Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Ekonomi, Maliye

Bülent TAŞ
Bülent TAŞ
3040OKUNMA

Yeşil Pasaportun Dayanılmaz Cazibesi

Yeşil pasaport yeni yargı reformu strateji belgesinde tekrar kamuoyunun gündemine geldi. Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin beşinci amaç başlığı "savunma hakkının etkin kullanımının sağlanması"dır.

Bu başlık altında,

  • Avukatlık stajına başlamak için hukuk mesleklerine giriş sınavında başarılı olma şartı getirileceği,
  • Avukatların bilgi ve belge temin etmelerine ilişkin yasal yetkilerinin genişletilerek. kira ve eser başta olmak üzere belirli değerin üzerindeki bazı sözleşmelerin bağış ve ölüme bağlı işlem gibi tek taraflı tasarrufların avukat yardımıyla hazırlanmasının zorunlu kılınacağı,
  • Avukatlık hizmetlerinin vergilenmesi konusunda da iyileştirici düzenlemeler yapılacağı,
  • Çocuk mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda olduğu gibi aile hukuku ve tüketici uyuşmazlıklarında da vekalet ücretinin KDV oranının indirileceği,
  • Statülerini ve özlük haklarını yeniden düzenleyerek, kamuda görev yapan avukatlarla ilgili sorunların çözümleneceği
  • Avukatlara da yeşil pasaport hakkı vererek, uluslararası faaliyetlerinin kolaylaştırılacağı

ifade edilmektedir.

Yeşil pasaport toplumun farklı kesimleri tarafından talep edilmektedir. İş insanları, avukatlar, mali müşavirler, eczacılar vs. Bu konuda Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş birçok kanun teklifi bulunmaktadır.

Biz de bu yazımızda yeşil pasaportun mahiyeti, kimlere verildiği, ne gibi avantajlar sağladığı ve toplumda bir ayrımcılık yaratıp yaratmadığı üzerinde duracağız.

Pasaport Türleri

Pasaport Kanununun 12’inci maddesi Türkiye Cumhuriyeti namına verilecek pasaportları aşağıdaki gibi sınıflandırmıştır.

  • Diplomatik pasaportlar; (Siyah Pasaport)
  • Hususi damgalı pasaportlar; (Yeşil Pasaport)
  • Hizmet damgalı pasaportlar; (Gri Pasaport)
  • Umuma mahsus pasaportlar (Bordo Pasaport)
  • Yabancılara mahsus pasaportlar.

Diplomatik Pasaportlar

Diplomatik pasaportlar, Dışişleri Bakanlığı ile yabancı memleketlerde Türkiye Cumhuriyeti Büyük Elçilik ve elçilikleri tarafından verilmektedir.

Diplomatik pasaportlar, geçici görev veya seyahat için gidenlere görevlerinin veya seyahatlerinin mahiyetine göre, bir seyahate mahsus olmak üzere veya azami iki sene için, daimî görevle gidenlere de Dışişleri Bakanlığınca tespit edilecek sürede geçerli olmak üzere verilmektedir.
Diplomatik pasaportlar;

  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerine,
  • Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara,
  • Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerine
  • Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Sayıştay, Genel Kurmay birinci ve ikinci başkanlarına,
  • Cumhuriyet Başsavcısına,
  • Orgenerallere,
  • Oramirallere,
  • Eski cumhurbaşkanlarına,
  • Yasama meclisleri eski başkanlarına,
  • Eski başbakanlar ,
  • Eski cumhurbaşkanı yardımcıları ve
  • Eski bakanlara,
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyelerine,
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Genel Sekreterine,
  • Bakan yardımcıları ile Diyanet İsleri Başkanına,
  • Valilere,
  • Büyükşehir Belediye başkanlarına,
  • Büyükelçi unvanını almış̧ olanlar ile Dışişleri Bakanlığı meslek mensuplarına,
  • Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanına,
  • Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanına ve bu Başkanlığın yurtdışındaki Program Koordinasyon Ofisi sorumlusuna,
  • Cumhurbaşkanlığı üst düzey görevlilerine,
  • Türkiye Cumhuriyeti dış̧ temsilcilikleri nezdinde memur edilen müşavirlere, ataşelere ve muavinlerine, din hizmetleri koordinatörlerine,
  • Hükûmet adına milletlerarası resmi müzakereler yapılması, mukavelenameler akdi için veya milletlerarası toplantılarla kongre ve konferanslara katılmak üzere gönderilenlere
  • Yabancı devletler veya milletlerarası teşekküller nezdinde daimî veya geçici görev yapmak üzere gönderilenlere,
  • Siyasi kuryelere

verilmektedir.

