Sosyal Medya Danışmanlığı Faaliyetinin Vergilendirilmesi
Sosyal Medya Kavramı
Günümüzde sosyal medya iletişim araçlarının klasik iletişim araçlarının yerini almasıyla birlikte kişi ve kurumlar artık sosyal medya platformlarında ürün ve hizmetlerinin tanıtımını yapmak için hesaplar açmakta ve bu hesapların içeriğinin hazırlanması ve yönetimi için belli bütçeler ayırmaktadır. Mal ve hizmet satışı yapan gerek kişiler gerekse firmaların sosyal medya kanallarında hesap açmaları ve müşterilerine ulaşmaları kaçınılmaz bir olgudur. Bu yeni reklam ve tanıtım dünyasını yönetmek içinde günümüzde sosyal medya danışmanlığı adında yeni bir meslek ortaya çıkmış bulunmaktadır. İşte bu sosyal medya danışmanlığı faaliyetinin sonucunda bu işi yapanların elde ettiği gelirin vergilendirilmesi gündeme gelmektedir. Şahsi olarak bir kişinin sosyal medya danışmanlığı ve yönetimi işini; ticari bir organizasyon bünyesinde yapması, serbest meslek faaliyeti olarak bir ofis açıp bilgi ve ihtisasını ön plana çıkarması veya bir işverene bağlı olarak ücret geliri kapsamında bu işi yapması gibi durumlara göre gelir vergisinde elde edilen gelirin hangi gelir unsuruna göre vergiye tabi tutulması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Tabi bu faaliyet ticari ve mesleki faaliyet kapsamında yürütülüyorsa katma değer vergisi mükellefiyeti de gerekecektir.
2005 yılında geniş bir popülerlik kazanan terim, genellikle son kullanıcılar tarafından halka açık olarak oluşturulan ve kullanılan çeşitli medya içeriği biçimlerini tanımlamaktadır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) göre, kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğin bu şekilde değerlendirilebilmesi için üç temel gereksinimi yerine getirmesi gerekmekte olup birincisi, herkesin erişebileceği bir web sitesinde veya seçilen bir grup insanın erişebileceği bir sosyal ağ sitesinde yayınlanması; ikincisi, belirli miktarda yaratıcı çaba göstermesi ve üçüncüsü ise profesyonel rutinlerin ve uygulamaların dışında yaratılmış olması gerekir. Sosyal medya, belirli bir içeriğin, yani fotoğrafların, videoların, fikirlerin ve yorumların paylaşılmasını içeren iki yönlü bir iletişim sağlayan Web 2.0 ve web tabanlı uygulamalardan oluşur. Sosyal medya, sohbet ortamını kullanarak bilgi, bilgi ve görüş paylaşmak için çevrimiçi toplanan insanlar arasındaki etkinlikler, uygulamalar ve davranışlardır. Sosyal medya, bilgi edinmekten satın alma sonrası memnuniyetsizlik bildirimlerine kadar tüketici davranışlarını da etkilemiştir. Sosyal medyanın, işletmelerin tüketicilerle zamanında ve düşük maliyetlerle ilişkilerini geliştirmesine yardımcı olmak, tüketicilerin algı ve tutumlarını etkilemek, satışları arttırmak, daha önce ulaşılamayan müşterilere ulaşılmasını sağlamak, benzer düşüncedeki insanları bir araya getirmek gibi birçok avantajı bulunmaktadır.[1]
Sosyal medya, Web 2.0'ın kullanıcı hizmetine sunulmasıyla birlikte, tek yönlü bilgi paylaşımından, çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına ulaşılmasını sağlayan medya sistemidir. Ayrıca sosyal medya; kişilerin internet üzerinde birbirleriyle yaptığı diyaloglar ve paylaşımların bütünüdür. Sosyal ağlar, insanların birbiriyle içerik ve bilgi paylaşmasını sağlayan internet siteleri ve uygulamalar sayesinde, herkes aradığı, ilgilendiği içeriklere ulaşabilmektedir. Küçük gruplar arasında gerçekleşen diyaloglar ve paylaşımlar giderek, kullanıcı bazlı içerik üretimini giderek arttırmakta, amatör içerikleri dijital dünyada birer değere dönüştürmektedir. Zaman ve mekân sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir insanî iletişim şeklidir. Sosyal medya platformlarında insanlarla buluşur ve iletişimde bulunursunuz. İnsanlara yardım eder, yardım alır, sorularına cevap verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Bu bakımdan sosyal medya resmi olmayan eğitim yollarından da bir tanesidir.[2] Sosyal medya danışmanları, kişi veya firmaların sosyal medyada (Facebook, Twtter, Google+, LinkedIn,Youtube, Instagram, Foursquare, Pinterest, Slideshare, FriendFeed ve benzeri mecralar) işleri için en uygun olanı belirlemede ve stratejilerini oluşturmada onlara yardımcı olmaktadır.
Sosyal Medya Danışmanı Kimdir ve Ne İş Yaparlar?
Sosyal medya danışmanı; kurumlara, sosyal medyada daha aktif ve stratejik reklam yapmaları konusunda destek vererek, kurumun daha geniş kitlelere duyurulmasını sağlar. Sosyal medya danışmanlarının, sosyal medya yönetimi, içerik üretme ve geliştirme, organik takip sağlama, sosyal medyada tanıtımı yapılan ürün, marka veya firmanın reklam çalışmalarını yönetme, sosyal medya için pazarlama fikri geliştirme gibi yapması gereken kapsamlı hizmet yelpazesi mevcuttur. Kurum ve kuruluşların, firmaların, şirketlerin ve kişilerin belirledikleri hedef kitlelerindeki kişilere farklı sosyal medya platformlarında, kendilerini ifade edebilmelerini, marka bilinirliğini arttırabilmelerini, ürün veya hizmetlerini satabilmelerini ve kurumsal bir kimlik oluşturabilmelerini sağlamak amacıyla geliştirilmiş hizmet dalına sosyal medya danışmanlığı denir. Sosyal medya kullanımının pazarlama konusunda etkili olmasıyla birlikte önemi artan sosyal medya danışmanlarının görev tanımı şunları kapsamaktadır:[3]
- Markaların, ürünlerin veya şirketlerin sosyal medyadaki varlıklarının yönetimini sağlamak,
- Şirketin dijital pazarlama, müşteri ilişkileri, iletişim stratejileri ile uyumlu olarak sosyal medyada görünmesini sağlamak,
- Şirketin ya da markanın bilinirliğini artırmak için, hedef kitleye uygun takipçiye ulaşmak,
- Sosyal medyada bilinirlik sağlayarak, sürekli müşteri elde etmeye yönelik faaliyetlerde bulunmak,
- Sosyal medyada bilinirlik sağlarken aynı zamanda, müşterilerin isteklerine yönelik iletişim strateji oluşturmak,
- Düzenli olarak sosyal medya için yapılan faaliyetlerin raporlaması ve analizini yapmak,
- Sosyal medyada yapılan içerik paylaşımlarının ne kadar yarar sağladığı hakkında bilgileri tespit etmek,
- Faydalı ve eksik yönlerin analizi sonucu yeni strateji planlarına odaklanılarak izlenecek yolu belirlemek.
Ülkemizde sosyal medya danışmanlığı için direkt olarak eğitim veren bir üniversite bölümü henüz bulunmamaktadır. Ancak işletme, pazarlama, halkla ilişkiler, reklam ve tanıtım gibi bölümlerden mezun olan kişiler genel olarak sosyal medya danışmanı olarak çalışmaktadır. Bazı üniversitelerde pazarlama, reklam ve tanıtım gibi bölümlerde sosyal medya ile ilgili dersler verilmektedir. Bununla birlikte çeşitli üniversite ve özel kurumlar sosyal medya danışmanlığı için sertifika programları düzenlemektedir. Sosyal medya danışmanlığı daha çok markaların sosyal medya hesaplarının A’dan Z’ye karşılaşacağı her durum karşısında danışmanlık hizmeti veren firma ya da kişilerin sorumluluğundadır.
Sosyal medya uzmanı, kısıtlı veri ve argümanla kurum/firmalara/markalara sosyal mecralarda maksimum fayda ve algı kazandıran kişidir. sosyal medya uzmanlığı gün geçtikçe daha popüler hale gelen önemli konulardan biridir. Dijital dünyada markaların konumlanması ve rekabet edebilmesi için aktif ve dinamik bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Bir sosyal medya uzmanın görevi tam da bu noktada başlar. Sosyal medya uzmanı oluşturacağı strateji ile önce markanızın konumlanmasını sağlar, daha sonra da edinilen bu konumun korunması ve yükseltilmesi için çaba gösterir. Sosyal medya uzmanı bir grafik tasarımcısı değildir, web tasarımcısı değildir, yazılımcı hiç değildir. Sosyal medya uzmanı; sosyal mecrada yaşayan, kendine özgü tecrübe ve donanıma sahip, sosyal mecraların ince çizgilerini takip eden ve yöneten özel insanlardır. Sosyal medya uzmanları elindeki materyalleri en iyi ve özgün şekilde kullanmakla yükümlüdür. Her ne kadar ülkemizde dijital pazar halen beklenilen seviyeye gelmese de sektörel rekabet üst seviyelerdedir. Her kurum bir gün sosyal mecra ile yüzleşmek zorunda kalacaktır. Sosyal medya uzmanı sizi bu uzun maratona hazırlar ve rekabet edebilmenizi sağlar.[4]
Sosyal Medya Danışmanlığı Faaliyetinin Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinin birinci fıkrasında, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir. Ticari faaliyet bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup bir gerçek kişinin ticari kazanç açısından gelir vergisi mükellefi olması için faaliyetin ticari bir organizasyona bağlı olarak yürütülmesi ve devamlılık arz etmesi gerekmektedir. GVK’nın 61. maddesine göre ücret; işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret, bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmez. Gelir vergisi açısından bir ödemenin ücret ya da başka bir gelir unsuru olarak vergilendirilip vergilendirilmeyeceği üç unsura göre tespit edilmekte olup bunlar; bir işverene tabi olma, belli bir iş yerine bağlı olma, hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılmasıdır. Bu üç unsur birlikte varsa elde edilen gelir ücret olarak vergilendirilecek, aksi takdirde ücretten söz etmek mümkün olmayacaktır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 65 inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu belirtilmiş ve serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi ve mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır. Bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olup olmadığı, faaliyetin sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması, bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması, devamlı olması, unsurlarını taşıyıp taşımadığına bağlı bulunmaktadır. Bu unsurlar, bir taraftan serbest meslek kazancı ile ticari kazanç, öte yandan serbest meslek kazancı ile ücret ilişkisinin sınırlarını belirlemektedir. Ayrıca, faaliyetin devamlı olması özelliği de serbest meslek faaliyetini, arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetinden ayırmaktadır. Gerek ücret gerek serbest meslek kazancı emeğe dayanan gelir unsurlarıdır. Serbest meslek kazançlarında emek; bir işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına değerlendirilmektedir. Bir işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışılması halinde ise elde edilen gelir ücrettir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde yer alan hükme göre; Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.
Sosyal medya danışmanlığı bulunan bir kişi vergi mükellefi olan ya da olmayan kişi veya kurumlara ait facebook, instagram ve diğer sosyal medya araçlarında hesaplar oluşturup, bu hesaplarda görseller, reklam filmleri ve video paylaşımları yaparak takipçi sayılarının arttırılması, takibi, yönetimi işini yaptığı ve vermiş olduğu hizmet karşılığında sosyal medya yönetimi (sosyal medya danışmanlığı) adı altında fatura düzenlendiğini, bu iş için düzenlenen faturalarda gelir vergisi ve katma değer vergisi yönünden tevkifat uygulanıp uygulanmayacağı konusunda sorulan bir soruya Gelir İdaresince verilen görüş şöyle olmuştur.
Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinin birinci fıkrasında, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir. Ticari faaliyet bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup bir gerçek kişinin ticari kazanç açısından gelir vergisi mükellefi olması için faaliyetin ticari bir organizasyona bağlı olarak yürütülmesi ve devamlılık arz etmesi gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan hükme göre; kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler maddede sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. Diğer taraftan, 19/12/2018 tarihli ve 30630 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 18/12/2018 tarihli ve 476 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında ve Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasında sayılanlara internet ortamında verilen reklam hizmetleri vergi kesintisi kapsamına alınarak, bu hizmeti verenlere veya internet ortamında reklam hizmeti verilmesine aracılık edenlere yapılan ödemelerden vergi kesintisi yapılması gerektiği yönünde düzenleme yapılmıştır.
Buna göre, vergi mükellefi olan ya da olmayan kişilere verilen sosyal medya hesaplarının takibi ve yönetimi hizmeti, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilecektir. Bununla birlikte, sosyal medya danışmanlığı (sosyal medya yönetimi) hizmeti verilen kişiler tarafından bu kapsamda kişiye yapılan ödemeler üzerinden vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Ancak, "sosyal medya hesaplarında reklam filmi yayınlama" hizmeti 476 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararında kapsamındaki internet ortamında verilen reklam hizmeti veya reklam hizmeti verilmesine aracılık hizmeti ise bu kapsamda Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında ve Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasında sayılanlarca kişiye yapılan ödemeler üzerinde %15 oranında vergi tevkifatı yapılacağı tabiidir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun; 1/1 inci maddesinde, Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu; 9/1 inci maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Hazine ve Maliye Bakanlığının, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği hüküm altına alınmıştır. KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.2.) bölümünde tam tevkifat uygulamasına ilişkin işlemler, (I/C-2.1.3.2) bölümünde de kısmi tevkifat uygulanacak hizmetler sayılmıştır. Buna göre, sosyal ağlar (facebook, twitter, instagram v.b.) üzerinden sayfalar, hesaplar oluşturup bu hesaplarda görseller ve reklam filmi video paylaşımı yaparak verilen reklam hizmeti ve sosyal medya yönetimi, sosyal medya danışmanlığı hizmeti 3065 sayılı Kanunun 1/1 inci maddesine göre KDV'ye tabi olup KDV Genel Uygulama Tebliğinde kısmi tevkifat uygulanacak hizmetler arasında sayılmayan bu hizmete ilişkin hesaplanan KDV'nin tevkifata tabi tutulmaması gerekmektedir.[5]
Sonuç
Sosyal medya danışmanlığı hayatımıza son yıllarda giren bir danışmanlık hizmet türlerinden biri olup, son zamanlarda özellikle ünlü kişi ve markaların çokça başvurduğu bir sosyal medya yönetimi işidir. Genelde bu işi yapan kişiler sosyal medya uzmanıdır ve bu faaliyetin sonucunda bir kazanç yani vergiye tabi gelir elde etmektedirler. Sosyal medya uzmanı belli bir tecrübe ve donanıma sahip olan, kısıtlı argümanla kurum ya da markalara maksimum fayda kazandıran kişidir. Sosyal medya uzmanı elindeki materyalleri en iyi ve kendine özgü bir şekilde kullanmakla sorumludur. İçerisinde bulunduğumuz dijital dünyada markaların