Vergi İncelemelerine Yönelik Reformlara Yenileri Eklendi
Bilindiği üzere Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu son yıllarda benimsemiş olduğu “mükellef odaklı idare” anlayışı çerçevesinde devrim niteliğinde kararlar almıştır. Özellikle vergi incelemeleri esnasında şeffaflığın ve mükelleflerin dava aşamasından önce savunma yapabilmesinin sağlanabilmesi adına çeşitli düzenlemelere yer verilmiştir. 25.10.2016 tarih ve 29868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan yönetmelik değişiklikleri ile bu kapsamda yapılan düzenlemelere Vergi Denetim Kurulu tarafından yenileri eklenmiştir.
Hatırlayacağınız üzere, daha önce mükelleflerin Rapor Değerlendirme Komisyonlarınca dinlenebilmesi yönünde bir düzenleme yapılmıştı. Devrim niteliğindeki bu kararın kapsamı genişletilmiş ve Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 14 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Dinlenmeden önce raporlarda eleştiri konusu yapılan hususlar hakkında bilgi içeren rapor özetleri mükelleflere verilir.”
Bu demek oluyor ki, rapor değerlendirme komisyonları ile yapılacak görüşmelerin öncesinde raporlarda tenkid edilen hususlara ilişkin olarak mükellefler bilgilendirilecek, dolayısıyla söz konusu hususlarla ilgili olarak mükelleflerce kapsamlı çalışmalar yapılarak yeni bilgi ve belgeler görüşme esnasında rapor değerlendirme komisyonlarının üyelerine sunulabilecektir.
Bir diğer yönetmelik değişikliği ise “Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” de yapılmıştır. Söz konusu yönetmeliğin 16 ncı maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu tutanakların taslakları, mükelleflerin itiraz ve mülahazalarının tutanağa geçirilebilmesini sağlamak amacıyla, mükelleflerin talep etmesi durumunda iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulur.”
Vergi İnceleme Tutanaklarının imzalanması mükellefler açısından incelemenin son aşaması sayılabilir. Eğer mükellefin RDK aşamasında dinlenme talebi yoksa ve raporda tarhiyat söz konusu ise rapor kendisine gönderilir. Akabinde kanuni haklarını kullanması veya tarh edilen vergi ve cezayı ödemesi kendisinden beklenen durumdur. Dolayısıyla tutanak aşaması yazılacak raporunda çehresini belirleyen, çerçevesini çizen son derece önemli bir aşamadır. Kimi zaman mükellefler defter ve belgelerini inceleme elemanına ibraz eder ve beklemeye koyulur. Son derece stresli olan bu bekleyiş tutanağı imzaya davetle birlikte son bulur. Bahse konu düzenlemeden önce, kimi Müfettişlerin tutanağın tanziminden önce taslak tutanağı mükelleflerle paylaştığını biliyoruz. Ama çoğunlukla süregelen uygulama tutanağın imza aşamasında mükelleflerle paylaşılmasıydı. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, her ne kadar tutanak mükelleflerle imza aşamasında paylaşılmış olsa da, tutanağa alınan hususlar tek tek mükellefle istişare edilerek alınmakta ve tespitler genelde mükellefle birlikte yapılmaktadır. Kaldı ki tutanakta ihtilaf konusu bir tespitin yer alması durumunda Müfettiş tarafından mükellefe konunun araştırılması için süre verildiği veya verilmesi gerektiği bilinmektedir. Ancak daha önce teamüllerle yürüyen bu durumun hukuki bir temele dayandırılması nedeniyle bundan sonra daha titiz bir şekilde yürütüleceği aşikârdır.
Kısaca özetlemeye çalıştığımız söz konusu yönetmelik değişiklikleri ile birlikte yargıya taşınan olayların sayıca azalacağı kanaatindeyiz. Çünkü tenkidi gerektiren tüm hususlara yönelik itirazların sunulabileceği iki farklı mekanizma öne sürülmüştür. Hatta rapor değerlendirme komisyonunca dinlenme hakkı ile birlikte rapor özetlerinin bu aşamada mükelleflerle paylaşılmasına yönelik düzenlemeler artık mükelleflerin iki aşamalı bir incelemeye tabi tutulacağını düşündürmektedir. Çünkü mükellefler rapor özetlerine istinaden çeşitli çalışmalarla komisyon görüşmelerine iştirak edecek ve itirazlarını yeni bilgi ve belgelerle dile getirebileceklerdir. Buna istinaden aynı şekilde rapor değerlendirme komisyonu üyelerinin de mükellefin itirazlarının doğruluğunu teyid edecek yeni tespitlere ihtiyaç duyabileceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bunun anlamı ise raporun Müfettişe iade edilerek ihtilaflı hususların yeniden değerlendirilmesinin talep edilmesidir. Düzenlemenin yerinde olduğunu düşünmekle birlikte tek çekincemiz inceleme sürelerinin uzamasıdır. Uygulama hayata geçtiğinden ne tür problem ve avantajları beraberinde getirecek hep beraber izleyeceğiz.