Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Bülent TAŞNazmi KARYAĞDI
Bülent TAŞ/ Nazmi KARYAĞDI
2028OKUNMA

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yönetmeliği Gelir Vergisi Stopaj Teşvikini Daraltabilir mi?

Katma değeri yüksek ürünler (hizmetler) üretmek ve bunları ihraç etmek!

Küreselleşen dünyanın ve de Türkiye’nin temel hedeflerinden biri. Bu hedefe ulaşabilmek için ülkeler birbirleriyle ciddi bir rekabet içerisinde. Çok kısa bir cümleyle ifade edilen bu hedef, uzun yıllar boyunca belirli bir strateji çerçevesinde çalışmayı, insana ve teknolojiye yatırım yapmayı gerektiriyor.

Bu stratejinin hayata geçirilmesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce yapılan yasalarda belirlenen teşviklerin uygulamaya da aynı doğrultuda yansıtılması büyük önem taşımaktadır.

İşte bu kapsamda Temmuz 2001’de yasalaşan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu da (4691 sayılı) yaklaşık 13 yıldır yürürlükte. Teknoloji Geliştirme Bölgesi; yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı ifade etmektedir.

2011 yılında Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle;

  • Bölgede çalışan; Ar-Ge ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesna kılınmış,
  • Muafiyet kapsamındaki destek personeli sayısı Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşamayacağı ifade edilmiş,
  • Yönetici şirketin, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetleyeceği belirlenmiş,
  • Ancak, Bölgelerde yer alan girişimcilerin yürüttükleri Ar-Ge projesi kapsamında çalışan Ar-Ge personelinin, Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretlerinin bir kısmının gelir vergisi kapsamı dışında tutulacağı hükmolunmuş,
  • Gelir vergisi (stopajı) kapsamı dışında tutulacak ücret miktarının, Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hazırlanacak yönetmelikle belirleneceği ifade olunmuş ve
  • Yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirilen sürenin Bölgede yürütülen görevle ilgili olmadığının tespit edilmesi halinde, ziyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan ilgili işletmenin sorumlu olacağı belirtilmiştir.

3 yıl sonra gelen Yönetmelik

2011 yılında 6710 sayılı Kanun ile getirilen iki yeni istisnadan ilki olan destek personeli ücretlerinin gelir ve damga vergisinden müstesna tutulmasına ilişkin uygulama, Teknokent Yönetici Şirketlerince, istisnaya ilişkin düzenlemelerin yer alacağı Yönetmeliğin yayımlanmadığı ileri sürülerek hayata geçirilememiştir. Bu nedenle de firmalar, üç yıldan fazla bir süre geçmiş olmasında rağmen, Kanun ile getirilen istisnadan yararlanamamışlardır.

Öte yandan yine Yönetmelik yayınlanmadığı için Teknokent’te faaliyet gösteren girişimcilerin yürüttükleri yazılım ve/veya Ar-Ge projesi kapsamında çalışan Ar-Ge personelinin bölge dışında geçirilecek sürelere ilişkin gelir vergisi istisnası uygulaması da hayata geçirilememiştir.

Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hazırlanacağı belirtilen Yönetmelik, nihayet aradan üç yıl geçtikten sonra 12 Mart’ta Resmi Gazete’de yayımlandı.

Ancak şunu da belirtmekte yarar var. Yönetmelik yayınlanmış olsa da geride kalan üç yıllık sürede girişimcilerin yararlanamadığı vergi teşviklerinin akıbetinin ne olacağı konusu da bir sorun olarak karşımızda durmaktadır.

Yönetmelikle vergi istisnası ve muafiyetine ilişkin getirilen önemli yenilikleri şöyle sıralayabiliriz:

  • Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım ve/veya Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın uygulanabilmesi için girişimcinin yönetici şirketten alacağı, Bölgede yer aldığını ve faaliyet alanlarını gösteren belge ile bağlı bulunulan vergi dairesine başvuru yapması gerekmektedir.
  • Bölgede çalışan Ar-Ge ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerinin 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesna olduğu ve bu istisnanın uygulanabilmesi için, ilgili girişimcinin, Bölgede çalışan ve bu Yönetmeliğe göre tanımlanmış tüm Ar-Ge ve destek personelini, Ar-Ge projelerindeki görev tanımlarını, nitelik ve çalışma sürelerini gösteren listeyi aylık olarak yönetici şirkete onaylatması, inceleme ve denetimlerde ibraz edilmek üzere saklaması gerekmektedir.
  • İstisna kapsamındaki çalışma sürelerinin hesabında haftada kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerinin dikkate alınmayacaktır.
  • Hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da belirtilen tatil günlerinin gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasında dikkate alınacak ve hesaplamada küsuratlı sayıların bir üst tamsayıya tamamlanacaktır.
  • İstisna kapsamındaki destek personeli sayısının Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşmaması gerekmekte olup, destek personeli sayısının hesabında küsuratlı sayılar bir üst tamsayıya tamamlanacaktır.
  • Destek personelinin toplam Ar-Ge personeli sayısının % 10’unu aşması halinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere her türlü vergi istisnası uygulanacaktır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, destek personeli, girişimci firma tarafından belirlenecektir.
  • Ar-Ge ve destek personelinin bu Kanun kapsamında elde ettiği tüm gelirler (ücret, prim, ikramiye ve benzeri ödemeler) istisna kapsamına dahildir.
  • Teknokentte faaliyet gösteren firmalar 4691 sayılı Kanun kapsamındaki istisnalardan bir bütün olarak yararlanabilecek olup, Kurumlar Vergisi Kanunu ve 5746 sayılı Kanun’da yer alan desteklerden ayrıca yararlanılamayacaktır.
  • Ancak Bölgede faaliyette bulunan girişimcilerin 4691 sayılı Kanun yerine, Kurumlar Vergisi Kanunu ve 5746 sayılı Kanun’da yer alan vergisel teşviklerden yararlanmak istemesi durumunda, Maliye Bakanlığına ve Bölge Yönetici Şirketine eş zamanlı olarak ayrıca bu durumu bildirmeleri gerekmektedir.
  • Bölgede yer alan girişimcilerin yürüttükleri yazılım ve/veya Ar-Ge projesi kapsamında çalışan Ar-Ge personelinin, bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak yönetici şirketin onayıyla, Bölge dışında geçirdiği sürelere ilişkin çalışmaları kapsamında elde ettikleri ücretlerinin; üniversite bünyesinde kadrolu olan öğretim elemanları için % 50’sinin, diğer Ar-Ge personeli için %25’inin gelir vergisinden müstesna olduğu belirtileerek bu istisnanın uygulanabilmesi için yapılması gereken işlemler belirlenmiştir.
  • Teknokentte üretilen ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetlerinin Katma Değer Vergisi Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında istisnadan yararlanılabilmesi için yönetici şirketin onayı alınarak ilgili vergi dairesine başvuruda bulunması gerekmektedir.

Yönetmelikle girişimciye teşvik yerine vergi dezavantajı sürprizi mi?

Yönetmeliğin 37/c maddesinin sondan ikinci cümlesinde yer alan “Ücretin brüte iblağ edilmesi gerektiği durumlarda brüt ücret Kanunla sağlanan vergi teşvikleri dikkate alınmaksızın hesaplanır” ifadesi, teşvik yerine Teknokent şirketlerinden fazladan ek vergi mi alınmak isteniyor tartışmasını da beraberinde getirdi.

Sektörde çalışanların genellikle net ücret üzerinden firmalarla anlaştığı gözönünde bulundurulduğunda, Kanunlarda öngörülmemiş olan ilave vergisel bir yükün girişimcilere yükletilmesi gibi bir sonucun ortaya çıkma olasılığı gündeme gelmektedir.

Basit bir örnek vermek gerekirse; Ar-Ge personeli ile 100 TL net ücret üzerinden anlaşan bir işletmede çalışmanın yarısı Teknokent’in içinde diğer yarısı dışında gerçekleşmişse ücretin brütleştirilmesi halinde istisna dikkate alınmaksızın tüm tutar (100 TL) brütleştirilerek mi gelir vergisi stopajı hesaplanacaktır? Böyle bir hesaplama yapılması durumunda istisna kazanç üzerinden de gelir vergisi hesaplanmış olacaktır.

Yönetmelikten böyle bir anlam çıkarmak mümkün olsa da bizce; istisna olan ve olmayan ücretin bir arada olması durumunda brütleştirmenin ve de vergilendirmenin istisna edilmeyen ücret kısmının üzerinden yapılması gerekmektedir.

Zira bu anlayış Gelir Vergisi Kanunu ve Teknoloji Bölgeleri Kanunu’na uygun bir yaklaşımdır. Gelir vergisi uygulamasının temel mantığı, istisna kazançların üzerinden vergi hesaplanmaması, beyanname verilecekse de istisna kazançların verginin hesabına dahil edilmemesidir. Bu nedenle brütleştirmenin 100 TL üzerinden değil istisna kapsamı dışında kalan 50 TL üzerinden yapılması ve verginin bulunacak tutar üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

Yönetmelikle böyle bir düzenlemenin getirilmesi Gelir Vergisi Kanunu’na aykırıdır. Ayrıca 4691 sayılı Kanun’da da böyle bir hüküm olmadığı gibi Yönetmelikle bu yönde düzenleme yapılması açıkça Kanuna aykırıdır.

Düzenleme ile girişimciler, kanunen öngörülmemiş olan ek vergi yükü ile karşılaşacaklar ve vergisel teşvik, idari düzenleme ile kısmen ortadan kaldırılmış olacaktır.

Yanlış anlama ve hatalı vergilendirmenin önlenmesi ve girişimcilerin yeni mağduriyetlere uğramaması için Yönetmeliğin bir an önce değiştirilmesi gerektiği kanısındayız.

(ICT-Media dergisinin Haziran 2014 sayısında yayınlanmıştır.)

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor