Cengizhan Hakan O. DOĞRUYOLGiriş: 11.09.2023 - 09:11Güncelleme:11.09.2023 - 15:51

640OKUNMA

Mücbir sebepten etkilenen sürelerin son hâli (2)

Maddi ve şekli vergisel ödevlere ilişkin sürelerin mücbir sebepten nasıl etkilendiği yazımızın birinci bölümünde anlatılmıştı. Bu bölümde, yapılandırma kanunlarındaki önemli sürelerin mücbir sebepten nasıl etkilendiği, okuyucunun bilgisine sunulacaktır.

Yazımızda 7440 sayılı yapılandırma kanununun ilgili maddeleriyle birlikte; 1 adet Cumhurbaşkanı Kararı (CK), 1 sirküler ve 2 genel tebliğ analiz edilecektir.

7440 sayılı Kanun’la ilgili 2 tane İç Genelge yayımlanmış olmakla birlikte, yazımızda bunlar ele alınmamıştır.

Üç yapılandırma kanunu, 2023 yılı içinde aynı anda uygulanmaktadır. En eskisinden başlayarak sıralarsak:

• 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun,
• 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun,
• 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,

aynı dönemlerde uygulanmaktadır. 2023 yılında, örneğin 2 Ekim ve 30 Kasım tarihlerinde, bu kanunların taksitlerinin örtüşmesine şahitlik edeceğiz.

Anlaşılacağı üzere, yukarıdaki kanunlardan ilkinin taksit ödemeleri daha bitmeden, bir diğeri, hatta üçüncüsü uygulamaya konulmuş, dolayısıyla karmaşık bir yapı ortaya çıkmıştır.

Mücbir sebebin başlangıçtaki illerden bir kısmı için 31 Temmuz 2023 (bu tarih dâhil) tarihi itibariyle sona ererken, bir kısmı için 30 Kasım 2023 günü sonuna kadar tekrar uzatılması, karmaşıklığın boyutunu artırmıştır.

7440 sayılı Kanun’la ilgili hangi süreler inceleniyor?

7440 sayılı Kanun, 12 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Gerekli başvuru yapıldıktan sonra, anılan Kanun kapsamında yapılandıran borçlar, tercihe göre peşin veya taksitler halinde ödenebilmektedir. Kanun’un farklı maddeleri ile sağlanan avantajlar için öngörülmüş diğer süreler de bulunmaktadır.

Dolayısıyla konunun anlaşılabilmesi bakımından;

• Başvuru süresi,
• Peşin ve 1’inci taksit ödeme süresi,
• 2’nci taksit ödeme süresi ve
• Diğer süreler,

şeklinde farklı sürelerden bahsedildiği öncelikle hatırda tutulmalıdır.

Normal yöreler ile mücbir sebep ilan edilen ve daha sonra bu halin uzatıldığı yerlerde, sözü edilen sürelerin ne şekilde değişiklik gösterdiği aşağıda analiz edilmektedir.

Normal yörelerde başvuru süresi

Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; 31 Mayıs 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili idareye başvuruda bulunmaları şartı aranmıştır (Md. 9/1-a).

Öngörülmüş olan bu süre 7300 sayılı CK ile 30 Haziran 2023 tarihine (bu tarih dâhil) uzatılmıştır. Bu günün resmi tatil olması sebebiyle, 3 Temmuz 2023 tarihi (bu tarih dâhil) olarak dikkate alınması gerekir.

Normal yörelerde peşin ve taksit ödeme süreleri

Anılan Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Ticaret Bakanlığı’na, Sosyal Güvenlik Kurumu’na, il özel idarelerine, belediyelere ve YİKOB’lara bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların;

• İlk taksitini 30 Haziran 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil),
• Diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde,
• Azami kırk sekiz eşit taksitte,

ödemeleri şartı aranmıştır (Md. 9/1-b).

Sürelerin hesabı ve uzatma yetkisi

Başvuru ve taksit ödeme sürelerinin son gününün resmî tatile rastlaması hâlinde süre, tatili izleyen ilk iş günü mesai saati sonunda biter (Md. 9/2).

Cumhurbaşkanı, bu Kanun’da öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini bir aya kadar uzatmaya yetkilidir (Md. 9/16).

7300 sayılı CK ile 7440 sayılı Kanun’da yer alan başvuru ve ilk taksit ödeme süreleri uzatılmıştır.

Bahsi geçen CK’da, 7440 sayılı Kanun’un bazı maddeleri tek tek belirtilmek suretiyle, bunlardan yararlanmak için öngörülmüş olan;

• Başvuru, bildirim ve beyan süreleri 30 Haziran 2023 tarihine (bu tarihin resmi tatile rastlaması nedeniyle bu tarihi izleyen ilk iş günü olan 3 Temmuz 2023) kadar (bu tarih dâhil),
• İlk taksit ödeme süreleri (peşin ödeme seçeneğini tercih etmiş olanlar dâhil) 31 Temmuz 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil),

uzatılmıştır.

2022 yılına ilişkin matrah ve/veya vergi artırımları için de 3 Temmuz 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) beyanname verilebilir.

158 sayılı VUK Sirküleri

158 sayılı VUK Sirküleri ile 31 Temmuz 2023 günü sonuna kadar ödenmesi gereken 7440 sayılı Kanun’un peşin ve 1’inci ile 2’nci taksitlerinin ödeme süresi 4 Ağustos 2023 Cuma günü sonuna kadar uzatılmıştır.

Ödeme sürelerinin ne şekilde uzatıldığını tekrar hatırlayalım:

• 7440 sayılı Kanun’un 1’inci taksit (ve peşin) ödemesi, 30 Haziran 2023 tarihi (bu tarih dâhil) (bu günün resmi tatile denk gelmesi sebebiyle, 3 Temmuz 2023 tarihi olarak dikkate alınması gerekir.) olmasına rağmen, öngörülmüş olan bu süre iki defa uzatılmıştır.
• 7300 sayılı CK ile ilk önce 31 Temmuz 2023 tarihine, 158 sayılı VUK Sirküleri ile de 4/8/2023 tarihine uzatılmıştır.
• 7440 sayılı Kanun’un 2’nci taksit ödemesi 31 Temmuz 2023 tarihinde idi. Öngörülmüş olan bu süre 158 sayılı VUK Sirküleri ile 4 Ağustos 2023 tarihine uzatılmıştır.

Mücbir sebep ilan edilen ve daha sonra bu halin uzatıldığı yerlerde başvuru, peşin ve taksit ödeme süreleri

7440 sayılı Kanun’da, mücbir sebep hâli ilan edilen yerlerle ilgili aşağıdaki hükme yer verilmiştir:

213 sayılı Kanun’un 15’ inci maddesine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca mücbir sebep hâli ilan edilen yerlerde bu hâlin, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen başvuru süresince devam etmesi durumunda;

• Bu yerlerdeki dairelere (alacaklı idarelere) yapılacak başvurunun süresi; mücbir sebep hâlinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar (bu tarih dâhil)
• Bu takdirde Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların ilk taksiti; başvuru süresinin sona erdiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitler ise bu taksiti takip eden aylık dönemler hâlinde bu Kanun hükümlerine göre ödenir.
• Şu kadar ki, bu Kanun’un 6’ ncı maddesi kapsamında ödenmesi gereken tutarlar beyanname verme süresi içinde, taksitle yapılacak ödemelerde ise ilk taksit beyanname verme süresi içinde, diğer taksitler izleyen aylarda ödenir (Md. 9/19).

Bu suretle, Kanun’un yayımı tarihi itibarıyla mücbir sebep halinin devam ettiği yerlerde, Kanun’dan yararlanmak üzere yapılacak başvuru süresi ve taksit ödeme süreleri, Kanun kapsamında yapılacak genel başvuru ve ödeme süresinden farklı olarak, mücbir sebep halinin sona erdiği tarih esas alınmak suretiyle belirlenmiş durumdadır.

1 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği’nin VIII/C- bölümünün (4) numaralı maddesinde, 7440 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin on dokuzuncu fıkrası uygulamasına ilişkin açıklamalar yapılmıştır. 

Tebliğ gereğince, Kanun’dan yararlanmak üzere yapılacak başvuruların ve buna bağlı taksit ödemelerinin süreleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki dairelere yönelik uzadığından, bu dairelerin dışında mücbir sebep kapsamında olmayan yerlerdeki dairelere bu Kanun kapsamında yapılacak başvuru ve ödeme süreleri uzamayacaktır.

Tablo 2- 7440 Sayılı Kanun’daki Başvuru Süresi

Tablo 3- 7440 Sayılı Kanun’daki Peşin ve 1’inci ile 2’nci Taksit Ödemesi

Mücbir sebep hali uzatılan yerlerde diğer süreler

Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep İlinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde mücbir sebep hali devam etmektedir. Buralarda mükellefiyet kaydı bulunanların yapması gereken işlemlerin süreleri 4 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği ile açıklanmıştır.

Mücbir sebep hali devam eden yerlerde mükellefiyet kaydı bulunanların;

• Matrah ve vergi artırımından yararlanmak istemeleri halinde 29 Şubat 2024 tarihine kadar, beyan veya bildirimde bulunmaları, vergi tutarlarını 31 Mart 2024 tarihine kadar (bu tarih dâhil) tamamen veya talep etmeleri hâlinde ilk taksiti Mart/2024 ayından başlamak üzere aylık dönemler halinde on iki eşit taksitte ödemeleri,
• KDV stok beyanına ilişkin beyanname ve eki envanter listesini 29 Şubat 2024 tarihine kadar vermeleri, tahakkuk edecek tutarları aynı süre içinde ödemeleri,
• ÖTV’nin konusuna giren malları beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükelleflerin, beyannameyi 29 Şubat 2024 tarihine kadar vermeleri ve tahakkuk edecek tutarları aynı süre içinde ödemeleri,
• Kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle 29 Şubat 2024 tarihine kadar kayıt ve beyanlarına intikal ettirmeleri, bu kapsamda ödenmesi gereken KDV'nin, ilk taksitini beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitlerini beyanname verme süresini takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödemeleri (ancak talep edilmesi hâlinde, taksitlendirilebilecek tutarın defaten ödenebilmesi de mümkündür.),
• 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini, 29 Şubat 2024 tarihine kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle düzeltmeleri ve vergiyi beyanname verme süresi içinde ödemeleri, gerekmektedir.

Sonuç

Mücbir sebep uygulaması yapılandırma kanunlarındaki sürelere de etkide bulunmuş, bu süreler iç içe geçerek oldukça karmaşık bir hale dönüşmüştür.

7440 sayılı Kanun’daki önemli sürelerin mücbir sebepten nasıl etkilendiği, hukuki dayanakları gösterilerek incelenmiş, bunların güncel durumu aşağıdaki Tablo yardımıyla okuyucunun bilgisine tekrar sunulmuştur.

Böylelikle karmaşık yapının anlaşılması yönünde küçük de olsa bir katkı sunulması amaçlanmıştır.

Tablo 4- 7440 Sayılı Kanun’daki ÖnemliSüreler