Enflasyon muhasebesi uygulaması ertelenecek mi?
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin Plan Bütçe Komisyonunda görüşülmesi sırasında Cumhuriyet Halk Partisi Milletvekili Sayın Bülent Kuşoğlu’nun vermiş olduğu önerge ile enflasyon muhasebesinin 2023 yılına ertelenmesi önerildi. (1)
Önergenin içeriği
Önergeye göre,
- Dördüncü geçici vergi dönemi dahil 2021 hesap döneminde ve 2022 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde, bu Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası kapsamında enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak,
- 12.2022 tarihli mali tablolar enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak,
- Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/ zarar farkı geçmiş yıllar kâr/ zararı hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmeyecektir.
Önergenin gerekçesi
Önerge sahibi sayın Kuşoğlu önergenin gerekçesi ile ilgili olarak TÜRMOB temsilcisinin açıklamalarda bulunmasını talep etmiştir. TÜRMOB temsilcisi Komisyona yaptığı açıklamada,
- Eğer verilen önerge kabul etmezse, yasayı uygulayarak ilk geçici vergi döneminde yani 17 Mayıs’ta on yedi yıldır yapılmayan enflasyon düzeltmesini uygulayarak bilançoları bu günkü değerine getireceklerini,
- Bu teknik bir iş olduğu için hem eğitim çalışmaları hem diğer çalışmalarının hızlı şekilde yapılmak zorunda olduğunu,
- Bunu da yapacaklarını, bunun sorun olmadığını ama bütün arzu ve isteklerinin biraz zaman tanınması olduğunu,
- Bunun, iş dünyasının da hak kaybına uğramadan, şartın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakmadan 2022 sonunda uygulanmasını talep ettiklerini,
- Amaçlarının da vergi matrahının doğru ve düzgün, sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi için bu zamanın bu meslek mensuplarına sağlanması olduğunu
ifade etmiştir.
İktidar Partisinin görüşü
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkan Vekili sayın Mustafa Elitaş Komisyon’da yaptığı açıklamada,
- TÜRMOB temsilcisinin kendi meslek gruplarıyla ilgili konuştuklarını,
- Defter tutan, doğrudan doğruya vergi dairesinin mükellefi olan kişilerle de bu istişareyi yaptıktan sonra Genel Kurulda bu değerlendirmeyi yapacaklarını, siyasi partiler olarak görüşüp, o konuda bir kanaat oluşturacaklarını
ifade etmiştir.
Bu çerçevede Komisyon Başkanının da önerisi çerçevesinde konunun Genel Kurula ertelenmesi kararlaştırılmış ve önerge Komisyonda reddedilmiştir.
Değerlendirme
Sonuç itibariyle meslek mensuplarının ne dediğinin yanı sıra mükelleflerin yani işletme sahiplerinin ne diyeceği de önem kazanmıştır. Tabii Hazine ve Maliye Bakanlığının da söyleyeceklerinin olması gerekir. Özellikle Vergi Konseyinin konu ile ilgili değerlendirmelerinin kamuoyuna açıklanması yararlı olacaktır.
Öncelikle önerge bu haliyle Genel Kurulda kabul görürse Gelir İdaresinin mevcut Tebliğ Taslağı çerçevesinde işletmelerin 2022 yılı dönem sonu bilançoları enflasyon düzeltmesine tabi olacak, bu şekilde ortaya çıkacak olan düzeltme kâr veya zararı 2022 yılı vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacak, ayrıca düzeltme sonucu sabit kıymetlerin değerinde meydana gelecek artış üzerinden 2022 yılında amortisman ayrılamayacaktır. Dolayısıyla enflasyon düzeltmesinin işletmelere sağlayacağı vergi avantajının uygulanması bir yıl ertelenmiş olacaktır. Gelir İdaresi bir tebliğ ile kanuni bir dayanağının olup olmadığı tartışmalı bir şekilde yeni değerler üzerinden amortisman ayrılmasını bir yıl ertelemeye çalışırken, buna ek olarak kanunla bir yıl daha ertelenmesi, işletmeler bakımından hiçte olumlu olmayacaktır. Kısaca bu durum işletmelerin kabul edebileceği bir husus olmasa gerekir.
