OECD Bünyesinde Yeni Bir Müessese: Sınır Ötesi Vergi Müfettişleri
Mayıs 2012’de Cape Town, Güney Afrika’da toplanan OECD Vergi ve Kalkınma Birimi, gelişmekte olan ülkelerin vergi sistemlerini daha adil ve etkin hale getirmelerine yardımcı olmak amacıyla “Sınır Ötesi Vergi Müfettişleri” kavramını duyurmuş ve bu kapsamda OECD tarafından 2013 yılının sonunda faaliyete geçmesi planlanan bağımsız bir kurum kurulacağı haberini vermiştir. Bu kurumun, gelişmekte olan ülkelerin vergiden kaçınma ve vergi kaçırma gibi vergi tabanındaki erimelerle daha iyi mücadele etmelerine yardımcı olmak amacıyla uluslararası denetim uzmanlığı ve danışmanlığı yapması beklenmektedir.
Sınır Ötesi Vergi Müfettişlerinden Beklenenler
OECD Genel Sekreteri Angel Gurria; OECD ülkelerinde hizmet veren vergi müfettişleri arasından seçilecek uluslararası uzmanlardan oluşan böyle bir birimin, gelişmekte olan ülkelerin denetim konusundaki yardım taleplerini karşılayacağını belirtmiştir. Bu uzmanlardan oluşan takımlar, her ülkenin yerel liderliğinde hizmet verecektir.
OECD ve Vergi ve Kalkınma Birimi toplantısına katılan gelişmekte olan ülke hükümetleri olduğu kadar, iş adamları ve sivil toplum kuruluşları da, denetim yardımı taleplerindeki mevcut boşluğu dolduracağını düşündükleri bu fikri olumlu karşılamış ve düzenli olarak finanse edilen bağımsız bir organizasyon olması düşünülen “Sınır Ötesi Vergi Müfettişleri Sekreteryası”nın 2013 yılı sonuna kadar kurulması konusunda işbirliği yapmakta anlaşmışlardır. OECD Genel Sekreteri Angel Gurria bu kapsamda ülkelerin birbirlerine olan yardımlarının, küresel vergi kaçırma ve kaçınma ile mücadelede en etkin yol olduğunu belirtmiştir. Bu yeni yapıyla, gelişmekte olan ülkelerin karmaşık uluslararası vergi denetimleri konusundaki dış yardım talebini, uluslararası uzmanlardan oluşan arz ile karşılanacağı umulmakta ve çok uluslu şirketlerin denetimine ilişkin yapılacak böyle bir yardımın, düşük gelirli ülkelerin kanunlarını daha iyi uygulamaları sonucunu doğuracağı beklenmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerin çokuluslu şirketlerin denetimleri konusunda gelişmiş ülke uzmanlarından olan yardım talebi yeni bir kavram olmayıp geçmişte çeşitli uygulamaları bulunmaktadır. Bu kapsamda;
- Norveç, Zambiya hükümetine, maden işiyle uğraşan bir çokuluslu şirketin denetiminde yardımcı olmuştur.
- İngiltere Gelir İdaresi yakın zamanda, Güney Afrika Gelir İdaresi’ne, transfer fiyatlandırması risklerini değerlendirmek ve transfer fiyatlandırması ekibi kurmak amacıyla transfer fiyatlandırması uzmanı göndermiştir.
- ABD, gelişmekte olan ülkelerin vergi ve yönetim konularında yardımcı olmak amacıyla kısa dönemli uzmanlar görevlendirmek amacıyla Finansal Hizmetler Gönüllü Birimini kurmuştur.
Çalışma İlkeleri ve Faaliyet Alanları
Sınır Ötesi Vergi Müfettişleri Sekreteryası’nın çalışma ilkeleri ve faaliyet alanı şöyledir:
- Gelişmekte olan ülkelerin kısa dönemli denetim taleplerini, mevcut olan en iyi vergi müfettişlerini sağlamak suretiyle gerçekleştirmek,
- Yardım talep eden ülkeye özgü konulardan ziyade, uluslararası vergilendirme konularıyla ilgilenmek,
- En yüksek riskli alanların belirlenmesinde ve riskli uluslararası vergi konularında yardımcı olmak,
- Denetim teknikleri, proje yönetim araçları, olası yargı süreçlerine hazırlık konularında fikir alışverişinde bulunmak,
- Yardım talep eden ülkelerdeki orta dönemli kapasitenin artırılmasına katkıda bulunmak.
İdari Yapının Görevleri
Sınır Ötesi Vergi Müfettişleri’ni bünyesinde bulunduracak bağımsız küçük bir sekreterlik aşağıdaki görevleri ifa etmek üzere kurulacaktır:
- Denetim taleplerini değerlendirmek,
- Ağ, veri tabanı ve uzman listelerini oluşturmak,
- Denetim arz ve taleplerini karşılayacak bir takas odası (clearing house) olarak çalışmak,
- Eğitimi de kapsayacak şekilde uzmanların görevlendirilme süreçlerini belirlemek,
- Kalite kontrol kıstaslarına ilişkin olası anlaşmazlıkların çözülmesine için kuralları ve önlemleri belirlemek,
- Uzmanlar için referans niteliğinde model anlaşmalar oluşturmak,
- Hedef ve göstergeler oluşturmak,
- Performans ve sonuçları izlemek ve değerlendirilmek,
- Sürekli gelir mekanizmaları konusunda teklifte bulunmak,
- En iyi uzmanların gelişmekte olan ülkelerin talepleri için mobil haline getirmek için gerekli olan unsurlar konusunda bilgi paylaşımında bulunmak.
Türkiye’nin Henüz Böyle Bir Talebi Bulunmuyor
OECD, özellikle transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımına ilişkin olarak yaptığı son çalışmalar kapsamında hiç alışık olunmadık bir kavram olan ve gelişmekte olan ülkelerin çokuluslu firmalar nezdindeki vergi incelemelerinde yardımcı olmak amacıyla kurulacak olan “Sınır Ötesi Müfettişler” kavramını gündeme getirmiştir. He ne kadar ülkemiz uygulamasında böyle bir talep bugüne kadar olmasa da, geçmişte Norveç, İngiltere gibi gelişmiş OECD ülkelerinden bu tür “incelemeye destek talepleri” olmuştur. Bu yeni müesseseyi gündeme getiren OECD, bir nevi bu tür talepleri daha sistematik olarak karşılayacak bir birim yaratma amacını gütmektedir. 2013 yılı sonunda bir Sekretarya çatısı altında oluşturulması beklenen bu yapının uluslararası vergi kaçırma/kaçınma şeklindeki vergi aşınmalarına ne şekilde etki edeceği merakla beklenmektedir.
- Gelişmekte olan ülkelerin vergi sistemlerinin yapılandırılmasına yardım etmek amacıyla uluslar arası kaynakların en iyi şekilde kullanımını sağlamak,
- Çok uluslu şirketlerin etkin transfer fiyatlandırma rejimleri ile vergilendirilmesini sağlamak amacıyla gelişmekte olan ülkelere yardımcı olmak,
- Gelişmekte olan ülkelere vergi konulu bilgi değişim anlaşmalarına uymaları konusunda yardımcı olmak,
- Çokuluslu işletmelerin ilgili finansal verilerini ülkeler bazında analiz etmek.
Bu görevler, G20’nin gelişmekte olan ülkelerin vergi şeffaflığı konusundaki yeni yaklaşımdan yararlanması yönündeki çağrısıyla doğrudan ilgili bulunmaktadır.
http://www.oecd.org/ctp/50361853.pdf, Pascal Saint-Amans Director, OECD’s Centre for Tax Policy and Administration, 3rd Plenary Meeting , Task Force on Tax & Development , 9 – 10 May 2012, Cape Town
[1] 2010 yılı Kalkınma Küresel Forumu sırasında (27 Ocak), vergi ve kalkınma uzmanları OECD Gayri resmi Vergi ve Kalkınma Birimini kurdular. Bu birim, iş dünyası, sivil toplum, gelişmekte olan ülkeler ve OECD ülkelerini kapsamakta olup aşağıdaki görevleri ifa etmektedir:
[2] http://www.oecd.org/ctp/50361853.pdf, Pascal Saint-Amans Director, OECD’s Centre for Tax Policy and Administration, 3rd Plenary Meeting , Task Force on Tax & Development , 9 – 10 May 2012, Cape Town
[3] http://www.oecd.org/ctp/50361853.pdf, Pascal Saint-Amans Director, OECD’s Centre for Tax Policy and Administration, 3rd Plenary Meeting , Task Force on Tax & Development , 9 – 10 May 2012, Cape Town
[4] http://www.oecd.org/ctp/50361853.pdf, Pascal Saint-Amans Director, OECD’s Centre for Tax Policy and Administration, 3rd Plenary Meeting , Task Force on Tax & Development , 9 – 10 May 2012, Cape Town