Hasan ŞAHİNGiriş: 28.11.2019 - 21:09Güncelleme:28.11.2019 - 21:12

2530OKUNMA

Yeni Vergi Düzenlemeleri Neler Getiriyor?

Hepimizin de bildiği gibi 31 Ekim 2019 tarihinde “Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonundan geçti ve 21 Kasımda da Meclis Genel Kurulunda 7193 sayılı Kanun olarak kabul edildi.

Peki, yeni vergi düzenlemeleri içeren bu Kanun neler getiriyor?

Yeni Yasanın neler getirdiği bu çalışmanın konusu olup, söz konusu yeni düzenlemeler aşağıda açıklanmıştır.

1)  Konaklama Vergisi

Konaklama vergisine baktığımızda bu vergi ilk defa Türkiye’de gelen bir vergi değil. Dünya’da birçok uygulaması olan bir vergi olarak aslında Türkiye’de geç kalındığı bile söylenilebilir. Tam olarak konaklama vergisi olarak ifade edilemese de Japonya’da turistlerin ülke içinde dolaşımından sonra ayrılırken alınan Sayanora Tax (Hoşça Kal Vergisi) 2019 yılının başında başladı.⁽¹⁾

Aynı şekilde baktığımızda Almanya’da Culture Tax (Kültür Vergisi), Fransa’da Tax Sejour (Kalma Vergisi) olarak uygulandığını görmekteyiz.
O kadar ki İtalya’nın Venedik şehrine girişte bile turistlere 2018 yılı sonu itibari ile vergi uygulandığına şahit olduk.

Düzenlemenin kapsamı kişi başına konaklama 5 yıldızlı oteller için 18 TL, 4 yıldızlı oteller ve tatil köyleri için 12 TL, 3 yıldızlı oteller ve belediye belgeli konaklama tesisleri için 9 TL, 2 ve bir yıldızlı oteller, pansiyon, motel, apart hotel ve kampingler için 6 TL, butik oteller ve özel konaklama tesisleri için 18 TL olacaktı.

Baş vergisi olarak gelmiş olduğu yönünde eleştirilere yol açan düzenleme nispi tarife ile %2 olarak Meclis Genel Kurulundan geçti. 6802 sayılı Kanuna eklenen geçici madde ile 31/12/2020’ye kadar %1, takip eden yıllarda da %2 olarak uygulanacak.

Bu kapsamda elde edilecek Konaklama Vergilerinden doğan gelirlerle turizmi geliştirmeye, kültürel mirasların korunmaya harcanması şeklinde kullanılması verginin alınmasındaki sosyo-ekonomik yararı gözetecektir.

2)  Spor Hakemlerinin Vergilendirilmesi Hususu

Spor hakemlerinin gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin 4. fıkrasındaki “Spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler gelir vergisinden istisnadır.” hükmü ile gelir vergisinden istisna bırakılmıştır.

Madde kapsamının aslında sporu teşvik amacı ile yapıldığı görülse de, asgari ücretlinin gelirinden kesilen %15 gelir vergisi yanında (ki asgari ücretli yılsonuna doğru gelir vergisinde ikinci dilime bile girmekte) bu tarz yüksek gelirlerin vergi dışı olması düşündürücüdür.

Süper lig hakem ücretlerine bakacak olursak, aylık yaklaşık 20 bin lira sabit maaşın yanında, 10 bin lira maç başı ücret ve VAR (Video Asistant Referee) görevleri için de 4.400 TL kazanıyorlar. ⁽²⁾

Yani ücretlendirmeye göre değerlendirecek olursak bir süper lig hakeminin aylık sabit 20 bin lira maaşının yanında asgari bir ayda tek bir süper lig maçı görevi verildiğinde dahi aylık gelirinin (20 bin sabit + 10 bin maç başı) yaklaşık 30 bin lira olacağı görülmektedir.

Ayrıca VAR hakemliği için de bir sezonda 25 defa VAR görevi verildiğinde 110.000 TL civarı bir gelir koşmadan, yorulmadan, terlemeden hakemlerin ekran başında kazandığı ücrettir.

Spor hakemlerinin ücretlerine uygulanan gelir vergisi istisna düzenlemesi, basketbol ve voleybol dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç, amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlerle sınırlandırılıyor.

Her ne kadar sporu teşvik amaçlı gelmiş bir istisna gibi görülse de bu gelir unsurundan elde edilen ciddi rakamların vergilendirilme kapsamına alınması adil vergileme açısından olumlu gözükmektedir.

