İtfaiye Öncü Araçlarının Vergilen(me)mesi
Geçtiğimiz günlerde basında, binek otomobili görünümlü araçların vergi avantajından yararlanılmak üzere itfaiye öncü aracı olarak satıldığına dair bazı haberler gözüme çarptı. Yandaki resimde olduğu gibi lüks bir otomobilin yan tarafına itfaiye logosu konulması halinde ÖTV, KDV, MTV muafiyetleri uygulandığı yazıyordu.
Bu iş bu kadar kolay mı oluyor diye araştırdım.
Vergi Avantajı Nereden Geliyor?
Motorlu kara nakil vasıtalarının kullanılmak üzere satışında ÖTV ve KDV uygulanıyor.
Sıfır araçlarda KDV oranı %18.
ÖTV oranları ise araçların cinsine, teknik özelliklerine, fiyatına göre farklılık gösteriyor.
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu eki (II) sayılı listedeki taşıt araçları, Türk Gümrük Tarife Cetveli’ndeki gümrük tarife istatistik pozisyonu (G.T.İ.P.) numaraları itibariyle yer almış.
Genel olarak itfaiye araçları 87.05 tarife pozisyonu kapsamına girmekte olup, bu pozisyondaki itfaiye araçları %4 oranında uygulanan ÖTV’den muaf tutulmuş.
Ayrıca binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtların yer aldığı 87.03 tarife pozisyonuna eklenen parantez içi hükümle, ambulanslar, mahkum taşımaya mahsus arabalar, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar da ÖTV kapsamı dışında tutulmuş.
87.03 tarife pozisyonundaki, binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlarda ÖTV oranları; taşıma kapasitesine, motor silindir hacmine, motor gücüne ve ÖTV matrahına göre %15 ilâ %220 arasında değişiyor.
ÖTV’nin KDV matrahına da girdiği düşünüldüğünde, 87.03 tarife pozisyonundaki araçlarda toplam vergi yükünün %35,7 ilâ %277,6 oranında değiştiğini görüyoruz.
Örneğin 87.03 tarife pozisyonunda yer alan motor silindir hacmi 2.000 cm³’den büyük bir aracın vergisiz satış fiyatı 150.000 lira ise 330.000 TL ÖTV, 86.400 TL KDV olmak üzere toplam 416.400 TL vergi ile birlikte aracın vergili satış bedeli 566.400 TL’ye geliyor.
Ancak bu araç itfaiye öncü aracı ise sadece %18 oranında 27.000 TL KDV ödeniyor ve vergili fiyat 177.000 TL oluyor
Yani itfaiye öncü aracının%259,6 oranında vergi avantajı var.
Vergi Avantajı Tanınan İtfaiye Öncü Aracı Nedir?
ÖTV kapsamındaki diğer mallarda olduğu gibi (II) sayılı listedeki araçlar da uluslararası mal tanımlama sistemi olan “Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi”ne uygun olarak Cumhurbaşkanı Kararı (Daha önce Bakanlar Kurulu Kararı) ile yürürlüğe konulan Türk Gümrük Tarife Cetveli’ndeki G.T.İ.P. numaraları itibariyle tanımlanmış.
Ancak Türk Gümrük Tarife Cetveli’nin 87.03 veya diğer tarife pozisyonlarında “itfaiye öncü aracı” olarak bir tanım yok. Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde G.T.İ.P. numaraları itibariyle yer alan malların tanımlanmasına ilişkin olarak “Tarife Cetveli İzahnamesi”nin 87.03 tarife pozisyonuna ilişkin açıklamalarda da itfaiye öncü aracına ilişkin bir ibare yer almıyor.
Her ne kadar ÖTV (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinin (I-A/2.) bölümünde, ÖTV’nin konusuna giren malların tanımlanmasında Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde yer alan tanımlamaların dikkate alınacağı, Karayolları Trafik Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği, Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onay Yönetmeliği gibi diğer mevzuatta yer alan tanımların dikkate alınmayacağı belirtilmiş olmasına rağmen, biz yine de bu mevzuatları taradık, ancak itfaiye öncü aracı tanımına rastlamadık.
Sadece Belediye İtfaiye Yönetmeliği’nin 42. maddesinde, belediyelerin nüfusuna göre kaç adet “acil kurtarma aracı” bulundurma zorunda olacaklarına dair hüküm yer alıyor. Acaba acil kurtarma aracı “itfaiye öncü aracı” olabilir mi?
Bu sorunun cevabını Gelir İdaresi Başkanlığınca verilen bir özelgede bulduk. Kastamonu Defterdarlığı Gelir Müdürlüğü tarafından verilen 13/11/2015 tarihli ve 57062627-4760-25 sayılı özelgede, başvurucunun markasını ve teknik özelliklerini belirttiği arama-kurtarma aracının hangi tarife pozisyonunda sınıflandırıldığı hususunda görüşüne başvurulan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nce, söz konusu aracın mevcut haliyle özel amaçlı bir motorlu taşıt olduğundan bahisle 87.03 değil, 87.05 tarife pozisyonunda sınıflandırılması gerektiği yönünde görüş verildiği, buna göre arama-kurtarma aracının 87.05 tarife pozisyonu sırası kapsamında %4 oranında ÖTV'ye tabi olduğu bildirilmiş.
Bu durumda itfaiye öncü aracı ibaresinin yalnızca ÖTV Kanunu eki (II) sayılı listenin 87.03 tarife pozisyonundaki parantez içi hükümde yer aldığını söyleyebiliriz.
Hal böyle olunca, itfaiye öncü aracının tanımının yapılmasına ihtiyaç olduğu tartışmasız. ÖTV (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinin yukarıda bahsi geçen (I-A/2.) bölümünde, Türk Gümrük Tarife Cetveli ve İzahnamesinde tanımlama veya açıklama olmadığı durumlarda, Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılan belirleme ve açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edileceği belirtilmiş.
Ancak ÖTV uygulamasına ilişkin olarak bugüne kadar yayımlanan tebliğlerde veya diğer ikincil düzenlemelerde itfaiye öncü aracı tanımının yapılmadığını görüyoruz.
Böyle bir tanım olmadığına göre, mükelleflerin herhangi bir aracı tesliminde alıcının niyetine bakıp: “itfaiye öncü aracı teslim ettik, bu nedenle ÖTV beyan etmedik” şeklindeki beyanlarına göre mi işlem yapılıyor? sorusu aklımıza geldi.
Eminiz ki böyle değildir!
Mevzuatta bu konuda bir düzenleme bulamayınca, itfaiye öncü aracı nedir? ÖTV istisnası nasıl uygulanıyordur? sorularını kendimizce cevaplamaya çalıştık.
İtfaiye Öncü Aracı Nasıl Olmalıdır?
ÖTV’ye tabi tutulmayacak olan itfaiye öncü araçlarının iki özelliği birlikte ihtiva etmesi gerekir.
- Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 tarife pozisyonunda sınıflandırılmalıdır.
- İtfaiye aracı niteliğine haiz olmalıdır.
Bu özelliklere sırayla irdeleyelim.
Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 tarife pozisyonuna, binek otomobilleri ile esas itibariyle şoför dahil 9 kişiye kadar insan taşımak üzere imal edilmiş motorlu taşıtlar var.
Sedan, station wagon, hatchback, coupe tipi ve yarış otomobili, SUV (Sports Utility Vehicle), MPV (Multi Purpose Vehicle) tipi araçların yanı sıra jip, panelvan, cityvan, 8+1 koltuklu minibüs, ATV (All Terrain Vehicle) ve motorlu karavanlar bu pozisyona giriyor.
Hatta çift kabinli açık kasalı araçlardan, iki aks arası uzunluğun yarısı, kasanın önden arkaya uzunluğundan daha fazla olanlar da bu tarife pozisyonunda sınıflandırılmakta.
Buna göre itfaiye öncü aracının, esas itibariyle şoför dahil 9 kişiye kadar insan taşımak üzere imal edilmiş olan bu tipteki bir araç olması gerekir.
Esas itibariyle insan taşımak üzere değil de yük taşımak üzere imal edilmiş olan araçlar, ana fonksiyonu olan yük taşımanın yanı sıra şöfor ve başka yolcuları taşıyacak koltuklara da sahip olsa bile 87.03 değil, 87.04 pozisyonuna girmektedir. Örneğin yukarıda belirttiğimiz çift kabinli açık kasalı araçlardan, iki aks arası uzunluğun yarısı, kasanın önden arkaya uzunluğundan daha az olanlar 87.04 tarife pozisyonunda sınıflandırılmakta.
Keza esas itibariyle yangın söndürme amacıyla imal edilmiş olan itfaiye araçları 87.05 tarife pozisyonuna girmekte. İtfaiye araçlarında yangınla mücadeleye yönelik ekipmanların dışında itfaiye personelinin oturacağı koltukların veya ayakta duracağı bölümlerin bulunması, itfaiye aracının 87.05 tarife pozisyonunda sınıflandırılmasını engellemiyor.
O halde itfaye öncü aracı, esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş bir araç olmalı.
İkinci özellik, bu araç aynı zamanda itfaiye aracı niteliğine haiz olmalı.
87.03 tarife pozisyonuna giren bir araçta sadece, bu aracın itfaiye aracı olduğuna dair logo veya yazı bulunması o aracın itfaiye öncü aracı olarak değerlendirilmesinde yeterli mi?
Tabii ki değil.
Bir aracın itfaiye öncü aracı olabilmesi için itfaiye aracı olmasını sağlayacak sabit donanıma ve ekipmana sahip olması gerekir.
Bu ekipman, tepe lambası ve sirenden ibaret de olamaz. Çünkü tepe lambası ve siren, itfaiye aracı dışındaki araçlarda da bulunabilecek ekipman.
Bu durumda itfaiye öncü aracında, yangına ilk müdahalede bulunabilecek (cadde ve sokaklardaki yangın valflerine takılabilecek hortum, kısa da olsa merdiven, projektör, yangın söndürme tüpü, kask, maske, balta, kanca, söndürme battaniyesi, şişme yatak gibi yangına ilk müdahalede kullanılacak asgari ekipmanlar bulunması gerekir.
Bu özelliğin de sağlandığını varsayalım. Karşımıza yandaki resimdeki gibi bir araç çıkacaktır. Hem esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş, hem de asgari itfaiye ekipmanıyla donanmış.
Ama yine de küçük bir sorun var. Bu araç 87.03 tarife pozisyonuna mı giriyor? Bunu söyleyebilecek tek bir kurum var: Gümrükler Genel Müdürlüğü. Onun da bu tespiti yapabilmesine yönelik elinde tek bir mevzuat var: Türk Gümrük Tarife Cetveli.
Daha önce belirttiğimiz gibi Türk Gümrük Tarife Cetveline göre itfaiye aracı niteliğindeki tüm araçlar 87.05 tarife pozisyonunda sınıflandırılıyor. 87.03 tarife pozisyonunda itfaiye öncü aracı veya acil kurtarma aracı diye sınıflandırılacak bir araç yok.
İtfaiye Öncü Aracı Diye Bir Araç Yok mu?
ÖTV’ye tabi malların belirlenmesinde esas alınan Türk Gümrük Tarife Cetvelinde itfaiye öncü aracı diye bir tanım yok.
Ama ÖTV Kanunu eki (II) sayılı listenin 87.03 tarife pozisyonunda itfaiye öncü aracı var!
Ne olacak şimdi?
Kanun koyucunun hata yapması diye bir mefhum söz konusu olmayacağına göre, itfaiye öncü aracının ÖTV’den muaf tutulmasına ilişkin iradesine de karşı çıkılması düşünülemez.
Bunu sağlamak için Gelir İdaresi Başkanlığının itfaiye öncü aracını tarif eden bir düzenleme yapması gerekir. Ancak en doğrusu ÖTV Kanunu eki (II) sayılı listenin 87.03 tarife pozisyonundaki açıklamada yer alan “itfaiye öncü arabaları” ibaresinin çıkarılması. Böylece 87.05 tarife pozisyonunda sınıflandırılan diğer itfaiye araçlarının yanı sıra aynı tarife pozisyonunda yer alan itfaiye öncü araçları da vergiden muaf olur. Yazının başında resmi görünen otomobillerin de itfaiye öncü aracı olarak satışı engellenmiş olur.
İyi ama, ÖTV Kanunu eki (II) sayılı listede yasal değişiklik veya Gelir İdaresi Başkanlığınca bir tanım yapılıncaya kadar canı isteyen herkes itfaiye öncü aracı diye, bildiğimiz otomobilleri vergisiz mi satacak?
Bu kabul edilebilecek bir durum değil.