Diplomatik pasaport alan kimselerin sıfat ve vazifeleri devam ettiği müddetçe, eşlerine ve belirli sınırlamalar çerçevesinde çocuklarına da diplomatik pasaport verilmektedir.

Diplomatik pasaportlar hiç̧ bir harç̧ veya resme tabi değildir.

Yeşil Pasaportlar

Pasaport Kanununun 14’üncü maddesi hususi damgalı pasaportları (Yeşil Pasaport) düzenlemektedir. Buna göre;

Birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerine verilmektedir. 

Ayrıca birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış̧ olan belediye başkanlarına; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman hususi pasaport verilebilmektedir.

Yukarıda belirtilenlerden emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış̧ olanlara da bu nevi pasaport verilmektedir.

İl ve ilçe belediye başkanlarına, görevleri suresince yeşil pasaport verilmektedir.

Hususi damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine ve belirli sınırlamalar çerçevesinde çocuklarında de aynı nevi pasaport verilebilmektedir.

Ayrıca yıllık ortalama ihracat değerlerine göre yapılan sınıflandırmada; son üç̧ yılda yıllık ortalama ihracat tutarı Cumhurbaşkanının belirleyeceği değerin üzerinde olan firma yetkililerine, Türk Ceza Kanununun 53’üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş̧ olsa bile; kasten islenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış̧ olsa bile; Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin isleyişine karşı suçlar, zimmet, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamaları kaydıyla, Cumhurbaşkanınca belirlenen esaslara göre iki yıl süreyle hususi damgalı pasaport verilebilmektedir

Bordo Pasaportlar

Umuma mahsus pasaportlar (Bordo Pasaportlar) Pasaport Kanunun 15’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre her Türk vatandaşı umuma mahsus pasaport alabilmektedir.

Yeşil Pasaporta Sahip Olmanın Avantajları

Yeşil pasaportun sağladığı en önemli avantaj ülkelerle yapılmış olan vize anlaşmaları çerçevesinde vize muafiyeti sağlıyor olmasıdır. Bu anlaşmalar çerçevesinde bazı ülkeler (ABD, İngiltere, Avusturalya vs.) tüm pasaportlara eşit davranmakta, hepsine vize uygulamaktadır.

Diğer bazı ülkeler özellikle bazı Güney Amerika ülkeleri yine eşit davranmakta ve pasaport ayrımı yapmaksızın vize talep etmemektedir. Özellikle Avrupa Birliği üyesi ülkeler (Almanya, Fransa, İtalya vs.) kırmızı ve yeşil pasaport için vize istememektedir. Yeşil Pasaportun cazibesini artıran da bu ülkeler.

Yeşil pasaportun sağladığı diğer bir avantaj da pasaport için ödenen harç ile ilgilidir. Diplomatik pasaportlar ve yeşil pasaportlar için hiç harç ödenmezken, üç yıldan fazla bir süre geçerli olmak üzere düzenlenen umuma mahsus pasaportlar için 811 TL harç ödenmektedir.

Yeşil Pasaportun Yarattığı Ayrımcılık

Yeşil pasaport vize anlaşmaları ile birlikte düşünüldüğünde Türk Vatandaşları arasında ayrımcı bir uygulama sonucu doğurmaktadır. Her ne kadar karşı ülke ayrımcılık yapsa da ayrımcılığa yol açan Pasaport Kanunu, ülkelerle yapılan vize anlaşmaları ve karşılıklılık ilkesi çerçevesindeki idari uygulamalardır. Ayrımcılık özü itibariyle Türk hukukundan kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin kendi vatandaşları arasında ayrımcılık sonucunu doğuracak şekilde anlaşmalar yapmasının nedenlerini anlamak mümkün değildir.

Bu çerçevede yargı reformu strateji belgesinde avukatlara yeşil pasaport verilmesinin bir stratejik amaç olarak yer alması, özellikle hukuk adına ve bu hakkı elde edeceklerin bile kabul edilebileceği bir hedef olamaz. Tam aksine bu ayrımcılığın kaldırılmasının talep edilmesi gerekir. Yeşil pasaportun isteyen her Türk vatandaşına verilmesi veya yeşil pasaport uygulamasının tamamen kaldırılması daha doğru bir stratejik amaç olurdu.

Bu durum pasaport harcı için de aynen geçerlidir. Pasaport için vatandaşlarımızın bir kısmı yüksek tutarda harç öderken diğer bir kısmının hiç harç ödememesi adil değildir. Ne yeşil pasaport ne de diplomatik pasaport sadece resmi seyahatlerde kullanılmamaktadır. Bu adaletsizliğin giderilmesi de bir stratejik amaç olmalıydı.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor