E-defter Tutma ve e-fatura Düzenleme Bir Çok Şirket İçin Zorunlu Hale Geldi
Vergi Usul Kanunu kapsamında tutulması zorunlu olan defterlerden, www.edefter.gov.tr internet adresinde format ve standardı yayımlanan defterlerin, elektronik ortamda oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar 13 Aralık 2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) ile belirlenerek elektronik defter kullanımına izin verilmişti.
Bu kez Maliye Bakanlığı 14 Aralık 2012 tarihinde 28497 sayılı Resmi Gazete’de yayımlamış olduğu 421 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının artırılması ile kayıt dışılığın izlenerek önlenmesi amacıyla, elektronik fatura kullanma ve elektronik defter tutma zorunluluğu getirilmesi ile ilgili bir takım düzenlemeye gitmiştir.
Kimler Elektronik Defter Tutmak Zorundadır?
Söz konusu 421 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nin 3.1 bölümü kimlerin elektronik defter tutmakla zorunlu olduğunu belirlemiştir. Buna göre,
1) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar,
2) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında Madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar,
3) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal veya ithal edenler,
4) 4760 sayılı ÖTV Kanununa ekli (III) sayılı listede yer alan kolalı gazozlar, biralar, şaraplar ve diğer alkollü içecekler ile tütün ve tütün mamullerini imal ve ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar,
e-defter tutmak zorunluluğu kapsamına alınmış bulunmaktadır. Söz konusu bu kapsamdaki mükellefler ayrıca elektronik fatura zorunluluğu kapsamına da dâhil edilmiştir.
Bununla birlikte 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlar bu zorunluluk kapsamı dışında tutulmuştur.
E-Defter ve E-Fatura Uygulaması Kapsamına Giren Mükellefler İçin Zorunluluk Ne Zaman Başlayacaktır?
Söz konusu 421 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği’nin yukarıda belirtilen ve 3.1. bölümde yer alan zorunluluk kapsamına giren mükelleflerin; öncelikle elektronik fatura uygulamasına 2013 takvim yılı içerisinde geçmeleri zorunlu olup, bu mükelleflerin 1 Eylül 2013 tarihi itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığı’na başvurulması gerekmektedir.
Yine aynı şekilde kapsamdaki mükellefler elektronik defter uygulamasına ise 2014 takvim yılı içerisinde geçmeleri zorunlu olup elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 1 Eylül 2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.
Konuyla ilgili olarak ayrıca 397 Sıra No.lu Tebliğ’de de düzenlemeler yapılmış ve elektronik fatura düzenlemeleri açıklanmıştır.
E-Defter ve E-Fatura Kapsamına Alınan Mükelleflerin Bu Zorunluluğa Uymaması Halinde Ceza-i Yaptırım Nedir?
421 Sıra No.lu söz konusu VUK Genel Tebliği’nin elektronik fatura uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilen mükelleflerin elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflere kâğıt ortamında fatura düzenleyemeyecekleri ve düzenlemeleri halinde kâğıt ortamında düzenlenen bu faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı şekilde bu Tebliğ ile elektronik defter tutma zorunluluğu getirilen mükelleflerin kâğıt ortamında defter tutamayacakları ve bu mükelleflerin kâğıt ortamında defter tutmaları halinde hiç defter tutmamış sayılacakları açıklanmıştır.
Buna göre, mükellefler kapsama girip girmediklerini yakinen takip etmeleri ve kapsama giren mükelleflerin muhakkak 421 ve 397 Sıra No’lu VUK Genel Tebliğlerinde belirtilen açıklamaları yerine getirmeleri getirmektedir. Aksi halde bir faturanın veya defterin tutulmamış sayılmasının çok önemli Kurumlar vergisi ve KDV tarhiyatına neden olacağının unutulmaması gerekmektedir.
Değerlendirme
Maliye Bakanlığı’nın çıkartmış olduğu söz konusu 421 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği ile ilk defa E-Defter uygulaması bir çok mükellef için zorunlu hale getirilmektedir. Aynı şekilde e-defter uygulaması kapsamına alınan mükellefler e-fatura düzenleme zorunluluğu kapsamına da alınmış bulunmaktadır.
Kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla getirilen bu düzenleme öncelikle kapsama alınan mükellefler açısından ani bir uygulamayı gerektirmeyip belirli süre içerisinde gerekli tedbirleri almalarına izin verilmektedir. Bu amaçla öncelikle e-fatura uygulaması 1 Eylül 2013 tarihine kadar geçilmiş olması gerekmekte olup, bu uygulamayı müteakiben 1 Eylül 2014 tarihine kadar da e-defter uygulamasına geçmeleri gerekmektedir.
Kayıt dışılığın önlenmesinin tek taraflı olması düşünülemez. Ancak e-defter ve e-fatura kapsamına alınan mükelleflerden özelikle madeni yağ lisans sahiplerinden mal alan mükelleflerden 2011 tarihi itibariyle 25 Milyon TL brüt satış hâsılatına sahip olan mükelleflerin de bu kapsama alınmasının piyasa çalışma koşullarıyla çelişmemesi gerektiği düşünülmektedir.
Bilindiği gibi akaryakıt dağıtım şirketlerinin tamamına yakını aynı zamanda madeni yağ lisansına da sahip bulunmaktadır. Dolayısıyla örneğin madeni yağ lisansı sahibi aynı zamanda akaryakıt dağıtım şirketi veya bayisinden şirket araçları için akaryakıt satın alındığında eğer satın alan şirket, ki bu şirketin ne iş ile iştigal ettiğinin bir önemi bulunmamaktadır, brüt satış hâsılatı 25 milyon TL’yi geçiyor ise 421 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde belirtilen sürelerde e-defter ve e-fatura uygulamasına geçmeleri zorunlu hale gelmektedir.
Madeni yağ lisansı sahiplerinden satın alınan malın cins ve miktarı ile ilgili bir belirleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla 1 litre maden yağı veya 1 litre benzin alındığında 2011 yılı itibariyle şirketinizin brüt satış hâsılatı 25 milyon TL’yi aşıyor ise bu durumda e-defter ve e-fatura uygulamasına geçilmesi zorunlu hale gelecektir. Tebliğ’e göre alınan malın 1 litresi ile 1000 litresi arasında fark yoktur. Aynı durum Tebliğin 3.1/b bölümünde belirtilen ve ÖTV Kanunu’na ekli III sayılı cetveldeki malları alan mükellefler açısından da geçerlidir. Yine burada da örneğin kolalı gazoz veya bir karton sigara alımı yapan bir şirketin eğer 2011 itibariyle brüt satış hâsılatı 10 milyon TL’yi geçiyor ise bu durumda e-defter ve e-fatura uygulamasına geçilmesi zorunlu hale getirilmektedir.
Dolayısıyla, satın alan mükellefler açısından, en azından hangi şirketlerin kapsanmaya çalışıldığının, nihai tüketim amacıyla yapılan satın almalarda da şirketlerin bu kapsama girip girmediğinin, eğer nihai tüketim için satın alan şirketler bu kapsama giriyor ise, satın alınan mal cinsi ve miktarı itibariyle bir belirlemenin yapılıp yapılmayacağının net olarak ortaya konulması, gerektiğini düşünmekteyiz.
Kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla getirilen bu düzenlemeler çok önemli olmakla birlikte ekonomik gerçeklerle de bağdaştırılması uygulamanın başarısı için önemli olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle özellikle mal alımı nedeniyle kapsama zorunlu olarak alınan mükelleflerin tekrar değerlendirilerek en azından kapsamının daha detaylı kriterlere dayalı olarak belirlenmesi, hangi cins malların ne miktarda alınması gerekliliğinin ortaya konması, BA ve BS formlarıyla da konunun ilişkilendirilmesinin gerekli olduğu kanaatindeyiz.