Kimin İçin Çalıştığını Söyle Sana Vergini Söyleyeyim
Kimin için çalışıyorsunuz? Bu, ücretinizin Türkiye’de vergilendirilmesi bakımından önemli bir soru. Türk vatandaşı olabilirsiniz. Türkiye’de çalışıyor olabilirsiniz. Türkiye’de, ülkede sağlanan güvenlik, hukuk, eğitim, sağlık, ulaşım gibi kamu hizmetlerinden yararlanıyor olabilirsiniz. Ama eğer patronunuz yabancı ise ve size ücretinizi döviz olarak ödüyor ise kamu hizmetleri için katkıda bulunmanıza yani vergi ödemenize gerek yok.
Bu durum Gelir Vergisi Kanunun 23. maddesinden kaynaklanmaktadır. 23. maddenin 14. fıkrası, kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tâbi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretlerin gelir vergisine tabi olmadığını ifade etmektedir.
Yabancı patronlar maddede kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tâbi işverenler olarak tanımlanmıştır. Bu tarife birebir uyanlar yurtdışında bulunan şirketlerin Türkiye’de mevcut irtibat bürolarıdır. Ekonomi Bakanlığının istatistiklerine göre Türkiye’de 915 adet irtibat bürosu bulunmaktadır.
Ekonomi Bakanlığı, yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, Türkiye'de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açma izni vermeye ve bu izinlerin süresini uzatmaya yetkili bulunmaktadır. İrtibat bürolarının faaliyet alanları aşağıda özetlenmektedir.
- Temsil ve ağırlama: Yabancı şirketin sektörel kuruluşlar nezdinde ve ilgili organizasyonlarda temsil edilmesi, yabancı şirket yetkililerinin Türkiye’deki iş temaslarının koordinasyonu ve organizasyonu, bu kişilerin ofis kullanım ihtiyaçlarının karşılanması
- Türkiye’deki tedarikçilerin kalite ve standart açısından kontrolü, denetimi ve tedarikçi temini: Yabancı şirket adına üretim yaptırılan firmaların, yabancı şirketin kalite standartları çerçevesinde denetlenmesi, yabancı şirketin ürün ve üretici taleplerinin temini
- Teknik destek: Distribütörlere yönelik eğitim veya teknik destek sağlanması, tedarikçi üreticilere kalite standartlarını arttırmaları yönünde destek hizmeti sunulması
- Haberleşme ve bilgi aktarımı: Türkiye ile iş ilişkisi içinde bulunan yabancı şirkete iletilmek üzere piyasadaki gelişmeler, tüketici eğilimleri, rakip firmaların ve distribütörlerin satış durumları, distribütör firmanın performansı, vb. konulara ilişkin bilgilerin toplanması ve aktarılması
- Bölgesel yönetim merkezi: Yabancı şirketin, diğer ülkelerdeki birimlerine yönelik olarak; yatırım ve yönetim stratejilerinin oluşturulması, planlama, tanıtım, satış, satış sonrası hizmetler, marka yönetimi, finansal yönetim, teknik destek, AR-GE, dış tedarik, yeni geliştirilen ürünlerin test edilmesi, laboratuvar hizmetleri, araştırma ve analiz, çalışanların eğitimi gibi faaliyetlere ilişkin koordinasyon ve yönetim hizmeti sağlanması
İrtibat bürolarının faaliyetlerini, mevzuata ve izinlerinde belirtilen faaliyet konusuna uygun şekilde yürütüp yürütmedikleri, re’sen veya ilgili kurum ve kuruluşların yazılı bildirimleri üzerine Ekonomi Bakanlığı tarafından denetlenebilir. Yapılan denetim sonucunda, izin kapsamı dışında faaliyet gösterdikleri tespit edilen bürolara, fiilen yürütülen faaliyet için izin başvurusu yapmalarını teminen otuz gün süre verilir. Bu süre, haklı gerekçelerin varlığı halinde en fazla otuz gün daha uzatılabilir. Verilen süre sonunda başvuruda bulunmayan büroların faaliyet izni iptal edilir. Denetim sonucunda ticari faaliyet yürüttüğü tespit edilen büroların ise faaliyet izni iptal edilerek ilgili mercilere bildirilir.
İrtibat büroları için esas olan Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamalarıdır. Buna aykırı hareket eden irtibat bürolarının ticari faaliyetlerinden elde ettikleri kazançların Türkiye’de vergilendirilmesi, buralarda çalışanların ücretleri üzerinden de vergi ödenmesi gerekmektedir. İrtibat bürolarının etkin bir şekilde incelenip incelenmediği, eğer inceleniyorsa sonucunun ne olduğu kamuya açıklanmadığı için bilinmemekle beraber, düzenlemenin başlı başına Anayasanın 73. maddesi kapsamında herkesin, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlü olması ilkesine aykırıdır.
Türk vatandaşısınız. Türkiye’de yaşıyorsunuz. Türkiye’de çalışıyorsunuz. Patronunuz bir Türk şirketi. Size ödenen ücretin büyüklüğüne göre %35’e kadarlık kısmını vergi olarak devlete aktarmanız gerekiyor.
Ama Türk vatandaşısınız. Türkiye’de yaşıyorsunuz. Türkiye’de çalışıyorsunuz. Patronunuz bir yabancı bir şirket tek kuruş vergi ödemiyorsunuz.
Böylesi bir durumda bir vergi adaletinden söz etmek mümkün olabilir mi? Patronu Türk olanlar patronu yabancı olanların yararlandığı kamu hizmetleri için ödemede bulunmaktadır.
Tıpkı kaçak elektrik kullananların elektrik bedelinin dürüst elektrik kullanıcıları tarafından ödenmesi gibi bir şey.