Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Mehmet YILMAZ
Mehmet YILMAZ
1948OKUNMA

Otomobil Değerlerinin ÖTV Oranında Dikkate Alınmasının Otomotiv Pazar Yapısına ve Bütçeye Etkisi

2016/9542 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (1) ile binek otomobillere uygulanan özel tüketim vergisi (ÖTV) oranları 25/11/2016 tarihi itibariyle geçerli olmak üzere değiştirilmiştir. Söz konusu Karar ile otomotiv üzerinden alınan ÖTV oranları yeniden belirlenmiş, otomotivin vergilendirilmesinde motor silindir hacminin yanında araç değerlerininde dikkate alnıcağı yeni bir vergileme politikası benimsenmiştir.

Bu çalışmada söz konusu vergi politikası değişikliğinin otomotiv pazarı ile bütçe gelirlerine olan etkisi irdelenmiştir. Otomobil Disbiritörleri Derneği verilerine göre Fiat ve Renault marka otomobillerin pazar payı vergi politikası değişikliği sonrasında artarken BMW ve Volkswogen’in pazar payı daralmıştır. Motorlu araçlardan tahsil edilen ÖTV tutarları  ise döviz kuru artışı ile paralel olarak artmıştır.

1. Otomobilde ÖTV Matrahı ve Oranı

1.1. Otomobilde ÖTV Matrahı

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallar için verginin matrahı;

  • kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabında,
  • kayıt ve tescile tabi olmayanların ise teslimi ve ithali ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışında,

hesaplanan ÖTV hariç KDV matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül eder.

Otomobilin ilk iktisabında matrahı oluşturan bu tutar ÖTV hesabında sadece matrah olarak kalmayıp vergi oranının belirlenmesinde de önem arz etmektedir.

1.2. Otomobilde ÖTV Oranı

Otomobilinde içinde yer aldığı (II) sayılı listede bütün mallar için nispi vergi oranı öngörülmüştür. 4760 sayılı Özel Tüketim vergisi Kanunun 12 nci maddesi uyarınca Bakanlar Kuruluna bu oranları değiştirme yetkisi verilmiştir.

12 nci madde ile verilen bu yetki çerçevesinde 2016/9542 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile otomotiv üzerinden alınan ÖTV oranları yeniden belirlenmiştir.

Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararının 3 üncü maddesi ile motor silindir hacmine göre en düşük % 45 olan ÖTV oranı % 60’a çıkartılırken en yüksek ÖTV oran ise % 145’ten % 160’a çıkartılmıştır. Ancak söz konusu Bakanlar Kurulunun 4 üncü maddesi ile % 60 olan en düşük ÖTV oranı araç değeri dikkate alınarak kademeli olarak % 45 ve % 50’ye indirilebilmektedir.



2016/9542 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararın 4 üncü maddesiyle araç değerlerinin de dikkate alındığı otomobilde yeni ÖTV oranları aşağıdaki şekilde olmuştur.

2. Düzenlemenin Sektöre Etkisi

2016/9542 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı sonrasında Ocak-Ekim/2016 dönemi araç satışları ile Ocak-Ekim 2017 dönemi karşılaştırdığımızda miktar olarak kayda değer bir değişilik olmamıştır. Ocak-Ekim/2016 döneminde 721.515 araç satılmışken Ocak-Ekim/2017 döneminde 721.112 araç satılmıştır.

Satılan araçların marka bazında incelendiğinde ise Fiat, Renault, Honda gibi araçların satış miktarlarını arttırdığı görülürken Volkswogen, BMW, Opel, Skoda ve Toyata markaların satış miktarında azalma görülmüştür. Fiat marka otomobillerin satışı 13.612 adet arttırırken Volkswagen marka otomobillerin satışı 13.843 adet düşmüştür.

Şekil 1: Belirlenmiş Markaların Ocak-Ekim Dönemi 2016-2017 Yılları Arası Otomotiv Satış Miktarındaki Değişimi



Ocak–Ekim 2016/döneminde Fiat marka otomobillerin pazar payı % 10,6 iken 2017 yılının aynı döneminde pazar payının % 12,5’e yükseldiği görülmektedir. Benzer bir durum ise Renault marka otomobillerde görülmektedir.

Renault marka otomobillerin pazar payı aynı dönemde % 12,2 den yüzde 13,5’e çıkarmıştır. Honda marka otomobillerde ise yeni vergi oranlar sonrasında pazar payı % 1,8’den % 2,8’e çıkmıştır. Buna karşın Volkswagen marka otomobillerde pazar payı aynı dönemde % 14,1’den % 12,2’ye gerilemiştir. Diğer düşüş yönde değişim ise BMW marka otomobillerde görülmüştür. BMW marka otomobillerin pazar payı % 2,9’dan % 1,9’a inmiştir.

Şekil 2: Belirlenmiş Markaların Ocak-Ekim Dönemi 2016-2017 Yılları Arası Otomotiv Satış Miktarlarının ve Pazar Paylarının Karşılaştırılması

Yukarıdaki tabloda pazar payı artan markalar yeşil renkte yer alırken pazar payı azalanlar markalara kırmızı renkte yer verilmiştir.

3. Düzenlemenin Bütçe Gelirlerine Etkisi

2016 ile 2017 yıllarının Ocak-Eylül dönemleri karşılaştırıldığında bütçe kalemleri içinde yer alan motorlu taşıt araçlarından tahsil edilen ÖTV tutarında % 17,3 lük bir artış görülmektedir. Ocak-Eylül/2016 döneminde 12 milyar 315 milyon TL ÖTV tahsil edilirken Ocak-Eylül/2017 döneminde 14 milyar 447 milyon TL ÖTV tahsil edilmiştir.

Bu artış aranı aynı dönemde döviz kurunda meydana gelen %16 oranındaki artışın fiyatları ile paralel olmuştur. Merkez Bankası verilerine göre Ekim 2016 başında ABD dolarının efektif satışı 3,0135 TL iken 2017 yılı Ekim başında % 16’lık bir artış ile 3,5875 TL’ye ulaşmıştır.

Şekil 3: Motorlu Araçlardan Tahsil Edilen ÖTV Tutarları (1000 TL)



3. Sonuç

2016/9542 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı öncesi Ocak-Ekim/2016 dönemi ile söz konusu karar sonrası Ocak-Ekim/2017 dönemi otomobil satışları karşılaştırıldığında satış miktarında kayda değer bir değişiklik olmadığı tespit edilmiştir. Bunun yanında Ocak-Eylül dönemleri bütçe tahsilat rakamları içinde yer alan motorlu taşıt araçlarından tahsil edilen ÖTV tutarları karşılaştırıldığında ise % 17’lik bir artış görülmektedir. Bu tutar aynı dönemde görülen % 16’lık döviz kuru artışı ile paralel olmuştur.
Bunun yanında2016/9542 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı sonrasında otomotiv sektörde faaliyet gösteren firmaların pazar payları kayda değer değişiklikler kaydedilmiştir. 

- www.odd.org.tr
- www.tcmb.gov.tr
- www.muhasebat.gov.tr
- 25 Kasım 2016 tarihli ve 29899 sayılı Resmi Gazete

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor