Vergi Müfettişi İncelemeye Başlamadan Önce Düzeltme veya Pişmanlık Talepli Beyanname Verilebilmesi Olanakları
Bilindiği gibi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri ve ayrıca Vergi Dairesi İşlem Yönergesi hükümlerine göre düzeltici mahiyette gelir, Kurum, Geçici, KDV ve diğer vergi beyanları verilebilmektedir. Düzeltici vergi beyanları asıl beyanname önceki aşamalarda müddeti içerisinde vergi dairesine verildikten sonra kayıtların incelemesi sonucunda mükelleflerce sonradan elektronik ortamda vergi dairesine yollanmaktadır.
Vergi hukukunda ayrıca yaygın olarak pişmanlıkla beyanname verilmesi de mümkündür. (VUK mad. 371 ) Koşulların uygun bulunması halinde yasal süresinden sonra pişmanlık talepli beyannamelerin verilmesi mümkündür.
Uygulamada Vergi Müfettişleri veya Yardımcıları tarafından herhangi bir şekilde gerçek ve tüzel kişi mükelleflere defter inceleme ibraz yazıları veya bilgi isteme yazıları tebliğ edilmektedir. Bu aşamada mükellefler tarafından durumlarını gözden geçirerek tespit edebildikleri beyanlar dolayısıyla 213 sayılı VUK md. 371 hükmüne göre pişmanlık talepli beyanname verilmesinin önü kapanmaktadır.
Ancak Vergi Müfettişleri tarafından bilgi isteme amaçlı tebliğ edilen yazılar vergi incelemesine başlama sayılmayacağı için VUK 371 istemli eksik beyanlar elektronik ortamda verilebilir. Bilindiği gibi müfettişler tarafından vergi incelemesi için tebliğ edilen istem yazıları üzerine inceleme başlanmış sayılacağı için pişmanlık talepli beyanname verilemez. Bu aşamada muhtemelen düzeltici mahiyette vergi beyannameleri düzeltilerek ikmal edilebilir.
Konu ile ilgili vergi incelemesi hakkında yönetmelik hükümleri incelenmelidir. Ayrıca aramalı vergi incelemesine başlanması durumunda da ilgili vergi beyannameleri pişmanlıkla ıslah edilemez. (Bkz; VDK İnceleme Yönetmeliği Md. 19 VDK Vergi İnceleme Rehberi S.10 .) (Ayrıntılı bilgi için bakınız. Soydan BAŞAR, Vergi İncelemesi XII. Levha Yayınları S. 422-568.)
Burada vergi incelemesine başlamadan önce veya daha sonra düzeltici mahiyette nasıl beyanname verilebileceği hususları üzerinde durmak istiyoruz. ( Bkz: 213 sayılı VUK Genel Tebliği Seri No:368 )
Yasal Süresinden Sonra Pişmanlık İstemli Düzeltici Beyanname Verilmesi
213 sayılı VUK mad. 371 hükümlerine göre vergi incelemesine başlamadan veya idare takdire gitmeden önce pişmanlıkla beyan verilmesi mümkündür. İdare, incelemeye başlamışsa veya takdire dosyaya sevk etmişse bu aşamada pişmanlık istemli beyanname verilmesi mümkün değildir. (Vergi İncelemesi Hakkında Yönetmelik, 31.12.2011 tarihli Resmi Gazetede)
Yasal süresinden sonra pişmanlık talepsiz normal düzeltici beyanname verilmesi: İdare, incelemeye başlamamışsa veya takdire dosyayı sevk etmemişse pişmanlık talepsiz beyanname verilir. Bu beyanname düzeltme istemli olacaktır. Beyannamedeki vergi miktarı tahakkuk ettirilir, tahakkuk fişi düzenlenir, 30 gün vade verilir, verginin ½' si kadar vergi ziyaı kesilir. ( VUK mad. 344 ) Burada aynı vergi türünde ise vergi ziyaı cezası 1 kat, farklı vergi türünde ise ½ oranında vergi ziyaı cezası kesilir.
Pişmanlıkla Beyanda Yasal Koşullar Nelerdir?
