Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Ekonomi, Maliye

Prof. Dr. Binhan Elif YILMAZ
Prof. Dr. Binhan Elif YILMAZ
7352OKUNMA

Rusya ve Arjantin Yüksek Serveti Vergilendiriyor

Savaş, doğal afet ve salgınlar, bazı kesimler için yıkıcı sonuçlar yaratıyor, bazı kesimlerin de kârlarını beklentilerinin üzerinde arttırıyor. Her iki kesim aynı toplumda, değişen ödeme güçleriyle bir aradalar.

COVID-19 pandemisinde olduğu gibi normal dönemlerden farklı bir gelir-servet dağılımı ve finansman ihtiyacı söz konusu. Artık ülkeler birer birer, tek seferlik servet vergileriyle; krizde servetini arttıranları vergileyip bütçeye kaynak yaratma ve servet dağılımında adaleti sağlama amaçlarına ulaşmaya çalışıyorlar.

Kasım ayında Rusya, Aralık ayı başında da Arjantin, servet vergisi kanunu çıkardılar, 2021’de tahsil etmeye başlayacaklar. 

Rusya, son yıllarda petrol fiyatlarındaki düşüş ve rublenin değer kaybı dışında büyüyen bir ekonomiye sahip. Enflasyon oranı %11, ağır borç sorunu yaşayan gelişmiş ülkelere nazaran şaşırtıcı bir biçimde kamu dış borç stoku/GSYH oranı sadece %30. Pandemi nedeniyle bu yıl yaklaşık %10 küçülmesi bekleniyor.

Arjantin, Latin Amerika’nın 3. büyük ekonomisi. Ancak IMF’nin kurtarma operasyonları ve borç yapılandırmaları ile sık sık gündeme geliyor. Tarihi iflaslarla dolu. Enflasyon oranı %43, kamu dış borç stoku/GSYH oranı %100’e yaklaşıyor. Pandemi nedeniyle bu yıl %7,5 küçülmesi bekleniyor.

Ekonomik ve sosyal istikrarsızlıkları birbirine çok benzemese de her iki ülke pandemiden maddi ve manevi olarak büyük yara aldılar. Bu yaraları sarmak için yürürlüğe koymaya başladıkları vergilerin özellikleri şöyle:

Arjantin’in Milyoner Vergisi;

  • 2,4 milyon $ – 36 milyon $arasında serveti olanlar vergi mükellefi olacak.
  • Vergi, artan oranlı tarifeye sahip. Oranlar, %2 ile %3,5arasında değişiyor.
  • Daha zengin olanlar daha çok vergi ödeyecek.
  • Ancak vergi matrahı üst sınırı 36 milyon $, bu tutar üstünde serveti olanlar???
  • Ülke dışında, özellikle Uruguay’da serveti bulunanlar için vergi oranı %5,25 olacak.
  • Verginin konusufinansal olan ve olmayan (gayrimenkul) kayıt altındaki servet. Bu vergi tüm servet unsurlarını kapsadığı için genel nitelikli bir vergiye benziyor.
  •  

Rusya’nın Robin Hood vergisi;

  • Tek oranlı tarifeye sahip.
  • 1 milyon rublenin üzerindeki banka hesaplarının faiz gelirleri vergilendirilecek.
  • Vergi oranı, %13.
  • Finansal kuruluşlarda kayıt altındaki varlıkların getirisiüzerinden alınacak bir vergi.
  • Daha çok menkul sermaye iradından alınan gelir vergisinin oranı arttırılmış gibi duruyor.
  • Bu vergi tüm servet unsurlarını kapsamadığı için özel niteliklibir servet vergisi.

Tüm servet unsurlarını kapsamazsa irat ve adalet beklemek hata olur…

Çünkü servet vergilerinin niteliği ve yapısı hem Hazineye irat sağlama hem de servet eşitsizliklerini giderme amaçlarına ulaşma şansını etkiler, aksi durumda toplumun tepkisini çekmekten başka sonuç yaratmaz.

Servet vergileri gayrimenkul, menkul kıymet, banka hesabı, ticari sermaye (intikal halinde), yabancı para gibi tüm servet unsurlarını kapsarsa genel nitelikli olur. Eğer genel nitelikli değil, özel nitelikli ise, yani bazı servet unsurlarını vergileyip diğerlerini kapsamıyorsa hem beklenen gelir elde edilemez hem de daha büyük adaletsizliklere yol açar. Servet unsurları vergilendirilen alandan kolaylıkla vergilendirilmeyen alana geçer.

Hatta servet unsurları vergilendirilmediği başka ülkelere de gider. O nedenle küresel servet vergilerini önerenler vardır. Elbette her ülkenin birbiriyle finansal bilgilerini paylaşmasını sağlayacak düzenlemelerin olması şartıyla…

Amaç gelir elde etmek mi, eşitsizliği gidermek mi? Yoksa…

Genel olarak servet vergilerinin vergi gelirleri içindeki payı oldukça düşüktür. Belçika ve Lüksemburg’da bu pay yaklaşık %8-9, İngiltere’de %12 olsa da Türkiye’de %2-4 aralığında değişiyor (MTV %2,5, V.İ.V. %1 – Emlak Vergisi hasılatı ise belediye gelirleri içindedir).

Ama olağanüstü dönemlerin bir defaya mahsus uygulanacak servet vergileri oldukça rantabldır. Örneğin Türkiye’de 1942-1944 arasında uygulanan Varlık Vergisi, ilk yılında bütçe gelirlerinin yarısından fazlasını sağlamıştı.

Arjantin yeni servet vergisinden yılda 3,8 milyar $ elde etmeyi planlıyor. Milli gelirin yaklaşık binde 8,5’ine denk geliyor.

Rusya ise bu vergiden 1,5 milyar $ hasılat bekliyor ve bu tutar ülke milli gelirinin binde 1’i bile değil.

Anlaşılan bu vergilerle yüksek bir vergi hasılatı sağlanamayacak. Ayrıca yaptığım hesaplama, yükümlünün vergiden kaçınmadığı ya da hükümetlerin muafiyet, istisna, indirim oranlarından zenginlerin faydalandırılmadığı varsayımı altındadır. Böyle sübjektif düzenlemeler yapılacaksa gelir elde etme ve eşitsizlikleri giderme amaçları zedelenir.

Ancak servetin kaynağındaki tasarruf, aynı zamanda yatırımları finanse eder. Gönüllü tasarrufların ağır vergilendirilmesi yatırımlar düzeyini düşürür. Bu durumun hem istihdam hem sermaye birikimi artışı hem de ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkileri vardır. Unutmamak gerek. Büyüme oranından fedakârlık yapmayı hiçbir ülke kabul etmez.

Zenginden alıp yoksula vermek…

Rusya ve Arjantin’de servet vergisinden elde edilecek gelirlerin salgından etkilenen yoksullara ve KOBİ’lere aktarılması planlanıyor. Ülkelerin bütçe mevzuatları uygun olduğu takdirde, olağanüstü nitelikte bir defaya mahsus alınan bu servet vergilerinin iradı, belli bir fon yaratılarak bu alana tahsis edilebilir.

Böyle bir vergi Türkiye’de olsa, vergi gelirleri ortak bir havuzda toplanıp tüm kamu harcamalarına aktarıldığından, herhangi bir vergi herhangi bir harcamaya tahsis edilemeyecektir-Deprem vergisinde olduğu gibi (5018 sayılı KMYKK m.13/g). O nedenle Rusya ve Arjantin’deki gibi zenginden alıp yoksula verilmesini engelleyen bir düzenleme bizde mevcut.

Olağanüstü şartların gerçekleştiği ve toplumun kenetlendiği dönemlerde yükümlüler bir defalık fedakârlık yapabiliyor. Aksi durumda serveti normal zamanlarda yüksek vergilemek zordur. Türkiye’de Aralık 2019’daki yasal düzenlemeyle bir servet vergisi olarak hayata geçmesi planlanan Değerli Konut Vergisinin, yüksek vergi yükü, değerleme sorunu ve tarife yapısındaki hata vb. nedenlerle henüz uygulanmadan iptal edildiğini biliyoruz.

Servet geniş kitlelere yayılırsa, yüksek vergilemeye gerek kalmaz. Aksi halde zengin sayısı artan ülkelerin yoksullaşma ihtimali yükselmeye devam edecektir. 

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor