna göre, YMM’ler Tarafından KDV iadesi tasdik işlemlerinde indirilecek KDV'nin %80 veya daha fazlasına tekabül eden mal ve hizmet alımları ile ilgili karşıt incelemelerin yapılması zorunludur.
KDV iadesi tasdik işlemlerinde yeminli mali müşavirler işlemlerini tasdik ettikleri mükellefe mal veya hizmet satan mükelleflerin kayıtlarına inip gerekli karşıt incelemeyi yapmakla yükümlüdürler.
Karşıt incelemeler kural olarak tasdik işlemini yapan yeminli mali müşavir tarafından yerine getirilecektir. Ancak, nezdinde karşıt inceleme yapılacak mükellefin yeminli mali müşavir ile süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin bulunduğu hallerde karşıt incelemelerin Tebliğin II-3 bölümünde belirtilen esaslara göre teyit yazısı alınması suretiyle yapılması da mümkündür.
Karşıt inceleme sonuçları düzenlenecek bir tutanakla tespit edilir. Tutanakta yeminli mali müşavirin imzası ve mührü, nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellefin veya yetkili temsilcisinin imzası bulunur. Nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellef 4 Sıra nolu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ uyarınca beyannamelerini imzalatmakla yükümlü ise tutanak serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir tarafından da imzalanacaktır. Teyit yazıları teyidi veren yeminli mali müşavir tarafından imza ve mühür ile onaylanacaktır.
Salgın ortamında ve salgına karşı alınan tedbirler çerçevesinde YMM’lerin bu karşıt inceleme yapma yükümlülüğünü hakkıyla ve zamanında yerine getirebilmesi mümkün görünmemektedir. Bu durum YMM’ler kadar KDV iadesi almayı bekleyen mükellefleri de mağdur etmektedir.
Sorunun çözümü salgın döneminde yapılacak KDV iade taleplerinde karşıt inceleme yapma yükümlülüğünün ertelenmesidir. Bunun iadelerde kötüye kullanıma yol açacağı düşünülüyor ise en azından satıcıya fiilen ödenmiş olduğu YMM tasdik raporlarında teyit edilen KDV’nin iadesinde bu yola gidilmelidir. Bu çerçevede ayrıca salgın sona erdikten sonra bu karşıt incelemelerinin YMM’ler tarafından tamamlanması, bu incelemeler sonunda fazla iade yapıldığı gibi bir sonuç ortaya çıkarsa fazla iadenin faizi ile birlikte Devlete ödenmesi sağlanabilir.
Sonuç
Bazı mükelleflere tahsil ettiği vergiyi mücbir sebep nedeniyle Devlete belirli bir süreyle aktarmasını erteleyerek finansman imkânı getirilirken başka mükelleflerin hakkettiği vergi iadesini buna bağlı olarak ertelemek hakkaniyetli değildir. Piyasayı bozucu niteliktedir. Bunun önüne geçilmesi yönünde gerekli tedbirlerin alınması gerekir.
Ayrıca salgınla mücadele çerçevesinde alına tedbirler ve insan sağlığı göz önünde bulundurularak iade ile ilgili süreçlerin geçici olarak hafifletilmesi gerekir.