CMK kapsamındaki uzlaştırma müessesesinde vergisel riskler
Bize göre; Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında yer alan uzlaştırma müessesesinde (maddi edimlerin belirlenmesi, parasal sınırı ve geriye dönük denetlenebilmesi konusunda), vergisel açıdan ciddi ve büyük bir risk; dolayısıyla kanuni bir boşluk mevcuttur.
Örneğin, baba ile oğlu arasında yaşanan bir (sözde!) anlaşmazlık sonucu baba, oğluna hakaret etsin ve bu durum oğlu tarafından savcılığa şikayet edildi diye düşünelim. (Bu arada gerçekte aralarında hiç bir münakaşa yaşanmamış ancak uzlaşma müessesesiyle gerçekte istedikleri amaca ulaşmaya en masrafsız ve geriye dönük sorgulanmayacak şekilde halletme yolunda, kendi yazdıkları senaryoya uygun deliller oluşturduklarını varsayıyoruz, mesela Whatsapp uygulaması üzerinden babanın oğluna alenen hakaret etmesi)
Şikayete bağlı suçlar kapsamında yer alan bu suç dosyası soruşturma bürosundan mecburi olarak uzlaştırma bürosuna yönlendirilecektir.
Adli sicile olumsuz hiçbir husus işlenmeksizin, uzlaştırma prosedürleri uygulanmaya başlanacaktır. Büro tarafından uzlaştırmacıya dosya tevdi edildikten sonra taraflara uzlaşma teklif edilir. Varsayalım ki aile oldukça varlıklıdır; babası kendisini affetmesi için, oğluna ciddi bir meblağ para veya en lüks araçlarından birini vermeyi teklif eder. Adli makam, mal varlıklarının yerinde olduğunu görerek talebi olağandışı bulmayarak ve uzlaşmayı onayladı diyelim. Sonuç olarak; vergiye tabi olmayan kağıt üzerinde tazminat hükmünde olan, ama özünde ivazsız bir intikal gerçekleşmiş oldu.
Örnek tam olarak anlaşılmadıysa karakterleri şöyle değiştirebiliriz; iki samimi iş adamının ticari ilişkisinden doğan kayıt dışı borç alacak mevzuuna ilişkin ödemeyi uzlaştırma müessesiyle buna bir kılıf bularak, yani yukarıda yer verdiğimiz gibi tarafların adli siciline hiçbir şekilde işlemeyecek risksiz bir kurguyla vergisiz çözmeye çalışmaları içten bile değildir!
Bu durumda, normal şartlarda apaçık bir şekilde vergilendirilmesi gereken, konusu veraset ve intikal vergisine tabi olan ivazsız intikal ya da ticari ilişkilerden doğan kayıt dışı borç-alacak örneğimiz gibi farklı farklı muvazaaya açık hususlar; bir hakaret, tehdit veya uzlaşmaya tabi başka bir suç dosyasıyla uzlaştırma müessesesiyle vergisiz gerçekleşmiş olacaktır.
Vurgulamak istediğimiz ana nokta; Kanunda ya da diğer ilgili yasal düzenlemelerde maddi edimin sınırına dair belirli bir ölçüt bulunmaması, durumu oldukça ilginç kılan bir faktördür.
Bu tür durumlar, hukuki açıdan incelenmesi ve irdelenmesi gereken karmaşık konulardır, ancak belki dikkate alınıp değerlendirilir umuduyla paylaşıyoruz!