Her ne kadar 2022 yılı başında yürürlüğe giren yeniden değerleme müessesesi, sadece 2022 yılında sabit kıymetlerde oluşan enflasyon değer kaybının üzerinden 2022 yılı geçici vergi dönemleri itibariyle amortisman ayırma imkânı sağlasa da bu enflasyon muhasebesinin sağladığı imkana nazaran yeterli olmayacaktır. Zira enflasyon muhasebesi işletmelere son on yedi yılda oluşan enflasyon değer kaybı üzerinden amortisman ayırma imkânı getirmektedir. Bu durumda işletmelerin son 17 yılda enflasyonun yarattığı değer kaybının tamamı üzerinden amortisman ayrılabilmesi için mevcut VUK geçici 31’nci madde hükmünden yararlanmaları gerekecek olup bu hükümden de ancak 31.12.2021 tarihine kadar yararlanılabilmektedir. Ayrıca bunun için değer farkı üzerinden %2 oranında vergi ödemek gerekmektedir.
Aslında enflasyon muhasebesi ilk defa yürürlüğe girdiğinde, o zamana kadar uygulanmakta olan yeniden değerleme müessesesi kaldırılmıştı. İki uygulamanın bir arada bulunmasının bir anlamı bulunmamaktaydı. Aradan geçen 17 yıldan sonra sadece enflasyon muhasebesinin uygulanmadığı dönemlerde yeniden değerleme yapılabilmesi imkanını getiren düzenleme (VUK Mük. 298/Ç) ve bundan önce son 17 yılda enflasyonun yarattığı tüm değer kaybını telafi edecek şekilde ve belirli bir bedel karşılığı (Değer farkı üzerinden %2 oranında vergi) yeniden değerleme yapılmasına imkan veren düzenleme (VUK Geç. 31) enflasyon muhasebesinin getiriliş amacına aykırı olmuştur. Bu düzenlemeler her zaman yakınılan vergi kanunlarının karmaşık olması hususuna önemli bir katkı sağlamıştır.
Ayrıca benzer erteleme geçmişte de yaşanmıştır. TÜRMOB, YMM ve SMMM Odası Başkanlıklarına göndermiş olduğu 15.07.2004 tarih ve 2004/05784 sayılı yazısı ile
- 5024 Sayılı Kanun’a eklenen geçici 25. madde uyarınca 31.12.2003 tarihli mali tabloların düzeltilmesi ve ayrıca VUK’nun mükerrer 298. maddesinde yer alan şartların gerçekleşmesi nedeniyle 2004 takvim yılı 2. geçici vergi dönemi sonu itibariyle geçici vergi matrahının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve bütün bu işlemlerin 10.08.2004 tarihine kadar yetiştirilmesinin gerekmekte olduğunu,
- Ancak, uygulamanın sağlıklı ve doğru bir şekilde sonuçlandırılamayacağına olan inançları nedeniyle Birlik tarafından organize bir çalışma yapılmasına karar verildiğini, konuyla ilgili duyuruların yapıldığını,
- Maliye Bakanlığı ve TBMM nezdinde yapılan girişimler sonucu olarak, TBMM’nin 15.07.2004 tarihli 116’ncı Birleşiminin 6. Oturumunda görüşülen “Bazı Kanunlarda ve 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 60’ncı maddesinde gerekli düzeltme ve değişikliklerin yapılmasının sağlandığını,
- 12.2003 tarihi itibari ile aktif toplamı 7.5 Trilyon Türk Lirasını veya ciroları toplamı 15 Trilyon Türk Lirasını aşmayan mükelleflerin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluklarının kaldırılmış olduğunu,
- 08.2004 tarihine kadar yapmaları gereken düzeltmelerin 31.12.2004 tarihi itibarıyla yapabileceğini
duyurmuştur. (2)
Sonuç olarak yeniden değerleme müessesesinin tekrar getirilmiş olması enflasyon muhasebesinin tekrar uygulanır hale gelmesiyle beraber vergi mevzuatını içinden çıkılmaz hale getirmiştir.
Ayrıca her seferinde erteleme talebinde bulunulması, meslek mensuplarının bu işi yapamıyor algısının oluşmasına neden olmaktadır. Biz yaparız ancak zaman yeterli değil söylemi de bu algının oluşmasını engellememektedir. Meslek mensuplarının böyle bir algıyı hak etmediklerini düşünüyorum. Gerek işletmelerin gerekse meslek mensuplarının 17 yıldır mevzuatta yer alan enflasyon muhasebesi düzenlemesini her an uygulayabilecek şekilde hazır bulunmaları gerekir.
Yok eğer enflasyon muhasebesini gerek işletmeler gerek meslek mensupları olarak uygulamakta bu kadar güçlük çekiyorsak bence ertelenmesi yerine kaldırılması, sadece yeniden değerleme müessesesi ile yetinilmesi daha uygun olacaktır.
1-Plan Bütçe Komisyonu Görüşme Tutanakları
2-http://www.kocaelismmmo.org.tr/v3/Tr/Archive4.asp?m1=2&m2=6&m3=23&m4=140