HMB Birimleri, 5018’deki Faaliyet Raporu Yayınlama Zorunluluğunu Kaldırdı mı?
Türk Dünyasının hazinelerinden olan ve 11. yüzyılda Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgi) eserinde Hakan ile akıllı yaveri arasında geçen şu diyalog oldukça etkileyicidir, bugünleri aydınlatıcıdır.
İyi bir defterdar nasıl olmalı?
“- Onun usta bir muhasebeci olması ve her çeşit kaydı bilmesi lazımdır; hesabın iyice tutulması için, dikkatle kayda geçmesi gerekir.
Gelir ve giderleri yazı ile tespit etmeli; her türlü muamele kayda geçirilmelidir.
Hesapta emniyet, şüphesiz kaydetmekle temin edilir; hesap muntazam kaydedilirse işler aksamaz.
Söz yazılırsa kalır, ihmal edilirse gider. İhmalci hizmetkâr hesap verirken çok zahmet çeker.
Hangi hizmetkâr hesapta ihmalkâr davranırsa, hesap verirken inler ve başını yerden yere vurur.
Kayda geçmeyen işleri insan gönlünde tutamaz; gönüle inanma, yaz ey oğul.”
Osmanlı Mali Tarihinden Bir Yaprak
İlk maliye teşkilatı Osmanlı’da Çandarlı Kara Halil ve Kara Rüstem Paşaların desteği ile I. Murat zamanında kuruldu.
Fatih Sultan Mehmet zamanına kadar çıkan kanunnameler yazılı değil iken tüm kanunlar toplanarak Kanunname-i Al-i Osman adıyla bir araya getirildi.
Bu kanunun bir maddesinde, defterdarın yılda bir kere devletin gelir vergiderlerini divanda padişah huzurunda okuyacağı yer alıyordu.(Hüseyin Perviz Pur, Osmanlı’da Vergi İsyanları, Tarihçi Kitabevi, İstanbul, Mart-2015, s.22)
2003’te Kamu Mali Yönetiminde Reform
Dünyadaki kamu mali yönetimi ve kontrol sistemi konusunda ortaya çıkan gelişmelerle uyumlu yeni düzenlemeler getiren ve ülkemizde 1927 yılından bu yana uygulanmakta olan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile kurulmuş mali yapı ve süreçleri önemli ölçüde değiştiren 5018 sayılı Kanun, 10/12/2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilmiş ve 24/12/2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 2005 yılsonunda yeni sistemin etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak, teşkilat yapılarında gerekli değişiklikleri yapmak ve gerekli kadrolar oluşturmak üzere 5436 sayılı Kanun çıkarılmıştır. (Maliye Bakanlığı 2010 Faaliyet Raporu)
5018’in Amacı
Yasanın amacı 1. maddede, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemek olarak tanımlanıyor.
Birim ve İdare Faaliyet Raporları
Bu amacı sağlamak için üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlanması ve kamuoyuna açıklanması gerekiyor (5018 S.K., Md. 41).
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler ile sosyal güvenlik kurumlarının ilgili mali yıla ilişkin idare faaliyet raporlarının üst yöneticileri tarafından izleyen mali yılın en geç Şubat ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanması bir örneğinin de aynı süre içerisinde Sayıştaya ve ilgili Bakanlığa gönderilmesi gerekiyor.
31 HMB Biriminden 21’i 2019 Yılı Faaliyet Raporunu Yayınlamadı
2019 yılına ait Hazine ve Maliye Bakanlığı biriminde 21’inin Eylül sonuna gelmiş olmamıza rağmen İdare Faaliyet Raporlarını kamuoyuna açıklamadığı görülüyor.
İşte 20 Eylül 2020 itibariyle güncel HMB Faaliyet Raporları tablosu:
