İstanbul ve Kocaeli’de 2019 Yılı Kasım Ayında Emlak Vergisi Ödenecek mi?
Torba kanunlarda yapılan değişikliklerde, genellikle “şu kanunun şu maddesinin şu bendinde yer alan falanca ibare şöyle değiştirilmiştir” gibi vatandaş açısından anlaşılması pek de mümkün olmayan çok sayıda değişiklik yapılmaktadır.
Vatandaşlar, bu değişikliklerin kendi hayatlarına yansımasını ya eğer basın farkına vararak haber yaptıysa o haberden, ki bu şanslı ihtimal sayılır, ya da sarı bir tebligat zarfıyla gelen ceza ihbarnamesinden öğrenmektedir.
19 Temmuz 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı “Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”da da buna benzer bir durum vardır.
Büyükşehir Mahallesine Dönüşen Köyler
Anlatacağımız konu esasen 7 yıl öncesine dayanmaktadır. 6 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6360 sayılı “On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Altı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile ülkemizde yerel yönetim (belediye ve il özel idaresi) yapılarında köklü değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin en önemlisi, hem büyükşehir sayısının artırılması ve hem de büyükşehirlerin alanlarının il mülki sınırlarına kadar genişletilmesidir.
Bu genişletme neticesinde büyükşehir sınırları içerisinde yer alan köylerin tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleye dönüştürülmüştür.
Belediyelerin vergi, resim, harç, katılma payı, ücret vb. gelirleri, genel olarak 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer almaktadır ve bu kanunlar belediye mücavir alanları dâhilinde uygulanmaktadır. Dolayısıyla köylerde (belirli şartları taşıyan ticari müesseseler hariç) sözgelimi emlak vergisi, ilan-reklam vergisi, bina inşaat harcı vs. uygulanmaz.
6360 sayılı Yasa ile köylerin mahalleye dönüştürülmesiyle birlikte, yaşadığı yer daha önce köy iken büyükşehir mahallesine dönüşen yerlerde yaşayan vatandaşlar için birden bire emlak vergisi ve 2464 sayılı Kanunda yer alan diğer vergileri ödeme yükümlülüğü doğmuştur.
Ancak aynı Kanuna eklenen Geçici 1’inci maddenin 15’inci fıkrası ile bu yükümlülük 5 yıl süreyle (2013-2017 yılları arasında) ertelenmiştir.
Bilahare çıkarılan 7061 sayılı Kanunun 105’inci maddesiyle bu süre önce 6 yıla (2018 yılı sonuna) çıkarılmış, daha sonra 7159 sayılı Kanunun 6’ncı maddesiyle yapılan değişiklikle de 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) uzatılmıştır.
Özetle; 6360 sayılı Kanun ile köyden mahalleye dönüştürülen yerlerde emlak vergisi ve diğer belediye vergileri (yeni bir uzatma olmazsa, şimdilik) 2022 yılı sonuna kadar ödenmeyecektir.
İstanbul ve Kocaeli’ndeki Belediyeler Gelir Kaybına Uğradı
Lakin iş bununla kalmamaktadır. İstanbul ve Kocaeli için durum değişiktir. Şöyle ki;
Diğer büyükşehirlerden farklı olarak İstanbul ve Kocaeli büyükşehir sınırları, mülki il sınırlarına çok daha önce, 2004 yılında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Geçici 2’inci maddesiyle çıkarılmıştı ve bu 2 ildeki tüm köylerde ve mahallelerde emlak vergisi ve diğer belediye vergileri alınıyor idi. Yani, 6360 sayılı Kanundaki gibi bir istisna o tarihte bu 2 büyükşehir için öngörülmemişti.
6360 sayılı Kanun çıkınca, köyden mahalleye dönüşen yerlere yukarıda bahsettiğimiz ertelemeyi getirirken, Geçici 2’nci maddenin son cümlesiyle daha önce ertelemesi veya istisnası olmayan İstanbul ve Kocaeli’ndeki köy ve mahalleler de erteleme kapsamına dâhil ediliverdi.
Böylece; Sarıyer, Beykoz, Arnavutköy, Şile gibi İstanbul’da birkaç onmilyon dolarlık yalıların, villaların bulunduğu yerler de dâhil olmak üzere erteleme kapsamına girdi. Yani bu yerlerde daha önce belediye vergileri ödeyen vatandaşlar, önce 2017, sonra 2018, daha sonra da 2022 yılı sonuna kadar vergi ödemeyecek hale geldiler.
O dönemde yazdığımız yazılarda 6360 sayılı Kanunun Geçici 1’nci maddesinin 15’inci fıkrasının son cümlesiyle 2004’ten beri belediye vergilerini ödeyen bu 2 şehirde çok lüks ve pahalı gayrimenkullerin sahiplerinin birden bire (belirli süre ile de olsa) vergiden muaf hale getirilmelerinin yanlış olduğunu anlatmaya çalıştık. İstanbul’da Sarıyer, Beykoz gibi belediyeler, birdenbire çok ciddi bir gelir kaybıyla karşılaştılar, üstelik yasayla buralara yönelik bir gelir telafisi de öngörülmedi. Belediye Başkanlarının feryatlarını da kimse duymadı.
İstanbul ve Kocaeli’nde Erteleme Kaldırıldı
Teşbihte hata olmaz: Allah, sevindireceği kuluna eşeğini önce kaybettirip sonra buldururmuşJ. Şimdi yıllar sonra, nihayet 7186 sayılı Yasanın 33’üncü maddesinin ilk fıkrası ile bu yanlıştan dönüldü. Bahse konu maddede 6360 sayılı Yasanın, Geçici 1’inci maddesinin onbeşinci fıkrasının son cümlesi yürürlükten kaldırıldı. Yani büyükşehir sınırları 6360 sayılı Yasadan çok önce 2004 yılında 5216 sayılı Yasa ile mülki sınırlarına genişletilmiş bulunan İstanbul ve Kocaeli illerinde emlak vergisi ve diğer belediye vergisi ertelemesi kaldırılmış oldu.
Peki, ne zamandan itibaren?
Bu soruya cevap vermek göründüğü kadar kolay değil.
7186 sayılı Yasanın, bahse konu ertelemeyi kaldıran 33’üncü maddesinin yürürlük tarihine baktığımızda kanunun yayımı tarihinde yani 19 Temmuz 2019 tarihinde yürürlüğe girdiğini görüyoruz. Buna göre 19 Temmuz 2019 tarihinden sonra İstanbul ve Kocaeli illerinde emlak vergisi ve diğer belediye vergileri ödenecek.
Vergiyi doğuran olayın bu tarihten sonra geliştiği durumlarda (örneğin bu tarihten sonra ilan-reklam asılması, sinema oynatılması, ifraz-tevhit yapılması vb.) herhangi bir sorun bulunmuyor.
Lakin emlak vergisi açısından durum o kadar net değil. Zira emlak vergisi, Kanun’un 11 ve 21’inci maddeleri gereği (vergi değerini tadil eden sebeplerin ortaya çıkması hali hariç) genel olarak Ocak ve Şubat aylarında tahakkuk ediyor. Fiilen ise şu anda artık tahakkuk işlemlerinin eskiden olduğu gibi manuel olarak teker teker yapılması gerekmediğinden, bilgisayar programları üzerinden 2 Ocak tarihinde tahakkuk işlemleri tamamlanmış oluyor.
Ödeme süresi ise yine 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 30’uncu maddesine göre birinci taksiti Mart, Nisan ve Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayı içinde olmak üzere iki eşit taksitte ödeniyor.
İstanbul ve Kocaeli’nde kimi belediyeler, yıllardır haksız yere kaybettikleri gelirlerine tekrar kavuşma heyecanı içerisinde 2019 yılının Kasım ayında emlak vergisi ikinci taksitini almak istiyorlar.
Uygulama 2020 Yılı Başından Başlamalıdır
Kanaatimizce hem verginin tahakkuk tarihinin geçmiş olması, hem de Emlak Vergisi Kanununun 9 ve 19’uncu maddelerinde yer alan mükellefiyetin, muafiyetin sukut ettiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlayacağı yönündeki ifadeden dolayı İstanbul ve Kocaeli illerinde emlak vergisi ödemesi 2020 yılı başından başlamalıdır. Aksi uygulama, mükellefle belediye arasında yargısal ihtilaflar doğurur ve kuvvetle muhtemel mahkemelerce mükellefler haklı bulunur.
Esasen kanun maddesi yazılırken, ya bahsi geçen istisnanın ertelenmesi uygulamasının kaldırılmasına ilişkin hükmün yürürlük tarihinin 01/01/2020 olarak belirlenmesi, ya da aksi düşünülüyor ise buralarda erteleme olmasaydı 2019 yılı başında tahakkuk edecek emlak vergisi 2’nci taksitinin Kanun’un yayımlandığı tarih itibariyle tahakkuk etmiş sayılması yönünde bir ifade eklenmesi yerinde olurdu ve tartışmaya mahal bırakılmazdı. Bu 2 ilde hiç yapılmaması gereken bir ertelemeden vazgeçildiği için ikinci seçeneğin tercih edilmesi bizce daha iyi olurdu.
Yine de buna da şükür: Hatanın neresinden dönülse kârdır!