Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Mükellef Hakları

Dr. Mustafa ALPASLAN
Dr. Mustafa ALPASLAN
38774OKUNMA

Zamanaşımına Uğramış Vergi Borcu Nedeniyle Mükellefin Banka Hesabına E-haciz Uygulanamaz

Bilindiği üzere, Vergi borcunu ortadan kaldıran veya sonlandıran nedenlerden biri de zamanaşımıdır. (1) Zamanaşımı özel hukukta ve kamu hukukunda önemli bir yeri olan müessesedir. Zamanaşımı vergi hukuku uygulamasında önemli  bir kurum olup; vergi borçları  yönünden 213 sayılı VUK’un 113. maddesinde ve kamu  alacakları  açısından ise, 6183 sayılı AATUHK’nın 102. maddesinde düzenlenmiştir. 

VUK’un 113. maddesine göre, zamanaşımı süre geçmesi nedeniyle vergi alacağının kendiliğinden ortadan kalkmasıdır. Söz konusu maddeye göre vergi  alacağının  doğduğu  takvim yılını izleyen yıldan  itibaren  5 yıl  içerisinde mükellefe tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğramaktadır. Belirtilen bu zamanaşımına tarh zamanaşımı  denilmektedir.

Zamanaşımı, mükellefin bu hususta müracaatı olup  olmadığına bakılmaksızın  hüküm ifade etmektedir. Doğal olarak  VUK’un 113. ve takip eden maddelerinde düzenlenen zamanaşımı  süresi sadece 213 sayılı VUK kapsamında geçen vergiler için geçerli bulunmaktadır. VUK kapsamında bulunmayan vergiler için bu hükümlerin uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

Diğer yandan, 5 yıllık tarh  zamanaşımı süresi VUK ile mükelleflere getirilmiş diğer ödev ve mecburiyetlerde paralellik göstermektedir.  213 sayılı VUK’un 253, 254 ve 256. madde hükümlerine göre, mükelleflerin tutmak zorunda oldukları  kanuni defterlerle, yine yasada yazılı  belgeleri ilgili  bulundukları yılı  izleyen  takvim yılı başından  itibaren  başlamak  suretiyle 5 yıl  süre ile  gerektiğinde ilgili mercilere ibraz etmek üzere saklamak zorundadırlar.  Bu  itibarla tarh  zamanaşımı  süresi ile defter ve belge ibraz süresi birbirine paralel olarak  düzenlenerek kanun hükümleri birbiriyle uyumlu hale getirilmiştir.

Keza, VUK’un 138. maddesinde, vergi incelemesinin sonucu  alınmamış hesap  dönemi  dahil olmak üzere  tarh  zamanaşımı sonuna kadar  yapılabileceği yönünde düzenleme yapılarak vergi incelemeleri ile tarh  zamanaşımı süresi arasında gerekli  paralellik kurulmuştur.  

Bu hükümler çerçevesinde tarh zamanaşımı süresi geçtikten sonra,  mükellefler nezdinde vergi incelemesi yapılamayacak ve mükelleften defter ve belge ibrazı istenemeyecektir. Buna karşılık 5 yıllık tarh zamanaşımı süresi içinde mükellef nezdinde vergi incelemesi yapılabilecek ve mükelleften VUK’nun öngördüğü zorunlulukları  yerine getirmesi istenebilecektir. (2) Bazı  hallerde vergi  inceleme elemanları mükelleflerle ilgili olarak ellerinde devam etmekte olan dosyaları tamamlayamadıkları için  incelemeyi yarıda kesip,  matrah takdiri için  dosyayı  takdir komisyonuna havale etmektedirler.   Daha sonra takdir komisyonundan çıkan karara göre mükellefler nezdinde cezalı tarhiyatlar yapılabilmektedir. Oysaki böyle bir uygulama yargı tarafından iptal edilmektedir. Vergi müfettişleri vergi incelemelerinde mutlak surette ve 5 yıl içerisinde neticelendirilip, rapora bağlayıp ve inceleme raporuna göre yine 5 yıl  içerisinde mükelleflere cezalı tarhiyat yapılması  zorunludur. (3)

Zamanaşımı, devletin tahsil etme yetkisini sınırlandırmakta ve vergi alacağını tahsil edilmesini engelleyebilmektedir. Zamanaşımı nedeniyle devletin alacağını takip ve tahsil etmesi güçleşmektedir. Diğer yandan ise,  amme borçlusu mükellefler ise bu borçlarını ödemekten kurtulmuş olmaktadırlar.  Zamanaşımı  uygulamasının  yasalarla düzenlenmiş olmasının  sebebi, amme yararı veya  mükellef menfaati olarak  kabul  edilmektedir. 

Zamanaşımı nedeniyle idare daha etkili çalışmakta ve borçlu mükellefler ise bu yönde daha özenli davranmaları gerekmektedir.  Zamanaşımına uğramış bir amme borcu için mükellef ödeme  yapıp  yapmamakta serbesttir. Zamanaşımına uğramış bir amme alacağı için mükellef ödeme yapmaya arzu ederse idare bunu kabul etmiyorum diyemez. (4) Vergi cezaları (5)  ile ilgili zamanaşımı 213 sayılı VUK’un 374. maddesinde düzenlenmiştir.(6) Zamanaşımı vergi hukukunda önemli bir kurum olup; Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da da düzenlenmiştir. Zamanaşımı kurumu vergi alacağını ve vergi borcunu sona erdiren nedenler arasında sayılmaktadır.

