Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Nazmi KARYAĞDI
Nazmi KARYAĞDI
11014OKUNMA

YouTuberlara Kesilen Vergi Cezaları Doğru mu?

YouTube fenomeni (YouTuber) olma konusu tüm dünya ile eş zamanlı olarak ülkemizde de hızlı bir şekilde gelişti.

Kişilerin üretip YouTube’a yüklediği videolar belirli izlenme sayısını aşınca (Bin aboneyi ve 4 bin saat izlen) YouTuberlara ödeme yapılıyor.

YouTuber; en basitinden cep telefonuyla, video üretip kendi adına açtığı YouTube kanalına yükleyen kişiye deniyor.

Son aylarda YouTuberların Maliye ile başı dertte

Google Ireland tarafından Türkiye’deki gerçek kişilerin banka hesaplarına yapılan ödemeler üzerinden Maliye, geriye dönük 5 yıllık vergi incelemeleri başlatmış hatta bazı kişilere cezalı tarhiyatlar göndermiş durumda.

Tıpkı yazarlar, çizerler, sanatçılar gibi vergi ile uzaktan yakından ilgisi ve bilgisi olmayan YouTuberlar şimdi kara kara düşünüyorlar.

İşin kötüsü ise; tüm YouTuberların son dört-beş yıldır vergi ile ilgili bu kaygıyı ve korkuyu içlerinde yaşamış ve bu zamana kadar doyurucu bir resmi cevap alamamış olmalarına karşın bu cezayla karşılaşmış olmaları. 

Peki, bu tarhiyatlar doğru mu?

YouTube veya diğer sosyal medya sitelerinden elde edilen gelirin mahiyeti nedir?

YouTube’un ödemeleri Gelir Vergisi Kanununda yer alan yedi gelir unsurundan hangisine girer?

Ödenen tutar ne olursa olsun, ödenen kişi çocuk, yetişkin, öğrenci, devlet memuru olsun vergi dairesinden mükellefiyet tesis ettirmesi gerekir mi?

Cep harçlığı bile olmayacak tutarda (Örneğin 100-200 lira) para kazanan YouTuberlar ticaretle mi uğraşmış oluyorlar?

Bu soruların yanıtına geçmeden önce, son beş yıllık zamanı YouTuberlar açısından geriye saralım:

Benim de şahsen tanıdığım pek çok YouTuber elde ettikleri gelirin beyana tabi olup olmadığı konusunda yıllarca tereddüt içinde kaldı.

Muhasebeciler, mali müşavirler haklı olarak kesin ve net bir yanıt veremediler.

YouTuberlar da çözümü Gelir İdaresinden özelge (mukteza) istemekte buldular.

Ancak neredeyse dört-beş yıla yakın sürede bir cevap alamadılar.

Bir kısım YouTuber 2019’un sonunda, bir kısmı da 2020’de ancak cevap alabildiler.

Örneğin bana ulaşan bir YouTuber, 2015’te kendisine yapılan ödemeye ilişkin cevabın zamanaşımına birkaç gün kala 2020 Aralık sonunda tebliğ edildiğini iletti.

Yani konunun uzun süre sürüncemede kalması ve YouTuberlara net bir cevap verilmemiş olmasıbirinci sorun.

Gelir İdaresinde çalışırken çalışanlarımıza aktardığım bir ilke vardı:

“Yanıtsız kalan mükellef sorusu eksik ödenen vergi demektir.”

Nitekim bu kural, bu olayda da çalışmıştı. 

201 liralık gelir için mükellefiyet ve beyanname cezası

İşte size gerçek bir örnek.

GİB internet sitesindeki bir özelgeden

Hakkâri’de yaratıcı bir YouTuber, 2018 yılında bir defaya mahsus elde ettiği 201 lira(yazıyla da belirtelim yalnız iki yüz bir lira) için ödemenin vergiye tabi olup olmadığını, mükellefiyet tesis ettirip ettirmeyeceğini Gelir İdaresine sorar.

İdare, Hakkârili YouTubera gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmesi ve gelir vergisi beyannamesi vermesi gerektiği şeklinde cevap verir.

Çünkü Gelir İdaresine göre;

  • Youtube kanalına yüklenen içerik/içerikler nedeniyle bir defaya mahsus gelir elde edilmiş olsa da, içerikler Youtube’ta kaldığı sürece gelecek dönemlerde de kazanç elde etme potansiyeli vardır.
  • Youtube başta olmak üzere çeşitli sosyal platformlarda benzer şekilde içerik/içerikler üretmek ticari kazancın tespitinde aranılan devamlılık kastı ve bir organizasyonun varlığına karine teşkil etmektedir.

Organizasyon nedir derseniz; genç arkadaşımızın akıllı cep telefonu ticari organizasyon yerine geçmektedir.

Devamlılık ise video ya da videoların internet sitesinde duruyor olmasıdır.

İdare, Gelir Vergisi Kanununun 37. maddesinde yer alan ve netlik içermeyen, yıllardır yorumla içi doldurulan “Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır” tanımına sığınarak YouTuberları tacir yaptı.

Buna göre çoluk çocuk, genç yaşlı, öğrenci, devlet memuru gelir vergisi mükellefi oldu.

Öte yandan devlet memurları için ilave ve mantıksız bir sürpriz daha vardır: Yasak bir faaliyet olan ticaretle uğraşır duruma düştüler. 

Sürpriz bir gelişme: Geriye yönelik beş yıllık inceleme

2019’da başlayıp 2020’de artan Gelir İdaresi özelgeleri, vergi incelemelerini de tetikledi ve geriye yönelik olarak 5 yılı kapsayan incelemeler başladı.

Benzetme doğru olur mu bilmem ama tüm YouTuberlar “Araba farıyla avlanan tavşan” durumuna düştüler.

Daha açık söylemek gerekirse; YouTuberlar Gelir İdaresinden gelen cevapla aydınlanmışlar ancak bu aşırı aydınlık, vergi incelemesinde onların ellerini kollarını bağlamıştır.

5 yıla yakın süre bir boyunca elde ettiği gelir için beyanname verip vermeyecekleri konusunda resmi hiç bilgiye sahip olamayan YouTuberler, cezalı vergiyi ve gecikme faizini ödeyerek “elde ettikleri gelirin vergiye tabi olduğunu” öğrenmiş oldular.

Tabi ki çok pahalı ve mükellef haklarına aykırı bir öğrenme modeli. 

Bize göre; YouTuber’ların elde ettiği ticari kazanç değildir

Çünkü en basitinden bir cep telefonu ve bilgisayarla video üretmek ve bunu YouTube’a yüklemek bir ticari faaliyet değildir. Ortada ticari bir organizasyon bulunmamaktadır.

Ticari faaliyetin temel unsuru nakde dayalı bir sermayeye tabi olmasıdır. Ticari işletme sahibi işinin başında ise emek de işin içine girse dahi ticari faaliyette ve ticari kazanç da hâkim unsur, iş için bir parasal sermayenin tahsis edilmiş olmasıdır.

YouTuberın koyduğu parasal bir sermaye var mıdır?

Cep telefonu kamerasıyla icra edilen iş ticari faaliyet, cep telefonunun kendisini sermaye, faaliyet de ticari organizasyon olarak değerlendirilebilir mi?

Elbette ki hayır.

Herhangi bir sebeple eline bir miktar gelir geçen herkesi ticari kazanç elde eden gelir vergisi mükellefi saymak ve hayali bir ticari organizasyon inşa etmek hayatın gerçeklerine ve yasalara uygun değildir.

Asıl sorun, belki de on yıldır yazdığımız ve eleştirdiğimiz bir bakış açısından kaynaklanıyor:

“Eski ekonominin vergi yasalarıyla Yeni Ekonominin dinamik ve geçişken yapısını anlamak ve vergilendirmek mümkün değildir.

Fiziki ortamda ve yerelde cereyan eden ekonomik aktiviteleri vergilendirmek için 2. Dünya Savaşından sonra tasarlanan vergi sistemiyle sanal, küresel ve akışkan ekonomik aktiviteleri vergilendiremezsiniz.”

Çevirmeli telefona ait kullanma kılavuzu ile internet erişimli akıllı telefonunuzu kullanamazsınız.

Bu durumda Gelir İdaresinin yorumunu gözden geçirmesinde yarar var.

Çünkü bu yorum hem Devlete hem de vatandaşı maliyeti açısından uygulanabilir değildir.

Düşünün Hakkârili YouTuber 201 liralık gelir için;

  • Mükellefiyet tesis ettirecek,
  • 30 lira 15 kuruş gelir vergisi ödeyecek (2021 yılı için)
  • GİB’in web tabanlı Defter Beyan Sisteminde defter tutacak,
  • Gelir Vergisi Beyannamesi için 97 lira 20 kuruş, ekindeki işletme hesabı özeti için 35 lira 80 kuruş damga vergisi ödeyecek,
  • SM veya SMMM için aylık muhasebeci ücreti ödeyecek,
  • Hiç gelir elde etmese dahi her ay boş KDV beyannameleri verecek ve bunlar için her ay 64 lira 10 kuruş damga vergisi ödeyecek (Yılda 769 lira 20 kuruş yapıyor). 

YouTuberların elde ettiği gelir nedir?

Gelir Vergisi Kanununun 65. maddesine göre “Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.”

Serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar da GVK’ye göre serbest meslek kazancı olup gelir vergisinin konusuna girer.

Gelelim işin hukuksal ve kolaylaştırıcı yönüne.

Aynı Kanunun 18. maddesinde bazı serbest meslek kazançlarının vergi dışı kalması (istisna) imkânı getirilmiştir.

Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden müstesnadır.

Kısaca belirtmek gerekirse YouTuberların (müellif), hazırlamış oldukları videoları (eser), internet ortamında yayınlamak suretiyle banka hesaplarına yatırılan bedel (hasılat) elde ettikleri gelir vergisine tabi değildir (müstesnadır).

2017, 2018 ve 2019 yıllarında elde ettikleri hasılat ne olursa olsun vergiye tabi değildir.

Yasa değişikliği nedeniyle 2020’de 600 bin lirayı, 2021’de ise 650 bin lirayı aşan bir hasılat elde ederlerse mükellefiyet tesis edip gelir vergisi beyannamesi verecekler.

YouTuberlar yılın sonunda, banka hesaplarına yatırılan paraların yanısıra videolar için sponsorluk geliri de elde etmişlerse hepsinin toplamı 650 bin lirayı (2021 için) aşarsa 2022 yılının Mart ayında, serbest meslek kazancı olarak gelir vergisi beyannamesi verecekler.

Ayrıca;

  • Defter Beyan Sisteminde defter tutmalarına gerek olmayacak.
  • Geçici vergi ve KDV beyannamesi vermeyecekler.
  • Her yıl sınırı aşıp aşmadıklarına bakıp ona göre sadece beyanname vererek sorunu çözecekler.

Beyanname vermeleri gerekiyorsa;

  • Kesinti suretiyle ödenen vergileri, hesaplanan gelir vergisinden düşecekler (mahsup edecekler),
  • Mesleki giderleri yıllık beyannamede indirim konusu yapabilecekler,
  • Şahıs sigorta primlerini, eğitim ve sağlık harcamalarını, sponsorluk harcamalarını ve engellilik indirimi ile GVK ve diğer kanunlarda indirim konusu yapılabileceği belirlenmiş olan bağış ve yardımlar gibi harcamalarını da beyan edilen gelirden indirim konusu yapabilecekler. 

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfü Elvan konuya el koymalıdır

YouTuberlara yıllar sonra bilgi verilmesi ve doğru olmayan bir yorumla vergiye tabi tutulmaları sorunlu bir durum oluşturdu.

Tüm bunlar yetmez gibi bir de geriye yönelik beş yıllık inceleme yapıp cezalı vergi tarhiyatı yapmak hukuka aykırı olmuştur.

Başlamış, devam eden veya tamamlanmış incelemeler söz konusudur.

Devam eden hukuki sorunları çözebilecek olan yine Gelir İdaresidir.

Toplumsal ve ekonomik duyarlılığa sahip olduğunu bildiğimiz Hazine ve Maliye Bakanımız Lütfi Elvan’ın sorunun çözümüne ilgi göstereceğine inanıyorum.

Gelir İdaresi Başkanlığının yayınlayacağı Gelir Vergisi Genel Tebliği ya da Gelir Vergisi Sirküleri ile YouTube benzeri sosyal medya sitelerinden elde edilen gelirlerin GVK Md. 18 kapsamında serbest meslek kazancı istisnasına tabi olduğu şeklinde hukuka ve hayatın gerçeklerine uygun bir yönlendirme yapması sorunu kalıcı ve hukuki olarak çözecektir. 

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor