Vergiden Kaçış Yok, Ama Nerde?
Türkiye’de gelir vergisi mükellefleri Mart, kurumlar vergisi mükellefleri ise Nisan ayında beyannamelerini veriyorlar. ABD’de ise mükelleflerin durumlarına göre son tarihler (due date) farklılık gösterse de genel olarak Nisan-Haziran periyodunda beyannameler veriliyor.
ABD’de yerleşik olmayıp 2013 yılında ABD’de gelir elde edenler gelirinin kaynağına göre 15 Nisan ile 16 Haziran arasındaki bir tarihte beyannamesini vermek zorunda.
ABD vatandaşı olup başka ülkelerde gelir elde edenler ile ABD toprakları dışındaki ordu mensuplarının 16 Haziran akşamına kadar süresi var. Federal yasalara göre ABD vatandaşları, yabancı yatırım kuruluşları ile yabancı bankalardaki hesapları dâhil, dünyanın neresinde elde etmiş olursa olsun tüm gelirlerini beyan etmek zorunda.
ABD’de çok yaygın bir özdeyiş var: There is no escape: death and taxes!
Yani Vergiden ve ölümden kaçış yok!
Beyanname sayılarına bakınca hakikaten de öyle gibi.
Amerikan Gelir İdaresi (IRS) verilerine göre 2013 yılında yaklaşık 120 milyon mükellef kişisel gelir vergisi beyannamesi (individual tax return) vermiş.
ABD’nin nüfusunun 315 milyon olduğu düşünülürse nüfusun % 38’inin beyannameli gelir vergisi mükellefi olduğu görülüyor.
Türkiye’de Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre 1.766.734 faal gelir vergisi mükellefi, 1.545.765 gayrimenkul sermaye iradı mükellefi, 727.893 basit usul mükellefi ve 2.446.596 gelir stopaj vergisi mükellefi var. Bu son grup kendisi beyanname vermiyor, başkaları onlar adına vergi kesintisi yapıp beyan ediyor. Bu rakamlara göre basit usul dâhil yaklaşık 4 milyon beyannameli gelir vergisi mükellefi var. Gelir stopaj mükellefleri de dâhil edildiğinde bile bu sayı ancak yaklaşık 6,5 milyon ediyor.
Türkiye nüfusunu 74 milyon kabul edersek beyannameli mükellef oranı yaklaşık % 5,5; stopaj mükellefleri de dâhil edilince yaklaşık % 8,8 ediyor.
Amerika’nın % 38’inin küsuratı kadar yani!
Bunun en önemli nedenlerinden biri Türkiye’de ücretlilerin tamamına yakınının beyanname mükellefiyetinin bulunmaması. Ekonomik gelişmişlik düzeyi, kayıt dışılık oranı gibi pek çok başka nedenler de var tabi.
Ama neticede görüldüğü gibi ABD’de vergiden kaçış yok!