3)  Dijital Hizmet Vergisi

Bugün küreselleşmeyle beraber dijital dönüşümün hızla arttığı söylenilebilir. Bu dönüşümle beraber dijital hizmetler de çokça çeşitlenmiştir. Birçok ülkede bunun vergilendirilmesi için çalışmalar başlamıştır. Özellikle son dönemlerde dikkat çeken Fransa’da, GAFA Vergisinin (Google, Apple, Facebook, Amazon) komisyonda kabul edildiği görülmektedir. Yine Fransa’dan ilham alarak İngiltere’nin de yakın bir zamanda dijital hizmeti vergilemek için girişimler yapacağı konuşulmaya devam ediliyor.

Yukarıdaki örneklere bakacak olursak dijital hizmet veren firmaların elde ettiği gelirlerden pay almak için ülkeler girişimlere başlamıştır. Matrah ve vergi aşındırma konusunda OECD raporunda da dijitalleşmeye vurgu yapılmış ve konunun karmaşıklığı ve uluslararası anlaşma ile ortak bir çözüm yoluna gidilmesi gerektiği ifade edilmiştir. ⁽³⁾

Ayrıca bu dijital hizmet firmalarının dünya da hatırı sayılır düzeyde gelir elde ettiğini de söylemek mümkün. Bütün bunlar dikkate alındığında dijital hizmet vergisinin değişen ve küreselleşen dünyada ülkemizin vergi gelirleri açısından önemli bir kaynak olduğu söylenebilir.
Kısaca düzenlemeye bakacak olursak;

• Dijital hizmet vergisine tabi hizmetlere ilişkin, Türkiye’de elde edilen hasılatı 20 milyon Türk lirasından veya dünya genelinde elde edilen hasılatı 750 milyon avrodan veya muadili yabancı para karşılığı Türk lirasından az olanlar dijital hizmet vergisinden muaf olacak.
• Dijital hizmetlerden elde ettiği toplam hasılat üzerinden %7,5 olarak dijital hizmet vergisi uygulanacak.
• Bu hizmetlere ilişkin beyanname ve yükümlülüklerini dijital hizmet sağlayıcıları zamanında yerine getirmediğinde, Vergi Usul Kanunu’nda sayılan tebligat yöntemleri, e-posta ve diğer tüm iletişim araçları ile ihtarda bulunulabilecek ve durum Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde ilan edilecek.
• İlan tarihinden itibaren 30 gün içinde yükümlülükler yerine getirilmediğinde ise hizmetlere erişimin engellenmesine Hazine ve Maliye Bakanlığı karar verecek.

4) Üst Lig Sporcularına Vergi Artışı

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 72. maddesi kapsamını incelediğimizde;

Lig usulüne tabi spor dallarında;

1. En üst ligdekiler için gelir vergisi %15,
2. En üst altı ligler için gelir vergisi %10,
3. Diğer liglerdeki için gelir vergisi %5,
4. Ve Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden ise gelir vergisi %5 olarak uygulanmaktaydı.

Kanunun amir hükmünü en üst liglerdeki profesyonel futbolcular nezdinde değerlendirdiğimizde elde ettikleri gelirler sadece %15 olarak vergilenmektedir. Bu cüzi vergileme ölçütü her ne kadar da sporu desteklemek amaçlı bir vergi harcaması olarak görülse de, esasında somut durumun getirdiği adalet ile bağdaşmamaktadır.

Futbolcuların sabit oranlı vergilendirilmesi sporu teşvik ve koruma amacı dışında futbol piyasasına tanınan bir ayrıcalıktır. Şayet bu sporu teşvik amaçlı olsaydı sporun temel unsuru teknik direktörler ve antrenörler de düşük vergilendirilirdi.⁽⁴⁾

Kaynak : E&Y Tax and Career facilities for Professional football players in 2013 report Erişim: 22/05/2018.

Yukarıdaki tabloda görüleceği gibi bazı Avrupa ülkelerinde futbolcuların aldıkları ücretlere uygulanan gelir vergisi oranlarına baktığımızda, ülkemiz bu ülkelere kıyasla vergi cenneti olduğunu ifade edebiliriz.

Yeni düzenleme ile lig usulüne tabi en üst liglerde oynayanlar için gelir vergisi kesintisi %15’den  %20 oranına çıkarılmaktadır.  31 Ekim 2019 tarihinden itibaren futbolcuların sözleşmelerine bu hüküm uygulanacak. Mevcut sözleşmelerde ise sözleşme bitene kadar kesinti %15 olarak uygulanmaya devam edecek.

Bu düzenleme de, dikey hareketlilik ve Anayasa’nın 73. maddesi kapsamında ifade edilen mali gücüne göre vergilendirme kavramını tam olarak karşılamasa da bir basamak iyileştirme olarak görülebilir.

5) Değerli Konut Vergisi

Değerli konut vergisi vergi mevzuatımıza girecek yeni kavramlardan. Değeri 5 milyonunun üzerinde olan mesken niteliğindeki taşınmazlar Değerli Konut Vergisine tabi olacak.

İstisna tutarını aşan mesken niteliğindeki taşınmazlar, ilgililer tarafından ulaşılabilecek şekilde Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün sitesinde ilan edilecek. İlan tarihinden itibaren 15 gün içinde itiraz edilmezse taşınmazın değeri kesinleşecek. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünce belirlenen bir değer bulunmaması halinde ise bina vergi değeri esas alınacak.

Vergilendirme prensibi ise şu şekilde; değerli konut vergisine tabi mesken niteliğindeki taşınmazlardan değeri 5 milyon ile 7,5 milyon TL arası binde 3; değeri 7,5 milyon ile 10 milyon arasında olanlar binde 6 ve değeri 10 milyonu aşanlar ise binde 10 olarak vergilendirilecek.

Düzenleme kapsamında vergilendirmenin, mesken niteliğindeki taşınmazları ayrı ayrı mı yoksa hepsini bir bütün olarak mı alacağı konusu ise düşündürmektedir. Örnekle ifade edilirse ayrı ayrı ele alındığında 3 tane 4 milyon lira değerinde mesken niteliğinde taşınmazı olan sınırın altında kalabilecekken, sadece 1 tane 6 milyon lira değerinde mesken niteliğinde taşınmazı olan binde 3 oranında (18.000 TL) vergilendirilebilecektir.

Esasında 12 milyon lira (3*4 milyon = 12 milyon) değerinde konutu olanın 120.000 lira vergilendirilmesi gerekirken bu rakamın vergi dışı kalacağı söylenebilir.

Genel Kuruldan geçen bu verginin nasıl olacağı hakkında çıkacak genel tebliğ ile akıllardaki soru işaretlerinin giderileceğini düşünmekteyiz. Ayrıca çok tartışmalara neden olan ve emlak vergisi niteliğinde olduğu konuşulan değerli konut vergisinin, mahalli idarelere bırakılması hususunda fikir verilmesine rağmen genel bütçe vergi geliri olarak ve bu vergilerden mahalli idarelere pay da ayrılmayarak Genel Kuruldan geçmiştir.

SONUÇ

Genel olarak vergi düzenlemelerini kısaca incelediğimizde; dijital hizmet vergisinden konaklama vergisine, değerli konut vergisine ve vergi dışı kalan bazı alanların vergilendirmesine kadar ki hususların Anayasanın 73. maddesi gereği mali güce göre vergileme ve vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımına katkı yapacağı söylenebilir. Unutulmamalıdır ki, yeni ihdas edilen vergilerin, bütçe açıklarını ve hazinenin nakit açığını finanse etmek için acil önlem planı olması yerine adil, hakkaniyete uygun, sosyal dengeyi koruyan, dikey adaleti gözeten maliye politikası aracı olması beklenir.

- 7193 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
- T.C. ANAYASASI.
- COŞGUN OKAN,  Sporcuların Düşük Oranda Vergilendirilmesinin Sosyal Devlet Açısından Değerlendirilmesi,Vergi Dünyası,Ekim 2014,Sayı:398,S.84.
- E&Y Tax and Career facilities for Professional football players in 2013 report Erişim:22/05/2018.
- https://www.oecd.org/tax/beps/tax-challenges-arising-from-digitalisation-more-than-110-countries-agree-to-work-towards-a-consensus-basedsolution.htm.
- https://www.bik.gov.tr/hakemler-ne-kadar-kazaniyor-liste-basinda-cuneyt-cakir-var/
- https://www.insider.com/countries-that-require-a-tourist-tax-2019-2#japan-enacted-a-tourist-tax-at-the-beginning-of-2019-2

• https://www.insider.com/countries-that-require-a-tourist-tax-2019-2#japan-enacted-a-tourist-tax-at-the-beginning-of-2019-2
• https://www.bik.gov.tr/hakemler-ne-kadar-kazaniyor-liste-basinda-cuneyt-cakir-var
• https://www.oecd.org/tax/beps/tax-challenges-arising-from-digitalisation-more-than-110-countries-agree-to-work-towards-a-consensus-basedsolution.htm
• Okan Coşgun, Sporcuların Düşük Oranda Vergilendirilmesinin Sosyal Devlet Açısından Değerlendirilmesi,Vergi Dünyası,Ekim 2014,Sayı:398,s.84.