Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi’nin Hikayesi
Meclise sunulan Torba Kanun Teklifi ile 4059 sayılı Kanun değiştirilmekte ve mevcut Finansal İstikrar Komitesi kaldırılarak yerine Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi kurulmaktadır. Kaldırılması öngörülen Komitenin kuruluş ve gelişim hikayesi ile kurulacak yeni komitenin ne gibi farklılık getirdiği bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
Finansal İstikrar Komitesinin Kuruluşu
Finansal İstikrar Komitesi, 637 sayılı KHK ile 4059 sayılı Kanuna eklenen ek 4. madde ile Hazine Müsteşarlığına bağlı olarak kurulmuştur. Kuruluş ile ilgili ek 4. madde aşağıdaki gibidir.
“Finansal İstikrar Komitesi Ek Madde 4 – (Ek: 3/6/2011-KHK-637/38 md.) Finansal İstikrar Komitesi, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, Hazine Müsteşarı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu başkanlarından oluşur. Bakanın bulunmadığı toplantılara Bakan tarafından belirlenen Hazine Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 11/18 Komite üyesi başkanlık eder. Komitenin görüşeceği konuların mahiyet ve özelliğinin gerektirdiği durumlarda, Komiteye Bakan tarafından diğer bakanlar ve kamu görevlileri de çağrılabilir.
Finansal İstikrar Komitesinin görevleri şunlardır:
a) Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, izlenmesi ve bu tür risklerin azaltılması için gerekli tedbir ve politika önerilerini tespit etmek.
b) İlgili birimlere sistemik risklerle ilgili uyarılar yapmak, uyarı ve politika önerileri ile ilgili uygulamaları takip etmek.
c) İlgili kurumlar tarafından hazırlanacak sistemik risk yönetim planlarını değerlendirmek.
ç) Sistemik risk yönetimine ilişkin koordinasyonu sağlamak.
d) Görev alanı ile ilgili olarak, kamu kurum ve kuruluşlarından her türlü veri ve bilgiyi sağlamak, kurumlar arasında politikaların ve uygulamaların koordinasyonunu sağlamak.
e) Mevzuatla yetki verilen diğer konularda karar almak.
Komite toplantılarının sonuçları ve Komite tarafından alınan kararlar hakkında Bakan tarafından Bakanlar Kuruluna bilgi sunulur.”
Daha sonra 6362 sayılı Kanun ile söz konusu ek 4. maddenin sonuna aşağıdaki fıkra hükmü eklenmiştir.
“Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin ortaya çıkması ve bu durumun Finansal İstikrar Komitesi tarafından tespiti hâlinde, alınacak tedbirleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili olup, ilgili bütün kurum ve kuruluşlar belirlenen bu tedbirleri derhâl uygulamakla yetkili ve sorumludur.”
Yeni Yönetim Yapısı Düzenlemeleri Sonrası Komitenin Durumu
703 sayılı KHK ile söz konusu ek 4. maddenin birinci ve üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmış, son fıkrada yetki verilen Bakanlar Kurulu yerine Cumhurbaşkanı yetkilendirilmiştir. Maddenin birinci ve üçüncü maddelerinin kaldırılması sonucu madde sadece Finansal İstikrar Komitesinin görevleri ve Cumhurbaşkanının yetkilendirilmesi ile sınırlı hale gelmiştir. Anlaşılan Komite üyelerinin kimlerden oluşacağına Kanunda yer verilmek istenmemiş, Cumhurbaşkanının söz konusu komitenin üyelerini belirleme yetkisinin zaten mevcut olduğu düşünülmüştür. Nitekim 3 numaralı Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile ek 4. maddenin (a) bendinde belirtilen görevin Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikalar Kurulu tarafından, diğer bentlerde belirtilen görevlerin ise sadece Hazine ve Maliye Bakanlığınca yerine getirilmesi öngörülmüştür.
Böylece aslında finansal istikrar komitesi hukuki olarak varlığını sürdürmüş, ancak aktif olmaktan çıkarılarak görevlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ekonomi Politikaları Kurulu tarafından yerine getirilmesi amaçlanmıştır.
Torba Kanun Teklifi İle Kurulması Öngörülen Yeni Komite
Meclise sunulan torba kanun teklifi ile bu kez ek 4. madde yürürlükten kaldırılarak zaten aktif olmayan Finansal İstikrar Komitesinin hukuki varlığı da sona erdirilmiş, bunun yerine Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi kurulmuştur.
Kanun teklifinde ise Komitenin kuruluş amacı;
- Finansal sistemin ekonomik büyümeyi sağlıklı bir şekilde desteklemesi,
- Piyasalarda güvenin korunması için sistematik risklerin yönetilmesi,
- Finansal düzenlemelerde ve uygulamalarda uyumun sağlanması
- Reel sektör ile koordinasyonun artırılması yönünde iş birliğinin tesis edilmesi,
- Bu kapsamda ihtiyaç duyulan verilerin merkezi şekilde toplanması
olarak ifade edilmektedir.
Komite üyelerin ve komitenin çalışma usul ve esasları da Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenebilecektir.
Yeni komitenin görevleri ise aşağıdaki gibidir.
- Finansal istikrar ve güvenliği tehdit edebilecek sistematik risklerin belirlenmesi, etkin bir şekilde izlenmesi ve yönetilmesi için alınabilecek tedbirlerin tespit edilmesi
- Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi amacıyla finansal kaynakların reel sektöre etkin bir şekilde dağıtılmasının sağlanması,
- Finansal sektörün sağlıklı gelişiminin sağlanması,
- Sistematik risklerin gerçekleşmesi durumunda uygulanacak kriz yönetim planlarının oluşturulması.
Görüldüğü üzere görevler önceki komite ile önemli ölçüde örtüşmekte, yeni komitenin görevleri sadece kalkınmanın desteklenmesi boyutu ile farklılık arz etmektedir.
Yeni Komite öncekinden farklı olarak finansal kaynakların reel sektöre dağıtımı konusunda görev üstlenmektedir.
Ayrıca finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin ortaya çıkması ve bu durumun Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi tarafından tespiti hâlinde, üye kurum ve kuruluşların yetkileri dışında alınması gereken tedbirleri belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili, ilgili bütün kurum ve kuruluşlar belirlenen bu tedbirleri derhâl uygulamakla yetkili ve sorumlu kılınmıştır.
Söz konusu yetki mevcut düzenlemede de yer almaktadır. Ancak Cumhurbaşkanının yetkisi üye kurum ve kuruluşların yetkileri dışında alınması gereken tedbirlerle sınırlı kılınmıştır. Tasarının Plan Bütçe Komisyonundaki görüşmeleri sırasında verilen bir önerge ile ayrıca Cumhurbaşkanının tedbirleri kendi, görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde belirleyebileceği hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca Kanun teklifi ile Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile görevlendirilmiş olan Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikalar Kurulu devre dışı bırakılmış Komitenin tamamen Hazine ve Maliye Bakanlığınca oluşturulması ve onun belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde çalışması hedeflenmiştir.
Gerçekten Komitenin kimlerden oluşacağı, çalışma usul ve esaslarının nasıl olacağı ve finansal kaynakların reel sektöre dağıtımı konusunda nasıl bir dağıtım mekanizması oluşturacağını zaman içinde göreceğiz.