İkinci El Araçlarda KDV Uyuşmazlığı
İkinci el araçlarda %1 KDV oranı uygulamasının bir uyuşmazlık yarattığı ve bunun çıkarılan Cumhurbaşkanı Kararı ile çözüme kavuşturulduğu yönünde basına yansıyan haberler bulunmaktadır.
Ancak uyuşmazlığın ne olduğu net olarak açıklanamamaktadır. Peki nedir bu uyuşmazlık?
Uyuşmazlık Yaratan Husus
İkinci el binek otomobilleri, satışı yapana ve kullanım süresine bağlı olarak, farklı KDV oranlarına tabi tutulmaktadır.
Bir vatandaşın ticari bir faaliyet mahiyetinde olmaksızın sahip olduğu binek otomobilini satması halinde KDV söz konusu değildir.
Bir araç kiralama şirketinin iki yıldan kısa bir süre ile envanterinde bulundurduğu aracı satması halinde uygulanan KDV oranı %18, iki yıldan fazla tutması halinde ise %1’dir.
Ayrıca Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde %18 vergi oranı uygulanır.
İkinci el araç alım satımı ile uğraşanların satmak üzere aldıkları araçlar nedeniyle yüklendikleri KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı varsayımı altında satışlarında %1 oranında KDV hesaplanması kabul görmüştür. Bunu düzenleyen bir Tebliğ veya Sirküler bulunmamakla beraber biri biriyle çelişen özelgeler çerçevesinde bu uygulamanın yerleştiği anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak ikinci el araç alım satımı yapanların binek otomobil alımlarında ödedikleri KDV indirilememekte, satışlarında da KDV %1 olarak uygulanmaktaydı. Dolayısıyla satılan aracın bedeli yüklenilen KDV tutarı kadar, yani satımda verginin matrahı yüklenilen KDV tutarı kadar artmaktaydı.
Bu da KDV’nin çifte vergilendirme yaratacak şekilde uygulanması sonucunu doğurmaktaydı.
Bu düzenlemeler çerçevesinde ikinci el araç alım satımı yapanlar araç kiralama şirketlerinden özellikle %18 uygulayarak aldığı aracı %1 uygulayarak satması ve ödediği KDV’yi indiremiyor olması nedeniyle sıkıntı yaşamaktaydı. Zira %18 ödeyerek aldığı aracın fiyatını, ödediği ve kendisi için bir maliyet unsuru olan KDV tutarı kadar artırması gerekmekte, mevcut piyasa koşullarında bunu yapabilmesi pek mümkün olamamaktaydı.
Uygulamanı Değerlendirilmesi
KDV Kanunu 30/b maddesinde yer alan hüküm; “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi” nin indirim konusu yapılamayacağı yönündedir.
Söz konusu hükmün gerekçesi şöyledir. “3065 sayılı Kanunun 30/b maddesinde işletmede kullanılan binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıştır. Bu hükmün amacı özel kullanıma konu olan binek otomobillerine ait katma değer vergisi yükünün işletme sahipleri tarafından işletmeye kaydırılarak telafi edilmesinin önlenmesidir. Ancak faaliyetleri esas olarak taksi işletmeciliği veya oto kiralanması gibi, binek otomobillerin ticari amaçla işletilmesi olan işletmelerde bu hüküm verginin tarafsızlık ilkesine uygun düşmemektedir. Bu husus göz önüne alınarak sözü edilen 30/b maddesinde yapılan değişiklikle, faaliyetleri binek otomobillerinin ticarî amaçlı işletmesine dayanan mükelleflerin, bu şekilde ilettikleri binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergileri için indirim imkânı getirilmiştir.”
Gerekçede getirilen düzenlemenin amacının, özel amaçla kullanılan araçlara ait KDV nin işletmeye kaydırılarak indirilmesini engellemek olduğu net bir şekilde ifade edilmektedir. Bu çerçevede ikinci el araç alım satımı yapanların alım satıma konu araçları özel amaçla kullanabileceklerini düşünmek pek makul görünmemektedir. Eğer böyle olursa yeni araç alım satımı yapan distribütörlerin veya bayilerin de alımlarında ödedikleri KDV’leri de indirim konusu yapamıyor olmaları gerekirdi. Bu çerçevede Kanun’un bu hükmünün aslında işletme faaliyetlerinde kullanılan ve özel amaçlarla kullanılma potansiyeli olan binek otomobillerinin KDV’sinin indiriminin yasaklandığı, alım satımı yapılan binek otomobillerinin, yani ticari emtia olarak alım satıma konu edilen araçların KDV’sinin indirimini yasaklamadığı ifade edilebilir.
Buna göre ikinci el araç alım satımı yapanların binek otomobilleri için yüklendikleri KDV’yi indirmelerinin mümkün olduğu, dolayısıyla sattıkları binek otomobilleri için uygulamaları gereken oranın da %18 olduğu rahatlıkla söylenebilir.
Ancak Kanunun bu hükmü ikinci el araçların alım satımını yapanlar bakımından KDV indiriminin yasaklandığı şeklinde yorumlanmıştır. Uygulama bu yönde kemikleştiği için de çözümü zorluklar taşımaktadır.
Getirilen Çözüm
Konunun çözümü için iki düzenleme yapılmaktadır. Birincisi; Cumhurbaşkanı Kararı ile “İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce 2007/13033 sayılı Kararın birinci maddesinin (a) bendinde belirtilen vergi oranı uygulanarak satın alınan araçların tesliminde, bu araçların alımında uygulanan katma değer vergisi oranı uygulanır” denilmek suretiyle İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce %18 oranı uygulanmak suretiyle alınan binek otomobillerin tesliminde indirimli oran yerine %18 oranının uygulanması sağlanmış olmaktadır.
Ancak bunun başlı başına sorunu çözmesi yeterli olmadığından Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan ve ikinci el araç alım satımı ile uğraşanların alımlarda yüklendikleri KDV’nin indirimine imkân veren bir Tebliğ Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Tebliğde KDV Kanununun 29’uncu maddesinin Bakanlığa verdiği yetki çerçevesinde İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal eden mükelleflerin, 22/3/2019 tarihinden sonra alım satıma konu etmek üzere satın aldıkları binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen KDV’yi indirebilecekleri yönünde düzenleme yapılmaktadır.
Tebliğ ayrıca 22/3/2019 tarihinden önce alım satıma konu etmek üzere satın alınan, ancak 22/3/2019 tarihi itibarıyla henüz satılmamış olup, ticari mal stoklarında bulunan binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen ve daha önce indirim konusu yapılamayan KDV tutarlarının, bu araçların teslim edildiği döneme ilişkin KDV beyannamesinde indirim konusu yapılmasını da uygun görmüştür.
Tebliğde öngörülen düzenlemeler Kanunun uygulanması bakımından kendi içinde bir çelişki yaratmaktadır. Eğer Kanunun 30/b maddesi ikinci el binek otomobili alım satımı yapanların yüklendikleri KDV’nin indirimini yasaklıyorsa, yani özelgelerle bunun yasaklandığı iddia ediliyorsa, Hazine ve Maliye Bakanlığı Kanun’un bu yasağını yetki kullanarak nasıl kaldırabiliyor? Yetkinin bu şekilde kullanımı Kanun’a aykırı olmaz mı? Çözüm pratik bir çözüm ancak keşke Kanun düzenlemesi ile yapılmış olsaydı.
Sonuç olarak Cumhurbaşkanı Kararı ve Tebliğ düzenlemesi ile ikinci el araç alım satımı yapanlar, %18 KDV oranı ödeyerek aldıkları aracı, %18 uygulayarak satma ve ödedikleri KDV’yi indirme imkanına kavuşmuşlardır.
İkinci el otomotiv sektörünün diğer bir kazanımı da %1 KDV ödenerek alınan araçların %1 oran üzerinden satılması durumunda da yüklendikleri KDV’leri indirebilme imkanına kavuşmuş olmalarıdır. Böylece oran düşük olsa da bir çifte vergilendirme sorunu çözümlenmiştir.
Darısı diğer çifte vergilendirme konularının başına.