İkamet amaçlı bina inşa maliyetlerindeki yıllık ortalama artış yüzde 64,03 olurken, yeni konut fiyatları endeksi yüzde 102,84 oranında arttı. İlk el konut satışları yüzde 17,5 oranında geriledi
TÜİK, 2023 yılı Ocak-Aralık dönemine ilişkin yapı inşaat ruhsatları ve yapı kullanım izinlerini açıklamıştır. Yapı inşaat ruhsatı verilen daire sayıları, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 20,9 oranında artarken, yapı kullanım izni verilen daire sayıları yüzde 17 oranında azalmıştır. Bu dönemde ikamet amaçlı bina inşa maliyetlerindeki yıllık ortalama artış yüzde 64,03 olurken, yeni konut fiyatları endeksi yüzde 102,84 oranında artmış, ilk el konut satışları ise yüzde 17,5 oranında gerilemiştir.
Yapı inşaat ruhsatı verilen daire sayıları 2020 yılında yüzde 73,6, 2021 yılında yüzde 30,7 oranında artmış, 2022 yılında ise yüzde 4 gerilemiştir.
Yapı kullanım izni verilen daire sayıları 2020 yılında yüzde 18,8 gerilerken, 2021 yılında yüzde 4,4, 2022 yılında ise yüzde 2,5 oranında artış göstermiştir.
2018-2020 döneminde ilk el konut satışları sürekli gerileme göstermiştir. İlk el konut satışlarındaki gerileme 2021 yılı ilk üç çeyreğinde de devam etmiş, ancak, faiz indirim sürecinin başlatıldığı ve döviz kurlarında aşırı yükselmenin gözlendiği 2021 yılı son çeyreğinde ilk el konut satışları rekor kırmış ve yüzde 57,8 oranında artmıştır. 2022 yılı ilk yarısında da bu artış eğilimi devam etmiştir.
2022 yılı sonlarında, dar gelirliler için “İlk Evim Projesi”, orta gelirliler için “Yeni Evim Projesi” başlatılmıştır. “Sosyal Konut Projeleri” ile Türkiye genelinde çeşitli illerde 300-350 bin konutu kapsayacak inşaat faaliyetleri başlatılması kararlaştırılmıştı. Ancak 2023 Şubat ayında yaşanan ve 11 ili kapsayan “Deprem Felaketi” önceliklerin önemli ölçüde değişmesine neden olmuştur. Deprem konutları yapımı ve depremzedelerin geçici ve kalıcı iskanı temel öncelik olmuştur. 2023 yılında yapı inşaat ruhsatları yüzde 20,9 oranında artmıştır. Bu artışın, sosyal konut projelerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Yapı kullanım izinleri 2022 yılı ikinci yarısından itibaren sürekli düşüş göstermiş ve 2023 yılı genelinde yüzde 17 gerilemiştir.
2021 yılı son çeyreğinde faizlerin indirilmesi, yatırım amaçlı konut talebini teşvik etmiş ve konut fiyatlarında aşırı artışı da beraberinde getirmişti. 2022 yılı ikinci yarısından itibaren konut satışları gerilemeye başlamış ve bu eğilim 2023 yılında da devam etmiştir. Konut fiyatları ve maliyetlerinin geldiği seviye ile konut kredi faizlerindeki yükseliş ve kredi koşullarındaki sıkılık inşaat faaliyetlerini olumsuz etkilemektedir.
2023 Aralık ayı itibariyle, Türkiye genelinde, 100 m2’lik bir konutun fiyatı yaklaşık 3 milyon lirayı aşmış bulunmaktadır. Yılın ilk yarısında yüzde 19 civarında olan konut kredi faizleri, son aylarda yüzde 42’ye yükselmiş ve krediye erişim konusunda da ciddi zorluklar yaşanmaya başlanmıştır. Yeni konut fiyatlarındaki aşırı yükseliş, kredi faizlerindeki artış ve krediye erişimin zorlaşması ilk el konut satışlarının yüzde 17,5 gerilemesine neden olmuştur. 2021 ve 2022 yıllarında yabancılara konut satışı, sırasıyla yüzde 43,5 ve yüzde 15,2 oranında artmıştır. Ancak konut fiyatlarındaki aşırı yükseliş, yabancılara konut satışını da olumsuz etkilemiş ve 2023 yılında yabancılara konut satışı, geçen yıla göre, yüzde 48,1 oranında gerilemiştir.
