İkinci El Taşıt ve Taşınmaz Ticareti Yapanların (Oto Galericilerinin ve Emlakçıların) KDV ile İmtihanı – 2
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu madde 23’de yer alan,
‘f) İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır’.
Hükmüne göre kapsama giren mükelleflerin özel matrah uygulamasından faydalanabilmesi için önemli bir ayrıntı da ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazın vasfında (niteliğinde) esaslı (kökten, etkili) değişiklik yapılmaksızın satılmasıdır.
Niteliğinde yapılacak kökten ve etkili değişiklikten kasıt ise ikinci el taşıt ve taşınmazların kendine has özelliklerinin değiştirilmesi anlamına gelmektedir.
Yazımızın bu bölümünde özel matrah uygulaması açısından hem taşınmazlar hem de ikinci el karayolu taşıtlarının satışında ilgili kanunda geçen vasfında esaslı değişiklik ifadesinin ne anlama geldiğini ve hangi işlemlerin esaslı vasıf değişikliği olarak nitelendirilebileceğini açıklamaya çalışacağız.
Öncelikle Vasfın Esaslı Değişikliği taşınmazlar ve taşıtlar için ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Bu bağlamda ikinci el taşıtların vasfında esaslı değişiklik kanaatimizce araçlar için trafik karayolları yönetmeliğine göre verilen trafik tescil belgesinde yer alan taşıta ilişkin özelliklerin değiştirilmesi, taşınmazlar için ise İmar Mevzuatına göre yapı ruhsatı alınması veya cins tashihi yapılması olarak değerlendirilmelidir.
İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz teslimlerinde özel matrah uygulanabilmesi için, taşıt veya taşınmazın basit tadil, bakım ve onarım işlemleri dışında vasfında esaslı bir değişiklik yapılmaması gerekmektedir.
İkinci El Karayolu Taşıtlarının Vasfında Yapılan Esaslı Değişiklikler Nelerdir?
İkinci el taşıtların vasfında yapılacak esaslı değişiklikler, taşıt üzerinde yapılan tadilat olarak değerlendirilmelidir.
Tadilat: Bir taşıt üzerinde imalatından sonra veya hizmet süresinde, aracın niteliğini değiştirecek şekilde yapılan işlem ya da işlemlerdir. Ülkemizde taşıtların üzerinde yapılabilecek teknik değişiklikler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 21/10/2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve 21/04/2005’de uygulamaya giren ‘Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik’te (AİTM)’ tanımlanmıştır. Teknik Onay gerektiren değişiklikler farklı numaralarda lastik kullanmak için yapılan değişikliklerden, motor gücünü artırmaya veya taşıtın cinsini değiştirmeye kadar gidebilmektedir.
Peki, hangi nedenlerle taşıtların vasfında esaslı değişikliğe gidilebilmektedir? Bunun çeşitli nedenleri olabilmektedir. Ticari, bireysel veya spor amaçlı olarak ikinci el taşıtlarda esaslı vasıf değişikliği yapılabilmektedir. İkinci el taşıt alım-satımıyla uğraşan işletmelerin, ikinci el taşıtı satın aldıktan sonra şahsi kullanımlarına yönelik olarak ya da daha yüksek bir bedelle satabilmek için yaptığı teknik değişiklikler bu taşıtların satılması durumunda KDV’nin özel matraha göre hesaplanmasını engelleyecektir.
Kısaca, trafik tescil belgesi üzerinde yapılan taşıta ait değişiklikler, taşıtın vasfında yapılan esaslı değişiklik olarak nitelendirilebilir. Bu değişikliklere; Bir taşıtın vergilendirmeye esas olan model yılının, cinsinin, motor silindir hacmi/motor gücünün değiştirilmesi veya benzinle çalışan bir taşıtın motorunun elektrikli motora dönüştürülerek kwh üzerinden vergilendirilmesini de örnek olarak gösterebiliriz. Satın alındıktan sonra taşıtta bu ve buna benzer değişikliklerin yapılarak satılması taşıtın vasfında esaslı değişiklik meydana getirdiğinden, KDV matrahının özel matraha göre hesaplanmaması gerekecektir.
Ayrıca ikinci el bir taşıtın, kamyonetten Panelvan’a veya Station Wagon bir binek taşıtın yük taşımaya elverişli bir kamyonete dönüştürülmesi, manuel vitesli taşıtın otomatik vitesli bir taşıt haline getirilmesi, tasarruflu yakıt kullanımı için LPG sisteminin takılması vb. değişikliklerin de ‘Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik’te (AİTM)’ yer alan ‘Araç üzerinde bulunan parçaların orijinal parçalar ile değişimleri hariç olmak üzere, aksam, sistem, ayrı teknik ünite ilavesi/değişikliği ve/veya parça/kit montajı gibi ilavelerin yapılması’ hükmüne göre kanaatimizce esaslı vasıf değişikliği olarak değerlendirilecektir.
