Kod 29 Kılık Değiştirdi!
Vergi Algı Net’in başarılı gönüllü gazetecilerinin çıkardığı YENİ E-KONOMİ Dergisinde yayımlanan söyleşimde; işverenlerin işten çıkardığı sigortalı işçilerle ilgili olarak SGK’ya gönderdiği işten ayrılış bildirgesinde işten ayrılış nedenleri kodlarından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle işten çıkarma kodu olan Kod 29’u seçmelerinin işçilerin kıdem tazminatı ve işsizlik ödemesi almadan işten çıkarılmalarına yol açtığını dile getirmiştim.
Bu sorunun çözümü ile ilgili olarak SGK, 8.4.2021 tarihli basın duyurusunda şu açıklamayı yaptı:
“Koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanlarımızı korumak için 16.04.2020 tarihinden itibaren fesih kısıtı uygulaması getirilmiştir.”
İş Kanunu’nda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayılmıştır.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller; görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri de içermektedir.
Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimleri “29 nolu kod” üzerinden yapılmaktadır.
Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine SGK genelgesinde yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlenmiştir.
Böylelikle mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçilecektir.
Ayrıca, 16.04.2020 tarihinden itibaren uygulanan fesih kısıtını delmek amacıyla, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışı olmaksızın “Kod-29” kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönünde iddialar bulunmaktadır.
Geçmiş dönem SGK verilerine göre işten ayrılış nedeni “Kod-29” olarak belirtilen çalışan sayısı yıllara göre;
| 2018 | 233.430 |
| 2019 | 194.524 |
| 2020 | 176.662 |
Sorun; Pandemi sürecinde, pahalılığın arttığı ve işsizliğin tavan yaptığı bu dönemde, işçinin kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı alamayacak şekilde işten çıkarılmasının yaratacağı ciddi mağduriyettir.
Kod 29’un ayrı ayrı alt kodlara bölünmesi neyi değiştirecektir?
Bu itibarla, işten çıkarılma veya işten ayrılma nedeni ne olursa olsun, işçinin sosyal güvencesi olan kıdem tazminatının ve işsizlik maaşının ödenmesine cevaz verecek şekilde 1475, 4857 ve 4447 sayılı Kanunlarda değişiklik yapılması gerekmektedir.