Vergileri Artırmadan Gelirler Artırılabilir mi? 2 Milyarlık Bir Model Önerisi
Bütçe açıkları son dönemin en önemli gündem maddelerinden birisi haline geldi. Bir defaya mahsus gelirlere rağmen, açık 2019 Eylül sonu itibariyle 80,8 milyara ulaştı. Bütçe açığını kapatacak her bir iyileşme önemli. 12 yılı aşkın alacak yönetim tecrübemize dayanarak vergi artışları yapmadan süreçleri iyileştirerek bunun sağlanabileceğini kanaatindeyim. Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) örnek verebiliriz.
MTV’nin çok geniş bir mükellef kitlesi var ve toplam vergi gelirlerinin %2’si oluşturuyor. MTV, Karayolları Trafik Kanunu’na göre kayıt ve tescil edilmiş bulunan 23 milyonu aşkın motorlu kara taşıtlarından, ayrıca uçak, helikopterler ve motorlu deniz taşıtlarından alınıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın her yıl belirleyeceği yeniden değerleme katsayısı kullanılarak her yıl MTV tahakkuk ettiriliyor, Ocak ve Temmuz ayının sonuna kadar iki taksit halinde ödenmesi gerekiyor. Ödenmez ise her ay %2 gecikme bedeli alınıyor. MTV ödemeden araç muayeneleri yapılamıyor. Araç muayenesi de yapılmadığı takdirde aylık %5 gecikme cezası kesiliyor. Trafik cezası içinde ilgili trafik kontrollerinde ilk olarak uyarı ikinciye kısmi ceza en son aracınızı trafikten men yada bağlama uygulamaları yapılabiliyor. Ayrıca araç satışlarının gerçekleşmesi içinde MTV vergisinin ödenmesi gerekiyor. GİB’in mükellefin hesaplarına e-haciz koyarak vergiyi tahsil etme yetkisi de var.
Bütün bu düzenlemelere rağmen MTV’nin son 4 yıldaki tahsilat oranı %68-69 seviyesinde gerçekleşiyor. 
2019 ‘da MTV’de, 20 milyar tahakkuk ve 14 milyar civarında tahsilat olması bekliyoruz. Bu oran genel bütçe tahsilat ortalaması olan %81’nin çok altında bir orana karşılık geliyor.
Tahsilat oranın düşük olmasının 3 ana nedenin olduğunu düşünüyoruz. Birincisi öncelik meselesi. MTV toplam gelirlerin yaklaşık %2’ sini oluşturuyor. Doğal olarak, Gelir İdaresinin odağında sayıca daha az mükelleften daha fazla tahsilat önemli hale geliyor. İkinci nedenin veri kalitesi ile ilgili sorun olduğu, mükellef iletişim bilgilerinin, güncel, tam veya doğru olmadığını düşünüyoruz. Üçüncü bir neden uygulanan iletişim stratejisidir. GİB iletişim araç ve imkanlarını birazda vergi mahremiyeti gibi kavramlarla çok yoğun kullanmamayı tercih ediyor.
Alacak yönetiminde prensip en düşük maliyetle, en kısa zamanda en yüksek oran ve miktarda tahsilatın yapılamasıdır. GİB mükellefle iletişim ve veri yönetim stratejisini değiştirerek, digital platformları, analitiği, teknoloji ve iletişim araçlarını daha etkin kullanarak bu hedefe ulaşabilir. Çözüm önerilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Mükellef anlaşmalı bankalarda kredi kartına üç taksitle MTV ödemesi yapabiliyor. Mükellefe, bankalarda elektrik, telefon faturalarında olduğu gibi MTV için de ödeme talimatı verme imkanın tanınmalıdır.
- Veri kalitesini süratle iyileştirecek yapısal düzenlemeler ve uygulamalar yapılmalı, veri yönetim stratejisinin değiştirilmelidir.
- İletişim stratejisi gözden geçirilmeli ve değiştirilmelidir. Veri kalitesinin de desteği ile mesaj, mail başta olmak üzere önce bilgilendirme, ardından hatırlatma, sonra uyarı, ardından hukuk öncesi ikna çalışmalarının yapılmalıdır. Bu süreçlerde tahsilat sağlanmadığı takdirde icra işlemlerine geçilmelidir.
Yıllara dayalı tecrübemizle bu önerilerin hayata geçmesi halinde bir yıl gibi kısa bir sürede 2 milyar TL’nin üzerinde ilave gelir elde edileceğine inanıyoruz. Bu uygulama mükellefi rahatsız etmeyecek, hatta mükellef müeyyidelerden kurtulduğu için memnun kalacaktır.