İkinci El Taşınmazların Vasfında Yapılan Esaslı Değişiklikler Nelerdir?
Taşınmazların vasfında yapılacak esaslı değişiklikler taşınmazın cins tashihinin yapılması veya yapı ruhsatının alınması olarak değerlendirilebilir.
Cins Tashihi(Cins Değişikliği): GVK 76 No’lu Sirkülere göre; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 16.03.2010 gün ve 2010/4-1697 No.lu Genelgesinde, bir taşınmaz malın cinsinin, yapısız iken yapılı veya yapılı iken yapısız hale; bağ, bahçe, tarla vb. iken arsa, arazi iken, bağ, bahçe vb. duruma dönüştürmek için paftasında ve tapu sicilinde yapılan işlem olarak tanımlanmıştır.
Buna göre, arsa olarak iktisap edilen gayrimenkul üzerine bina inşa edilmesi veya söz konusu gayrimenkulün kat karşılığı verilmesi sonucu alınan gayrimenkullerin tapuya tescili, cins tashihi sayılır. Bağ, bahçe, tarla, arsa veya arazi olarak tapuya kaydedilen taşınmazların bu şekilde satın alındıktan sonra tapuda bu kayıtlar ile ilgili bir değişiklik yapıldıktan sonra satılması durumunda esaslı vasıf değişikliği olarak değerlendirilip, KDV matrahının özel matraha göre hesaplanmaması gerekecektir.
Yapı ruhsatı: Ülkemizde sıkça karşılaştığımız, ikinci el taşınmazların satın alındıktan sonra yapı ruhsat izni alınarak bağımsız bölümlerde yapılan inşaatlar ile oda sayısının arttırılması, balkon eklenmesi, kat çıkılması, bodrum yapılması vb. değişiklikler de kanaatimizce özel matraha tabi KDV’nin hesaplanmasına engel teşkil edebilecektir. Zira imar mevzuatına göre eğer yapılan tadilat, yapının taşıyıcı sisteminde değişiklik meydana getiriyor ise niteliği ne olursa olsun yapı ruhsatına tabidir.
Ancak, bir yapının bağımsız bölümleri arasındaki duvarın kaldırılması, bir apartmanın aynı kişiye ait olan iki dairesinin birleştirilmesi amacı ile ortak duvarda kapı açılması, taşıyıcı unsuru etkilememesi nedeni ile ruhsata tabi değildir. Ayrıca derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı, kiremit aktarılması, taşıyıcı unsuru etkilemeyen diğer tadilatlar ve tamiratlar da yapı ruhsatına tabi olmadığı için taşınmazın vasfında yapılan esaslı değişiklik olarak nitelendirilmemelidir.
Satın Alınan Kat İrtifakı Kurulu Bir Taşınmazın, Kat Mülkiyetine Dönüştürülerek Satılması Durumunda da Özel Matraha Göre KDV Hesaplanabilir mi?
Bu işlem 76 seri No’lu Gelir Vergisi Sirkülerine göre taşınmaz üzerinde yapılan bir cins tashihi kabul edilirse, vasıf değişikliği olarak değerlendirilir. Ancak cins tashihi kavramı, teknik anlamıyla, kadastro faaliyetleri sırasında (tapulama işlemleri yapılırken) taşınmazın niteliğini belirlemek için kullanılır. Örneğin, bir arazinin arsa mı, tarla mı yoksa bahçe mi olduğu hususu ile yine, binalı bir arsanın tarlaya; tarlanın bahçeye dönüştürülmesinde durum böyledir. Kat mülkiyeti ilişkisinde cins tashihi, teknik anlamıyla değil de bağımsız bölümün hangi amaçla kullanılacağının belirlenmesine yönelik bir usuldür. Kat mülkiyetinin kuruluşu aşamasında, bağımsız bölümlerin kullanım amacı cins tashihi yoluyla tespit edilerek ileride kat malikleri arasında doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçmektir. Dolayısıyla buradaki cins tashihinin vasıf değişikliği olarak değerlendirilmemesi gerektiği düşünülmektedir.
Sonuç
İkinci el taşıtlarda Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmeliğegöre teknik değişiklik onayına tabi işlemler ile taşınmazlarda GVK 76 Seri No’lu Sirkülere göre Cins Değişikliği ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğine göre alınan yapı ruhsat izni kapsamındaki işlemler özel matraha göre hesaplanan KDV’ye engel olabilecektir.
Bu nedenle uygulamanın;
- Sağlıklı işleyebilmesi,
- Mükelleflerin herhangi bir mağduriyet yaşamaması,
- İdarenin ise vergi kaybına uğramaması,
adına ilgili birimlerin alt düzenlemeler ile ikinci el taşıt ve taşınmazlarda vasfında esaslı değişiklik kavramını açıklaması, özel matrah uygulamasının daha sağlıklı işleyebilmesi açısından önem arz etmektedir.
