İşe İade Davasını Kazanan İşçiye İşe Başlatmama Tazminatı Hangi Halde Ödenmez?
4857 Sayılı Yasa’nın 18, 19 ve 21. maddelerinde iş güvencesi hükümleri yer almaktadır. Bu düzenleme, 30 veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde, en az 6 ay kıdemi olan işçinin iş sözleşmesinin haklı nedene dayanmaksızın feshedilmesi halinde, işçiye bir ay içinde işe iade davası açma imkanı tanımakta, işçinin davayı kazanması halinde de, işçiye en çok 4 aylık boşta geçen sürenin ücretini ve işe iadeyi talep etme hakkını vermektedir.
İşverenin, işçiyi, işe geri almayı kabul etmemesi durumunda da, ayrıca, işverenin en az 4 aylık en fazla 8 aylık ücret tutarında, işe başlatmama tazminatını işçiye ödemesi icap etmektedir.
İşçinin iş sözleşmesinin geçerli nedene dayanarak feshedilmediğinin mahkeme kararı ile hükme bağlandığını varsayalım.
Kural olarak işçi, geçersizliği tespit edilen fesih tarihinde çalıştığı işyerinde ve işte işe başlatılmalıdır.
İşçiye önceki koşulların tam olarak sağlanması ve aynı parasal hakların ödenmesi gerekir.
Hatta, yargılama sürecinde işçinin mahrum kaldığı ancak emsali işçilere sağlanmış olan ücret artışlarından da işçinin yararlandırılması gerekir.
Kural bu olmakla birlikte, işçinin açtığı davada feshin geçersizliğine işverenin feshin son çare olması ilkesine uymadığı gerekçesi ile karar verildiği durumlarda, başlatılacak iş ister istemez aynı iş veya işyeri olmayacaktır.
Zira bu şekildeki tespitte işçinin önceki işine veya işyerine (işyeri nakli-bölüm kapanma-sağlık nedeni gibi) verilmeyeceği kabul edilmekte, ancak işverenin başka bölümde değerlendirme olanağı olduğu bu nedenle feshin geçersiz olduğuna karar verilmektedir.
Bu şekildeki karardan sonra işe başlamak için işverene başvuran işçinin önceki işe veya işyerine işe iade olanağı kalmadığı için, işveren öncelikle iş şartlarında esaslı değişiklik oluşturmayacak şekilde iş teklifinde bulunmalıdır.
a)İş şartlarında esaslı değişiklik yoksa
İşçinin işverenin yeni iş teklifini kabul etmemesi durumunda, eğer iş şartlarında esaslı değişiklik yoksa işçinin kural olarak başvurmadığı ve geçersiz sayılan feshin geçerli hale geldiği kabul edilmelidir.
Bu durumda işveren geçerli feshin sonuçlarından sorumlu olur. İşçi boşta geçen 4 aya kadar sürelerin ücreti ve işe başlatmama tazminatını ( 4 ay ile 8 aylık ücreti tutarında) alamaz. Kıdem ve ihbar tazminatı ödenmemiş ise ödenmelidir.
b) İş şartlarında esaslı değişiklik varsa
İşverenin yeni iş teklifi iş şartlarında esaslı değişiklik sayılacak nitelikte ise, işçinin bu koşulları kabul etmemesi durumunda işveren 4857 sayılı Kanun’un 22. maddesi uyarınca hareket etmeli ve değişiklik feshine gitmelidir. Bu durumda değişiklik geçerli nedene dayanacağından, bu fesih tarihi itibari ile işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ile boşta geçen süre için dört aya kadar ücret ve diğer hakları ödenmeli, ancak işe başlatmama tazminatı işe başlatma koşulu işçinin değişikliği kabul etmemesi nedeni ile gerçekleştiği dikkate alınarak ödenmemelidir ki, bu durum işe başvuru anında işyerinin kapanması halinde de geçerlidir.
(Kaynak: 22. HUKUK DAİRESİ, Esas No. 2013/16121 Karar No. 2014/24211 Tarihi: 17.09.2014 Çalışma ve Toplum)