Gelir Vergisi Stopaj Teşviki Kapsamındaki Ücretler Beyan Edilecek mi?
Bu çalışmamızda, 4490, 4691, 3218 ve 5746 sayılı Kanunlar kapsamında elde edilen ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceğini örneklerle inceleyeceğiz.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 86/1-a maddesine göre, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için yıllık beyanname verilmez ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dâhil edilmez.
Bu kapsamda, Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan gelir vergisinden istisna edilmiş ücret gelirleri ile özel kanunlarla gelir vergisinden istisna edilmiş ücret ödemeleri için yıllık beyanname verilmez. Ancak, gelir vergisi stopaj teşviki ile vergiden istisna edilen ücretleri aynı şekilde değerlendirmek mümkün değildir.
Ücret istisnasında yapılan ödeme üzerinden gelir vergisi stopaj kesintisi yapılmazken, gelir vergisi stopaj teşvikinde, yapılan ücret ödemesinden vergi kesintisi yapılmakta ancak muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Esasında ücret istisnasında ücreti elde edene menfaat sağlanırken, gelir vergisi stopaj teşvikinde bir nevi işverene teşvik sağlanmaktadır.
4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 12’nci maddesine göre, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Bu Kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Dolayısıyla, istisna kapsamındaki bu ücretlerin beyan edilmesi ve beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması söz konusu değildir.
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2’nci maddesine göre; Ar-Ge, tasarım ve destek personeline ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmişti. Ancak, maddede yapılan değişiklikle 03.02.2021 tarihinden itibaren personel ücretlerine ilişkin gelir vergisi istisnası, AGİ sonrası kesilen verginin verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmesi suretiyle uygulanmaktadır.
Bu Kanun kapsamında 2020 yılına ilişkin yapılan ücret ödemeleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. Dolayısıyla, 2020 yılında elde edilen istisna kapsamındaki bu ücretlerin beyan edilmesi ve beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması söz konusu değildir.
Ancak, 03.02.2021 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemeleri üzerinden ise gelir vergisi kesintisi yapılarak AGİ sonrası vergi muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edildiğinden, bu tarihten sonraki ücret gelirlerinin beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu uyarınca bölgede çalışanların ücretleri ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda belirtilen, Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Anılan Kanunlar kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle, bu ücretlerin de beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Örnek 1: Ücretli, 2020 yılında birisi Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı bir gemide çalışması karşılığı olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
| Birinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) | 300.000 TL |
| İkinci işverenden alınan ücret (tevkifatsız-gemi sicili) | 900.000 TL |
| Beyan edilecek gelir tutarı | Yok |
Ücretlinin, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı bir gemide çalışması karşılığı elde etmiş olduğu istisna kapsamındaki 900.000 TL ücret geliri beyan edilmeyecek ve diğer işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan edilip edilmeyeceğinin hesabında da dikkate alınmayacaktır.
Ayrıca, birinci işverenden almış olduğu tevkifata tabi ücret geliri olan 300.000 TL ise GVK’nın 103. maddesinde yer alan vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmadığından beyan edilmeyecektir.
Örnek 2: Ücretli, 2020 yılında birisi teknoloji geliştirme bölgesinden istisna kapsamında olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
| Birinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) | 550.000 TL |
| İkinci işverenden alınan ücret (tevkifatsız-teknoloji geliştirme bölgesi) | 400.000 TL |
| Beyan edilecek gelir tutarı | Yok |
Ücretlinin, teknoloji geliştirme bölgesinden elde etmiş olduğu istisna kapsamındaki 400.000 TL ücret geliri beyan edilmeyecek ve diğer işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan edilip edilmeyeceğinin hesabında da dikkate alınmayacaktır. Ancak, yapılan yasal düzenlemeye göre, 03.02.2021 tarihinden itibaren teknoloji geliştirme bölgelerinden elde edilen ücret gelirleri istisna kapsamında olmayacağından, yıllık beyanname verilmesinde dikkate alınacaktır.
Ayrıca, birinci işverenden almış olduğu tevkifata tabi ücret geliri olan 550.000 TL, GVK’nın 103. maddesinde yer alan vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmadığından beyan edilmeyecektir.
Örnek 3: Ücretli, 2020 yılında biri serbest bölgeden olmak üzere üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
| Birinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı-serbest bölge) | 560.000 TL |
| İkinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) | 30.000 TL |
| Üçüncü işverenden alınan ücret (tevkifatlı) | 25.000 TL |
| Beyan edilecek gelir tutarı | 615.000 TL |
Örnekte serbest bölgede elde edilen ücret gelirinden gelir vergisi tevkifatı yapılmakta olup verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Dolayısıyla, birinci işverenden alınan dâhil ücretleri toplamı (560.000+30.000+25.000=) 615.000 TL, GVK’nın 103. maddesinde yer alan vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir. Ayrıca, birinci işverenden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamı da diğer bir beyanname verme sınırı olan 49.000 TL’yi aştığından, tüm ücret gelirleri beyan edilecektir.
Örnek 4: Ücretli, 2020 yılında biri 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge faaliyeti kapsamında olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
| Birinci işverenden alınan ücret (Ar-Ge-tevkifatlı) | 200.000 TL |
| İkinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) | 50.000 TL |
| Beyan edilecek gelir tutarı | 250.000 TL |
Birinci işverenden alınan hariç ikinci işverenden elde edilen ücret toplamı 49.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan 200.000 TL de dâhil olmak üzere 250.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.