Sigaranın Vergilendirilmesindeki Değişiklikler ve Yaratması Muhtemel Sonuçlar
Son çıkan Cumhurbaşkanı Kararı ile sigaradaki nispi vergi oranı %63’ten %67’ye çıkarılmış, maktu vergi tutarı 0,42 olarak devam ettirilmiş, asgari maktu vergi ise sıfırlanmıştır. Bu değişikliğin sigara fiyatları bakımından nasıl bir sonuç doğurması beklenir?
Değişiklikten önceki haliyle mevcut sigara fiyatlarına göre vergi ve firmalara kalan tutarlar aşağıdaki gibidir.
| Fiyat | Nispi | Maktu | KDV | Toplam Vergi | Firma Gelir |
|---|---|---|---|---|---|
| 9 | 5,67 | 0,42 | 1,37 | 7,46 | 1,54 |
| 10 | 6,3 | 0,42 | 1,53 | 8,25 | 1,75 |
| 11 | 6,93 | 0,42 | 1,68 | 9,03 | 1,97 |
| 12 | 7,56 | 0,42 | 1,83 | 9,81 | 2,19 |
| 13 | 8,19 | 0,42 | 1,98 | 10,59 | 2,41 |
| 14 | 8,82 | 0,42 | 2,14 | 11,38 | 2,62 |
Firmaların fiyatları artırmaması halinde kendilerine kalacak gelir tutarının ne kadar azalacağına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
| Fiyat | Nispi | Maktu | KDV | Toplam Vergi | Firma Gelir |
|---|---|---|---|---|---|
| 9 | 6,03 | 0,42 | 1,37 | 7,82 | 1,18 |
| 10 | 6,7 | 0,42 | 1,53 | 8,65 | 1,35 |
| 11 | 7,37 | 0,42 | 1,68 | 9,47 | 1,53 |
| 12 | 8,04 | 0,42 | 1,83 | 10,29 | 1,71 |
| 13 | 8,71 | 0,42 | 1,98 | 11,11 | 1,89 |
| 14 | 9,38 | 0,42 | 2,14 | 11,94 | 2,06 |
Firmaların her bir fiyat grubundaki gelirlerini koruyabilmeleri için belirlemeleri gereken yeni fiyatlara ise aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
| Yeni Fiyat | Nispi | Maktu | KDV | Toplam Vergi | Firma Gelir |
|---|---|---|---|---|---|
| 11 | 7,37 | 0,42 | 1,68 | 9,47 | 1,53 |
| 12 | 8,04 | 0,42 | 1,83 | 10,29 | 1,71 |
| 13,5 | 9,045 | 0,42 | 2,06 | 11,52 | 1,98 |
| 14,5 | 9,715 | 0,42 | 2,21 | 12,35 | 2,15 |
| 16 | 10,72 | 0,42 | 2,44 | 13,58 | 2,42 |
| 17 | 11,39 | 0,42 | 2,59 | 14,40 | 2,60 |
Buna göre firmaların mevcut gelir düzeylerini korumak için yapmaları gereken zam oran %20-%23 aralığında olmalıdır. Görüldüğü üzere nispi vergi oranının 4 puan artırılması sigara fiyatlarında çok yüksek oranlı fiyat artışını gerekli kılmaktadır. Bu bakımdan Firmaların zam yapıp yapmayacakları veya hangi oranda zam yapacağını kestirmek kolay değildir.
Firmaların zam yapmaksızın vergi artışına kendileri katlanmaları halinde Devletin sağlayacağı gelir artışı paket başına 40 kuruş civarında olup bu da Bütçeye 2 milyar TL civarı ek ÖTV geliri anlamına gelmektedir. Ancak bu, firma kârlarında yaratacağı aşınmaya paralel olarak, Devletin kurumlar vergisi hasılatında 450 Milyon TL aşınmaya yol açacaktır. Böylece net bazda bütçeye katkısının 1,5 Milyar TL olmasını beklemek makul olacaktır.
Eğer firmalar mevcut gelir düzeylerini korumak için paket başına 2 TL civarı bir artış yaparsa tüketimin azalmayacağı varsayımı altında Devletin sigaradan 10 Milyar TL daha fazla ÖTV geliri elde etme sonucu doğacaktır.
Firmalar fiyatlarını sınırlı bir şekilde paket başına 1 TL olacak şekilde artırmaları halinde ise yine tüketimin düşmeyeceği varsayımı altında Devletin ÖTV gelirleri 6,5 Milyar TL artarken Kurumlar vergisi gelirleri 250 Milyon TL civarında aşınacaktır.
Ancak asgari maktu verginin kaldırılmış olması özellikle düşük fiyatlı sigaralarda aşağı yönlü bir fiyat hareketi olma olasılığını artırmıştır. Fiyat düşüşü tabi ki firma gelirlerinde düşüşe yol açacaktır. Ancak devletin kaybı firmalardan daha fazla olacaktır. Fiyat indirimleri segmentler arasında geçişlere yol açar. Bu da sigarada fiyat üzerinden rekabet sonucunu doğurabilir. Fiyat rekabetinin yaratacağı olumsuz sonuçlara Bütçe dengesi bakımından Devletin tahammül etmesi zordur. Bu nedenle asgari maktu vergi bir nevi sigorta görevi görmekteydi. Ayrıca sigara fiyatlarında yaşanacak yoğun bir rekabet sigara tüketimi bakımından da olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Kaldırılmasına bir anlam vermek mümkün değil.