Diğer taraftan, amme borcunun zamanaşımına uğraması durumunda mükelleflerin banka hesaplarına e-haciz uygulanamaz.  Bilindiği gibi, e-haciz 6183 sayılı yasanın 62. maddesine eklenen hüküm uyarınca ve yine aynı yasanın 79. maddesine göre borçlu mükelleflerle ilgili bunların banka hesaplarına uygulanan haciz yöntemidir.

E-haciz uygulamasında dikkat edilecek önemli hususlar:

  • Öncelikle, amme alacağının tahakkuk etmesi, vadesinin dolması ve buna rağmen mükellef tarafından ödeme yapılmamış olması zorunludur.
  • Amme borcunun vadesinde ödenmemiş olması dolayısıyla mükellefe ödeme emrinin usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olması zorunludur.
  • Mükellefin idareden alacağı nedeniyle mahsup talebi bulunmaması gerekir.
  • Mükelleflerin idareden herhangi bir nedenle alacağının bulunması nedeniyle mahsup talebi olması  veya  herhangi bir mal   beyanı  veya teminat bildirimi verilmiş olması halinde e-haciz yapılamaz. 
  • Emekli maaşları ve aylıkları e-haciz blokajına tabi değildir.
  • Mükellefin yargıya başvurması nedeniyle mahkeme tarafından e-haczin uygulanmasını engelleyici yürütmenin durdurulması hakkında karar  verilmiş olması.
  • Geleceğe yönelik veya sonsuza kadar geçerli olacak şekilde e-haciz uygulanamaz. (Bkz. Seri A, Sıra:1 Nolu Tahsilat Genel Tebliği. RG:30.6.2007 günlü).
  • Mükelleflerin sıfır “0” bakiyeli hesaplarına e-haciz yürütülemez.

(1) Ayrıntılı açıklamalar için bkz. ARSLAN Mehmet, Vergi Hukukunda Zamanaşımı, Yaklaşım Yayınları, 2007.
(2) Ayrıntılı  açıklamalar için bkz. ALPASLAN Mustafa – KAYA Eda, Vergi Uygulamasında Zamanaşımı, Kanyılmaz Matbaası, Temmuz 2013, İzmir. 
(3) Bkz. Dnş. 3. D., 24.12.2012 gün ve E:2011/228-K:2012/4813 sayılı karar. Benzeri  bir konuda İzmir Bölge İdare Mahkemesi tarafından  verilmiş 18.6.2013 gün ve E:2013/1722-K:2013/3254 sayılı kararları bulunmaktadır.
(4) Aynı  görüş için bkz. ÜREL Gürol, Güncel Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Maliye ve Hukuk Yayınları, 2. Baskı, Mart 2007, Ankara,  s.243
(5) Ceza kesme zamanaşımı, vergi  dairesi  tarafından  cezası  kesilecek  vergi suçlarının  tespiti ve cezalarının  kesilmesi hukukunda ceza kesme  yetkisini süre olarak  sınırlandıran  bir  zaman  dilimidir. Ceza hukukunda zamanaşımı, kanunda yazılı sürelerin  geçmesiyle devletin  cezalandırma hakkını  düşüren bir durumdur. Zamanaşımı, vergi suçları  için kamu  davası açılmamış ise kamu davasının  açılmasına, açılmış ise sürdürülmesine, mahkumiyet hükmü verilmiş ise cezanın  yerine getirilmesine engel olur.
(6) 374. maddeye göre usulsüzlüklerde, usulsüzlüğün yapıldığı yılı  takip eden  yılın 1. gününden başlamak  üzere, 2 yıl içinde mükellefe tarh ve tebliğ edilmezse zamanaşımına uğramış olacaktır.  Ayrıntılı açıklamalar için bkz.  Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2011, HUD Yayınları, İstanbul, s.1170

Yorumlar

  • İ
    İrfan Tonkul
    Zaman aşımı uygulamasını hiç bir vergi dairesi uygulayıp kendiliğinden değil müracaat halinde bile uygulamıyor.İşlemeyen banka hesaplarına koydukları Küçük ve komik rakamlarla Haczi yenileyip alacaklarını canlı tutuyorlar yani zaman aşımını kesmiş oluyorlar.oysa uygulamada bir mükellefin geriye dönük kesinleşmiş vergi borçlarını ödemek istemesi halinde ödeden miktar en eski tahhakkuk etmiş borçtan başlayarak hesaplanıyor ve borçtan düşülüyor.Yani 2014 yılında tahhakkuk edilen ve ödeme emri gönderilmiş bir borç zaman aşımına uğramış olmasına rağmen genelde toplam borç üzerinden haciz işlemini gerçekleştirdiklerinden işlemlerede dediğim gibi haciz uygulandığından BORÇLARI SİLMİYORLAR.Bunlar yasalara ve Vergi hukuk kanununa uygun olmamasına rağmen.Saygılarımla
  • U
    Ulaş sagir
    Ustam sizinle nasıl iletişime geçerim.
  • İ
    İbrahim Halil kaplan
    Benim babamın borcu 2003 den bu yana duruyor

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor