Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Rakı İmtihanı
Avrupa Birliği Türkiye’nin ilerleme raporunu yayınladı. Raporda her zaman olduğu gibi, vergi ile ilgili olarak önemli bir ilerlemenin kaydedilmediği, aksine alkol üzerinden alınan ÖTV ile ilgili olarak rakı lehine olan ayrımcı vergilemenin artarak devam ettiği belirtilmektedir.
AB hemen hemen her ilerleme raporunda alkollü içkilerin vergilendirilmesi konusunu ön plana çıkarmaktadır. Son rapora göre rakı ile benzer diğer içkiler (viski kasdediliyor) arasındaki vergi farkının 17,41 TL den 20,03 TL ye çıktığı oysaki 2009 yılı eylem planında bu farkın 6 TL ye indirilmesinin dolayısıyla makasın daraltılmasının hedeflendiği belirtilmekte, bunun vergide ilerleme sağlanamayan en önemli alanlardan birisi olduğu ifade edilmektedir.
Türkiye 2009 yılında Avrupa Birliğine vermiş olduğu eylem planı çerçevesinde rakı lehine ayrımcı vergilendirmeyi aşamalı olarak kaldırma yönünde hareket etmektedir. Vergide eşitleme sağlama çabalarının Türkiye’deki alkollü içki tüketimi ve bu endüstri üzerindeki etkilerine kısaca bir göz atalım istedik.
TAPDK verilerine göre Türkiye’nin distile alkollü içki ithalatı son yıllarda çok önemli sıçrama gösterirken ihracat için aynı şeyi söylemek mümkün görünmüyor. Distile alkollü içki ithalatı ve ihracatının 2004 yılından bu yana izlediği seyir aşağıdaki grafikte yer verilmektedir.
2004 yılında 4,5 milyon litre civarında olan ithalat 2015 yılında 14 milyon litreye yaklaşırken, ihracat 2 milyon litreden 4 milyon litreye çıkabilmiştir.
Türkiye’nin alkollü içki ithalatı ile ihracatı arasında ithalat lehine olan makas inanılmaz bir şekilde artmıştır. Vergilemede Rakı lehine olan makas daraltıldıkça alkollü içki ithalatı lehine olan makas artmaktadır.
Avrupa Birliği anlaşılan Türkiye’nin daha fazla alkollü içki ithal etmesi gerektiğini düşünüyor.
Buna paralel olarak iç tüketime baktığımızda ithal içkilerin iç tüketim içindeki payı önemli ölçüde artmıştır. Aşağıdaki grafik bu durumu özetlemektedir. 
2004 yılında tüketilen alkollü içkilerin %8’i ithal ediliyorken 2015 yılında %21’i ithal edilir hale gelmiştir. Vergilemede rakı lehine olan makas daraldıkça iç tüketimdeki yerli-ithal makası da daralmaktadır. AB Türkiye’de daha fazla yabancı ürünlerin tüketilmesi gerektiğini düşünüyor olmalı.
Avrupa Birliği’nde üye ülkelerin birçoğuna (mesela Yunanistan) kendi ulusal içkilerini (Uzo) vergilemede ayrımcı davranabilme imkânı (derogation) verilmişken henüz üye bile olmayan Türkiye’nin tüm ayrımcı uygulamaları kaldırmasını beklemek çok makul bir beklenti gibi görünmemektedir.
Vergilendirme ile ilgili bölümün müzakereye açılması için dayatılan ve kapanış kriteri olarak da öngörülen Rakıdaki ayrımcı vergilendirmenin tamamen kaldırılması üyelik perspektifinin net olmadığı bir durumda Türkiye için çok da kabul edilebilir olmasa gerek.
Ayrımcı vergilendirme kaldırılacaksa bile ancak üyelikle birlikte kaldırılmalıdır.