konumlanması ve aynı zamanda rekabet edebilmesi için durağan olmayan bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Bu noktada sosyal medya uzmanı ilk olarak bir strateji belirler ve bu stratejiyle firmaları/markaları konumlandırır daha sonra edinilen bu konumun korunması, rekabete uyum sağlaması ve dinamik bir yapıyla sürekli yükselmesi için çaba gösterir. Sosyal medya uzmanlarını tek bir işle sınırlamak da mümkün değildir. Temsil ettikleri kişi ya da kurumların sosyal medyadaki stratejilerini oluşturur, sanal ses tonu yani iletişim dilini tespit eder ve en etkili şekilde kullanır. Sosyal medya uzmanı günden güne yükselmekte olan sosyal medya satın alma davranışları konusunda da başarılı bir gözlemci olmak zorundadırlar. Kişi ya da kurumun hangi mecralarda yer alması gerektiğini, potansiyel takipçi ya da müşterilerin nerede bulunduğunu, hangi mecralardaki hareketlerin geri dönüş ya da doğrudan satın alma ile sonuçlanabileceğini analiz ederler. Sosyal medya uzmanları birer kriz yöneticisidir. En ufak müşteri şikayetinden, en sansasyonel skandala kadar, temsil ettikleri kişi ya da kurumun en az hasarla durumdan sıyrılmasına çalışır, kamuoyuna gerekli duyuruları yapar, duruma göre belirlenecek ses rengi ve üslupla hitap eder. Bu durumda sosyal medya uzmanın yaptığı bu işlemler sosyal medya danışmanlığı adı altında yapılmaktadır.[6]
Sosyal medya danışmanlığı faaliyeti Gelir Vergisi Kanununda yer alan yedi gelir unsurundan üçü olan ticari kazanç, serbest meslek kazancı ve ücret geliri kapsamında değerlendirilir. Gelir İdaresi sosyal medya danışmanlığının vergilendirilmesi konusunda vermiş olduğu görüşte, vergi mükellefi olan ya da olmayan kişilere verilen sosyal medya hesaplarının takibi ve yönetimi hizmetinin Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiğini; sosyal ağlar üzerinden sayfalar, hesaplar oluşturup bu hesaplarda görseller ve reklam filmi video paylaşımı yaparak verilen reklam hizmeti ve sosyal medya yönetimi, sosyal medya danışmanlığı hizmetinin katma değer vergisine tabi olmakla beraber, kısmi tevkifat uygulanacak hizmetler arasında sayılmadığından bu hizmete ilişkin hesaplanan KDV'nin tevkifata tabi tutulmaması gerektiğini belirtmiştir. Bu arada, işverenlerin işyerinde ücretli olarak sosyal medya işlerini yürütmek üzere personel istihdam etmesi halinde, işçi-işveren ilişkisi kapsamında bu kişilere yapılan ödemelerin ücret kapsamında vergi tevkifatına tabi tutularak vergilendirilmesi gerekmektedir. Sosyal medya danışmanlığı ve yönetimi işinin bir şirket bünyesinde yapılması durumunda ise elde edilen kazancın ticari kazanç olarak kurumlar vergisine tabi olması gerekmektedir.
(Yaklaşım Dergisinin Kasım 2021 sayısında yayınlanmış olup Sn. Türkay’ın öze izni ile yayınlanmaktadır.)
[1] Yasemin Gedik, Pazarlamada Yeni Bir Çerçeve: Sosyal Medya ve Web 2.0, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 3, Sayı: 1, ss.252-269.
[2] https://tr.wikipedia.org/wiki/Sosyal_medya, erişim tarihi: 25.07.2021.
[3] https://www.kariyer.net/pozisyonlar/sosyal+medya+danismani/nedir, erişim tarihi: 26.07.2021.
[4] http://sosyalmedyakulubu.com.tr/sosyalmedya/kimdir-bu-sosyal-medya-uzmanlari-ne-is-yaparlar.html, erişim tarihi: 19.07.2021.
[5] www.gib.gov.tr/Özelge Sistemi (Denizli Vergi Dairesi Başkanlığının 21.01.2020 tarih ve 51421814-120[37-2019/5]-E.5817 sayılı özelgesi.).
[6] Can Türker, Sosyal Medya Danışmanlığı ve Vergilendirilmesi, https://www.hurses.com.tr/can-turker/sosyal-medya-danismanligi-ve-vergilendirilmesi/haber-32565, erişim tarihi: 24.07.2021.