İdare durumu fark etmeden mükellef tarafından beyanname veya pişmanlık dilekçesi vergi dairesine verilmelidir. Dilekçe verilmeden önce beyanname verilmeme hali bir muhbir veya başka bir kurum tarafından idareye ihbarda bulunmamış olması gerekir.
Pişmanlık dilekçesi verildiği tarihte olay ile ilgili herhangi bir vergi incelemesi veya dosyanın takdir komisyonuna sevk edilmemiş olması gerekir.
Düzeltme beyannamesinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde verilmesi gerekir.
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin gecikme zammı oranında bir zamla birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekir.
KDV Beyannamelerinde Yasal Süresinden Sonra Matrahı Arttırıcı veya Azaltıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi
Yasal süresinden sonra matrah arttırıcı beyannamelerde düzeltme beyannamesi verilebilir. Ödeme pişmanlık talepsiz ise 30 gün içinde vergi, Gecikme faizi ve ayrıca VZC tahakkuk ettirilir. Olay, duruma göre incelemeye sevk edilemeyebilir.
Yasal süresinden sonra ( Vergi incelmesine başlanmadan ve incelemeye başlama tutanağı düzenlenmeden önce ) matrah azaltıcı şekilde verilen düzeltme beyannameleri vergi dairesi tarafından veya vergi inceleme elemanları tarafından indirilecek KDV'ler bağlamında mükellefin defter ve belgeleri üzerinde incelemeye konu edilecektir.
BA-BS Bildirimlerinin Formlarının Düzeltilmesi
Yasal süresi içerisinde verilmiş form Ba-Bs formları hakkında düzeltme gerekli ise daha sonra bu beyanlar ve bildirimler formun üzerine gerekçesi yazılarak, sisteme girilip düzeltme yapılabilir.
Yasal süresinden sonra düzeltici mahiyette verilen form Ba-Bs’lere 1.560,00-TL ÖUCZ kesilebilir.
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerde bu ceza 560,00-TL ÖUCZ kesilir.
Özet ve Sonuç
Vergi mükellefleri tarafından tarh zamanaşımı içerisinde (VUK md. 114) yani 5 yıllık tarh zamanaşımı dâhilinde düzeltici mahiyette verilmesi gereken beyannamelerde ÖUCZ ve ayrıca Vergi Ziyaı cezasının hangi nispette tarh edileceği, vergi incelemesine başlanılıp/başlanmaması veya takdir komisyonuna sevk edilip edilmediğine göre değişmektedir. Diğer taraftan zaman aşımının bitmesine kısa bir süre kala dosyalar bazen Vergi Müfettişleri tarafından düzenlenen Takdire Sevk Veri Raporları ile inceleme sonlanıp, takdir Komisyonuna işlem havale edilmektedir. Burada da takdir komisyonları, kendilerine gelen veri raporlarında yer alan bulgular doğrultusunda takdirler yapabilmektedir. Bu noktada yanıltıcı fatura kullanılması halinde veya takdir edilen matrahlar içersinde sahte fatura mevcut olması durumunda bu faturalar için tarh zaman aşımının dolması nedeniyle 213 sayılı VUK 359 kapsamında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulamaz. Veya ayrıca Asliye Ceza Mahkemelerinde sahte fatura kullanımı gerekçe gösterilerek ceza davası açılamaz. (Yargıtay 11 Ceza Dairesi Kararı E:2017/3603, E:2017/3679 sayılı kararları.) Bilindiği gibi Ceza Davası açılabilmesi için mütalaa koşulu zorunludur.(VUK Madde 367) Mükellefler nezdinde herhangi bir vergi incelemesine başlanıldıktan veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapıldıktan sonra pişmanlık talepli olarak düzeltme beyannamesi verilemez. Ancak vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk işleminin esasını oluşturan vergi türünün sonradan verilen düzeltme beyannamesinin içeriğini oluşturan vergi türü ile aynı olması halinde kesilecek vergi ziyaı cezası bir kat; farklı olması halinde ise %50 oranında uygulanacaktır.