Nakdi Sermaye Artırımında Faiz İndiriminin Uygulanması ve Özellik Arz Eden Hususlar
1. Giriş
Sermaye artırımının temelinde şirketlerin yeni sermaye oluşturma isteği yatmaktadır. Şirketin bu sermaye ile yapabileceği olası yatırımlar da sermaye artırımının hedefleri arasındadır. 6637 Sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 8. maddesiyle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde değişiklik yapılarak, şirketlerin sermaye artırımını teşvik etmek amacıyla sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımlarında belli şartları sağlanması durumunda Kurumlar Vergisi matrahında indirim imkanı tanınmıştır.
Şirketler sermaye artırımını mevcut sermaye yapısını güçlendirmek olası zorluklara karşı dirençli olmak ve özellikle ekonomide yaşanacak sıkıntılara karşı ayakta durabilmek adına gerçekleştirebilir. Genellikle şirketlerin yılda bir defa gerçekleştirdiği sermaye artırımı büyüyen firmaların gerekli fon ihtiyaçlarına cevap verebilmesi açısından da son derece önemlidir.
2. Nakdi Sermaye Artırımında Faiz İndiriminin Yasal Mevzuat Kapsamında Uygulanması
2.1 Nakdi Sermaye Artırımında Faiz İndirimi Yapabilecek Şirketler
Nakdi sermaye artışı faiz indiriminden 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendi uyarınca finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere mezkur kanunun “Mükellefler” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasına göre sermaye şirketi sayılan kurumlar şartları sağladıkları takdirde nakdi sermaye artırımı sonucu faiz indiriminden yararlanabilecektir.
Görüldüğü üzere nakdi sermaye artışı faiz indiriminden finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri yararlanamayacaktır.
2.2 Faiz İndiriminin Hesaplanmasında Dikkate Alınmayacak Sermaye Artırımı
Sermaye artırımının şirketlerin mevcut sermaye yapısını güçlendirmek ve atıl bulunan kaynakların sermayeye eklenmesini sağlayarak makro anlamda ekonominin iyileşmesi adına önemli bir faktör olduğu açıktır.
04.03.2016 tarih ve 29643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair 9 Seri Nolu Tebliğ’in “10.6. Sermaye artırımında indirim” bölümünde belirtildiği gibi sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’sinin, kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Görüldüğü üzere sermaye artırımında faiz indiriminden yararlanabilmek için sermaye artırımı nakdi olmalı nakdi olmayan sermaye artırımları için faiz indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
Bununla birlikte yine aynı tebliğin “10.6.1. İndirimin kapsamı” bölümünde hangi sermaye artışlarının indirimin hesaplanmasında dikkate alınmayacağı belirtilmiştir:
- Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,
- Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,
- Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,
- Ortaklarca veya Kurumlar Vergisi Kanununun 12. maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
- Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
- Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları.
2.3 Faiz İndiriminin Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Süre
04.03.2016 tarih ve 29643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair 9 Seri Nolu Tebliğ’in “10.6.1. İndirimin Kapsamı” bölümünde belirtildiği gibi faiz indiriminin hesaplanmasında dikkate alınacak süre, ticaret siciline tescil edilen sermaye artırımının nakit olarak karşılanan kısmının şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu (Nakden taahhüt edilen sermayenin, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihinin içinde bulunduğu) aydan hesap döneminin sonuna kadar olan ay sayısının 12 aya olan oranını, ifade etmektedir.
Sürenin hesaplanmasında ticaret siciline tescil edilen sermaye artırımının nakit olarak karşılanan kısmının;
- Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihi,
- Tescil tarihinden sonra şirketin banka hesabına yatırılan tutarlar için ise şirketin banka hesabına yatırılma tarihi
dikkate alınarak bu indirimden yararlanılabilecektir.
2.4 Faiz İndiriminin Hesaplanmasında İndirim Oranları
26.06.2015 tarih ve 2015/7910 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendi uyarınca faiz indirimlerinde uygulanacak genel oran %50 olarak belirlenmiştir.
Aynı zamanda Bakanlar Kurulu Kararı ile farklı yapısal türdeki sermaye şirketleri için farklı indirim oranları belirlemiştir. Aşağıdaki tabloda hangi türdeki şirketlerin nakdi sermaye artırımı sonucu hesaplanacak faiz indiriminde dikkate alınacak hangi indirim oranını kullanacağı ile açıklanmıştır.
Tablo 1: Nakdi sermaye artırımında faiz indiriminin hesaplanmasında indirim oranları
| Yüzde (%) | |
| Genel Oran | 50 |
| Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinden, indirimin uygulanacağı yılın son günü itibariyle, halka açıklık oranı %50’den az olanlar | 75 |
| Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinden, indirimin uygulanacağı yılın son günü itibariyle, halka açıklık oranı %50’nin üzerinde olanlar | 100 |
| Nakit artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu yatırımların inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda (Teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutar ile sınırlı olmak üzere) | 75 |
| Gelirlerinin %25 veya fazlası, faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri | 0 |
| Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri | 0 |
| Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmı | 0 |
| Arttırılan nakdi sermayenin arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden kısım | 0 |
Tablodan da görüleceği üzere indirime ilişkin sınırlamalar da belirtilmiştir. Buna göre; gelirlerinin %25 veya fazlası, faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri ve aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketlerine sözü edilen Bakanlar Kurulu Kararı ile indirim oranı %0 olarak belirlenmiş olup kapsam dışında tutulmuştur.
Ayrıca nakdi sermaye artırımı yapan şirketlerin artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmı ile arttırılan nakdi sermayenin arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden kısmı faiz indiriminin hesaplanmasının dışında tutulmuştur.
2.5 Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu Edilemeyen Tutarın Sonraki Dönemlere Devri
Sermaye şirketleri tarafından nakdi sermaye artışına ilişkin hesaplanan indirim tutarının kazanç yetersizliği nedeniyle ilgili olduğu hesap dönemine ait matrahın tespitinde indirim konusu yapılamaması halinde bu indirim tutarları, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın izleyen hesap dönemlerine ilişkin matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
2.6 Sermaye Artırımında İndirimden Hangi Geçici Vergi Dönemleri İtibariyle Yararlanacağı Hususu
İndirim tutarının hesaplanmasında TCMB tarafından yararlanılan yıl için en son açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınacağından geçici vergi dönemlerinden sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi itibarıyla bu indirimden yararlanılması mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemine ilişkin geçici vergilendirme dönemlerine ait geçici vergi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
2.7 Nakdi Sermaye Artırımında İndirim Tutarının Hesaplanması
Nakdi sermaye artırımında Kurumlar Vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılacak tutar aşağıdaki formül sonucunda bulunmaktadır:
Kurum Kazancından İndirilecek Tutar | = | Nakdi Sermaye Artışı | X | Ticari Krediler Faiz Oranı | X | İndirim Oranı | X | Süre |
Örnek Olay:
Aşağıdaki örnek 4 Mart 2016 tarih ve 29643 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 9 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Tebliği (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’den aynen alınarak tekrar düzenlenmiştir.
ABC LTD ŞTİ’nin sermayesinin nakdi olarak 8.000.000 TL artırılmasına ilişkin 18.07.2015 tarihinde karar alınmış olup şirket ortaklarından Bay (A)’ nin taahhüt ettiği tutar 3.000.000 TL, Bay (B)’nin taahhüt ettiği tutar ise 5.000.000 TL’dir. Taahhüt edilen tutarların %25’i olan 2.000.000 TL 28.07.2015 tarihinde ortaklar tarafından şirketin banka hesabına yatırılmış ve daha sonra sermaye artırım kararı 05.08.2015 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiştir. Şirket ortağı Bay (A) taahhüt ettiği sermayenin kalan kısmı olan 2.250.000 TL’yi, sermaye artırımına ilişkin kararın tescil tarihinden sonra, 10.08.2015 tarihinde, şirketin diğer ortağı Bay (B) ise taahhüt ettiği sermayenin kalan 3.750.000 TL’lik kısmını 12.10.2015 tarihinde şirketin banka hesabına yatırmıştır. ABC LTD ŞTİ’nin yararlanabileceği indirim oranı %50 olup 2015 yılı sonu itibarıyla TCMB tarafından açıklanan ticari krediler faiz oranı %10’dur.
Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce ABC LTD ŞTİ’nin banka hesabına yatırılan sermaye taahhüdünün %25’lik kısmı için bu kararın tescil tarihi olan 05.08.2015 tarihi esas alınmak suretiyle indirimden faydalanılması mümkündür.
Kararın tescil tarihinden sonra ortaklarca şirketin banka hesabına yatırılan sermaye taahhütleri için ise bu tutarların şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihler dikkate alınarak indirim tutarı hesaplanacaktır.
Sermaye artırımına ilişkin karar 05.08.2015 tarihinde ticaret siciline tescil ettirildiğinden, taahhüt edilen sermayenin kararın tescil tarihinden önce şirketin banka hesabına yatırılan 2.000.000 TL’lik kısmı için bu aydan itibaren yıl sonuna kadar indirim tutarı hesaplanabilecektir.
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre
= 2.000.000 TL x 0,10 x 0,50 x (5/12)
= 41.667 TL
Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten sonra, taahhüt edilen sermayenin 2.250.000 TL’lik kısmı Bay (A) tarafından 10.08.2015 tarihinde, kalan 3.750.000 TL’lik kısmı ise şirketin diğer ortağı Bay (B) tarafından 12.10.2015 tarihinde şirketin banka hesabına yatırılmış olduğundan; bu tutarların şirketin banka hesabına yatırıldıkları aylardan itibaren yıl sonuna kadar indirim tutarı hesaplanabilecektir.
Bay (A) tarafından yatırılan tutar için,
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre
= 2.250.000 TL x 0,10 x 0,50 x (5/12)
= 46.875 TL
Bay (B) tarafından yatırılan tutar için,
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre
= 3.750.000 TL x 0,10 x 0,50 x (3/12)
= 46.875 TL
Dolayısıyla, 2015 hesap döneminde 8.000.000 TL’lik sermaye artırımı üzerinden hesaplanan ve kurum kazancının tespitinde dikkate alınacak toplam indirim tutarı (41.667 TL + 46.875 TL + 46.875 TL=) 135.417 TL olacaktır.
Ayrıca, ABC LTD ŞTİ, 2016 hesap döneminde sermaye azaltımına gitmediği ve diğer şartları da sağladığı takdirde 8.000.000 TL’lik bu sermaye artırımının tamamı üzerinden 12 ay için indirim tutarı hesaplayabilecektir.
3. Sonuç
Nakdi sermaye artırımında faiz indirimi uygulamasından finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç sermaye şirketleri mevzuattaki şartları sağladıkları takdirde yararlanabilecektir.
Sonuç olarak şirketlerin sermaye yapılarının güçlendirilmesi ve mevcut sermaye yapılarının korunması son derece önemlidir. Bu durumda devlet tarafından işletmelere teşvik kapsamında birçok yenilik sunulmaktadır. Bunlardan birisi olan nakdi sermaye artırımında faiz indirimi uygulaması işletmelerin gerek sermaye yapılarını güçlü tutmak gerekse makro ekonominin iyileşmesi anlamında büyük önem arz etmektedir.
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 9)
26.06.2015 tarih ve 2015/7910 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
http://www.dengeakademi.com/Files/Circular/2455.pdf Erişim Tarihi: 21.03.2020