Mart/2019’da Yıllık Beyanname Veren Ücretli AGİ’den Yararlanabilir Mi?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre, gerçek usulde vergilenen ücret geliri elde eden çalışanların yararlandığı asgari geçim indirimi uygulamasından ücretlilerin büyük çoğunluğu yıl içinde ücret ödemesinin yapıldığı aylarda tevkifatın yapıldığı sırada ücret bordrosu üzerinden yararlanmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde yer alan hükme göre, ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanmaktadır. Asgari geçim indirimi uygulaması, sadece gerçek usulde ücret geliri elde eden ücretlilere uygulanmakta olup, işverenler tarafından hesaplanan asgari geçim indirimi tutarı, çalışana ödenen ücret tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle ücretlinin net maaşına yansıtılmaktadır. Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının;
- Mükellefin kendisi için %50'si,
- Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10'u,
- Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için %7,5, üçüncü çocuk için %10 ve diğer çocuklar için %5'idir.
2018 yılında ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi ise Mart/2019’da verilecek yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirilecektir.
Asgari geçim indiriminden faydalanmak isteyen tam mükellef ücretlilerin, “Aile Durumu Bildirimi”ni doldurarak yıllık beyannameye eklemesi gerekmektedir.
Yıllık beyanname ile beyan edilen yıl içinde tevkifata tabi tutulmamış ücret geliri üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından hesaplanan asgari geçim indirimi tutarı mahsup edilecek ve asgari geçim indirimi tutarı, ödenecek gelir vergisi tutarını azaltmak suretiyle ücretliye yansıtılacaktır. 2018 takvim yılı boyunca asgari geçim indirimi tutarının hesaplanmasında dikkate alınacak asgari ücretin aylık brüt tutarı ile yıllık brüt tutarı şöyledir.
| 2018 takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarı | 2018 takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı |
| 2.029,50 TL | (2.029,50X12=) 24.354,00 TL |
Yıllık beyannamede mahsup edilecek asgari geçim indirimi tutarı tespit edilirken, ücret gelirinin elde edildiği takvim yılındaki tutarlar dikkate alınacaktır. Yıllık beyannamenin verildiği tarihteki tutarlar değil, bir önceki yılın rakamları esas alınacaktır. Örneğin, 2018 yılında elde edilen ücret gelirinin Mart/2019 ayında beyanında, beyanname ekinde yer alan Aile Durumu Bildirimi doldurulurken, 2018 yılındaki medeni durum (eş ve çocuk vb.) ile 2018 yılı takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin brüt tutarına göre aşağıda yer alan tutarlar esas alınacaktır.
| ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN TABLO (Asgari ücret; 2018 yılı için aylık 2.029,50 TL, yıllık 24.354,00 TL olarak belirlenmiştir.) | ||||
| ÜCRETLİNİN MEDENİ DURUMU (1) | ORAN (%) (2) | MATRAH (Yıllık Brüt Asgari Ücret X AGİ Oranı) (3) | İNDİRİM TUTARI [(3) X %15] (4) | AYLIK TUTAR [(4)/12] (5) |
|---|---|---|---|---|
| BEKAR | 50.00 | 12.177.00 | 1.826,55 | 152,21 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN | 60.00 | 14.612,40 | 2.191,86 | 182,66 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 1 ÇOCUKLU | 67.50 | 16.438,95 | 2.465,84 | 205,49 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 2 ÇOCUKLU | 75.00 | 18.265,50 | 2.739,83 | 228,32 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 3 ÇOCUKLU (*) | 85.00 | 20.700,90 | 3.105,14 | 258,76 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN | 50.00 | 12.177,00 | 1.826,55 | 152,21 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 1 ÇOCUKLU | 57.50 | 14.003,55 | 2.100,53 | 175,04 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 2 ÇOCUKLU | 65.00 | 15.830,10 | 2.374,52 | 197,88 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 3 ÇOCUKLU | 75.00 | 18.265,50 | 2.739,83 | 228,32 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 4 ÇOCUKLU | 80.00 | 19.483,20 | 2.922,48 | 243,54 |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 5 ÇOCUKLU (*) | 85.00 | 20.700,90 | 3.105,14 | 258,76 |
| (*) Asgari ücretin 2018 yılı Gelir Vergisi tutarı aylık 258,76 TL olduğundan asgari geçim indirimi 2018 yılında aylık 258,76 TL'yi aşamaz. | ||||
Asgari geçim indirimi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan 265 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması” başlıklı bölümde, Gelir Vergisi Kanununun 95. maddesi gereği ücretlerinden vergi tevkif usulü cari olmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirileceği açıklanmıştır.
Bu durumda, asgari geçim indiriminden faydalanmak isteyen ücretli, Genel Tebliğ ekinde yer alan “Aile Durumu Bildirimi”ni doldurarak yıllık beyannameye ekleyecektir.
Örnek: Merkezi Çin’de bulunan bir firmanın Bursa’da bulunan irtibat bürosunda çalışan tam mükellef Bay (A), 2018 yılında tevkifata tabi tutulmamış 150.000 TL ücret geliri elde etmiştir. 2018 yılında çalışan bir hizmet erbabının eşi serbest meslek faaliyetinde bulunmakta olup 5, 12 ve üniversitede okuyan 20 yaşında toplam üç çocuğu bulunmaktadır. Ödevlinin 2018 yılında yararlanacağı asgari geçim indirimi tutarı şöyle hesaplanacaktır.
GVK’nın 32. maddesine göre, ücretlinin 3 çocuğu da sistem kapsamında asgari geçim indirimi oranının tespitinde dikkate alınacaktır. Örnekte, ödevliye ödenen ücret döviz olarak ödenmediğinden GVK’nın 23/14. maddesinde yer alan ücret istisnasından yararlanması mümkün değildir.
Bu nedenle, elde edilen ve tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirinin tamamı 1-25 Mart 2019 tarihleri arasında yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Mükellef, beyanname ekinde vereceği Aile Durumu Bildiriminde asgari geçim indirimini şöyle hesaplayacaktır.
| 2018 Yılında asgari ücretin yıllık brüt tutarı (2.029,50X12=) | 24.354,00 TL |
| Asgari Geçim İndirimi Oranı | %85 |
| - Mükellefin kendisi için %50 | |
| - Mükellefin eşi için %10 | |
| - Mükellefin çocukları için %25 (İlk 2 çocuk için %7,5X2= %15) (3. çocuk için %10) | |
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (24.354X%85=) | 20.700,90 TL |
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (20.700,90X%15=) | 3.105,14 TL |
Ücretlinin, eş ve çocukları dikkate alınarak hesaplanan yıllık asgari geçim indirimi tutarı olan 2.719,57 TL, tevkifatsız ücret geliri için verilen yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle ücretliye yansıtılacaktır.
Asgari geçim indirimi uygulamasından aylık ücret gelirinin gerçek usulde tevkif suretiyle vergilendirilmesi sırasında yararlanan hizmet erbaplarında, ay içindeki kıst dönem çalışmaları tam ay sayılmakta ve tam ay üzerinden sistemden yararlanmaktadırlar. Yıllık beyanname veren ücretlilerde ise 3, 5 veya 9 ay gibi bir takvim yılından daha az bir dönemi kapsayacak şekilde (kıst dönem) ücret geliri elde edilmesi durumunda; yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden yıllık olarak hesaplanan asgari geçim indirimi tutarı mı mahsup edilecek, yoksa yıl içinde kaç ay ücret geliri elde etmiş ise o aylara isabet eden asgari geçim indirimi tutarı mı mahsup edilecektir. Yıllık beyanname veren ücretli yıl içinde örneğin 7 ay ücret geliri elde etmiş ise bu aylara isabet eden asgari geçim indirimi tutarını mahsup etmesi gerekir. Ancak kıst dönem çalıştığı ayları tam ay gibi değerlendirilip, hesaplama yapması gerekmektedir.