Gelir Politikası Çalışmaları Tekrar Gelir İdaresinde
18 Nisan 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Hazine ve Maliye Bakanlığının gelir politikası ile ilgili görev tanımlamasında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bakanlığın gelir düzenlemelerine ilişkin çalışmalar yapmak ve her türlü gelir işlemlerine ait mevzuatı hazırlamak görevleri sona erdirilmiştir. Bunun yerine Bakanlığa, Devlet gelirleri politikasının plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına ilişkin çalışmaların koordinasyonunu sağlamak, uygulamayı izlemek görevi verilmiştir.
Bu düzenlemeler ile Hazine ve Maliye Bakanlığına gelir politikası geliştirilmesine ilişkin çalışmaları koordine etme uygulamayı izleme görevi verilmiştir.
Bu görevi yerine getirmek üzere Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir. Gelir Düzenlemeleri Genel Müdürlüğünün kapatılması sonrasında yeni kurulan bu genel müdürlüğün görevleri arasında yer alan “Devlet gelirleri politikasının plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına ilişkin çalışmaları koordine etmek ve vergi yükü ile gelir tahminlerine yönelik analizler yapmak” görevi “Devlet gelirleri politikasının plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına yönelik analizler yapmak, projeler geliştirmek ve bu kapsamda yapılacak çalışmalar ile gelir tahminlerine yönelik çalışmaları koordine etmek” şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca Devlet Gelirlerinin kalkınma planı, orta vadeli program, orta vadeli mali plan ve Cumhurbaşkanlığı yıllık programında belirlenen hedefler doğrultusunda maliye politikalarıyla uyumlu bir şekilde uygulanmasını teminen gerekli her türlü tedbiri almak görevi sonlandırılmıştır.
Gelir politikaları alanında çalışma yapma görevi ise yine aynı Kararnamede yer alan aşağıdaki düzenlemeler ile Gelir İdaresi Başkanlığına aktarılmıştır.
Gelir İdaresi Başkanlığına Verilen Görevler
Buna göre 4 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde değişiklik yapılarak Gelir İdaresi Başkanlığı ile ilgili bölümün amaçları arasına Devlet gelirleri politikasının belirlenmesi ile gelir tahminlerine ilişkin çalışmaları yapmak ibaresi eklenmiştir. Bu çerçevede gelirler politikasının belirlenmesine yönelik olarak aşağıdaki değişikliklerle eskiden sahip olduğu görevler tekrar Gelir İdaresine Başkanlığına tevdi edilmiştir.
Gelir İdaresinin mevcut “Devlet Gelirleri politikasını uygulamak” görevi “Devlet gelirleri politikasının plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına ilişkin çalışmalar yapmak ve Devlet gelirlerinin maliye politikalarıyla uyumlu şekilde tatbikini sağlamak” olarak değiştirilmiştir.
İdarenin “Devlet gelir politikası ile ilgili mevzuat çalışmasına katılmak” görevi, “Devlet gelirlerine ilişkin mevzuatı hazırlamak ve gerekli koordinasyonu sağlamak, Devlet gelirlerine etkisi olan mevzuatı Devlet gelirleri, vergi tekniği ve uygulamaları açısından inceleyerek görüş bildirmek” şeklinde değiştirilmiştir.
İdarenin “Vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan her türlü istisna, muaflık ve indirimlerin maliyetlerini ölçmek, ekonomik ve sosyal etkilerini analiz etmek” görevi, “Devlet gelirleri ile ilgili istatistikleri toplamak ve değerlendirmek, vergi yükü ile gelir tahminlerine yönelik genel ve sektörel analizler yapmak, vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan her türlü istisna, muaflık ve indirimlerin maliyetlerini ölçmek, ekonomik ve sosyal etkilerini analiz etmek” şeklinde değiştirilmiştir.
İdarenin “Mahalli idare gelirleri politikası ile Devlet gelirleri politikasının uygulanmasında uyumu sağlayıcı tedbirler almak” görevi, “Mahallî idare gelirleri politikası ile Devlet gelirleri politikasının uygulanmasında uyumu sağlayıcı çalışmaları yapmak ve gerekli tedbirleri almak” şeklinde değiştirilmiştir.
Son olarak İdarenin “Görev alanına giren konularda uluslararası gelişmeleri izlemek ve Avrupa Birliği, uluslararası kuruluşlar ve diğer devletlerle iş birliği yapmak” görevi “Uluslararası vergi ilişkileri ile ikili ve çok taraflı anlaşmalara ilişkin çalışmaları, gerekli koordinasyonu sağlayarak yürütmek, görev alanına giren konularda, uluslararası gelişmeleri izlemek ve Avrupa Birliği, uluslararası kuruluşlar ve diğer devletlerle iş birliği yapmak” şeklinde değiştirilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığına Yeni Daire Başkanlığı
Ayrıca bu amaçla Gelir İdaresine bağlı Gelir Bütçesi Daire Başkanlığı kurulmuştur. Başkanlığın görevleri;
- Devlet gelirleri politikasının oluşturulmasına ilişkin çalışmalar yapmak ve bununla ilgili plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler oluşturulmasına ilişkin çalışmalara katılmak,
- Vergi yükü ve gelir tahminlerine yönelik genel ve sektörel analizler yapmak,
- Vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan her türlü istisna, muaflık ve indirimlerin maliyetlerini ölçmek, ekonomik ve sosyal etkilerini analiz etmek,
- Devlet gelirleri ile ilgili istatistikleri toplamak, değerlendirmek ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla paylaşmak,
- Devletin gelirlerini etkileyen her türlü kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik ve benzeri düzenleme değişikliklerinin sonuçlarını analiz etmek,
- Başkanlıkça verilecek diğer görevleri yapmak,
olarak belirlenmiştir.
Gelir İdaresinde vergi anlaşmaları ile ilgili olarak birimler mevcudiyetini koruduğu ve anlaşma müzakerelerine önceleri Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü daha sonra Gelir Düzenlemeleri Genel Müdürlüğü ile katıldığı için tekrar yeni bir birim kurulmasına gerek duyulmadığı anlaşılmaktadır.
Değerlendirme
Aslında Gelir İdaresi Başkanlığına tevdi edilen bu görevler önemli ölçüde kısmen farklılık arz edecek şekilde kapatılan Gelir Düzenlemeleri Genel Müdürlüğünün görevleri arasındaydı. Gelir Düzenlemeleri Genel Müdürlüğü ilk olarak uygulanmakta olan program çerçevesinde IMF’nin de tavsiyeleri ile 1.2.2006 tarih ve 5452 sayılı Kanun ile Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü adı altında kurulmuştu. O tarihe kadar, gelir bütçesini hazırlama, vergi politikası ile ilgili çalışmalar yapma, uluslararası vergi anlaşmalarını müzakere etmek gibi görevler Gelir İdaresinden alınarak yeni kurulan Gelir Politikaları Genel Müdürlüğüne aktarılmıştı.
O dönem bu görevler için yeni bir genel müdürlük kurulmasına gerek olmadığını, yeni genel müdürlükte bu görevleri yerine getirecek kapasitenin oluşturulmasının zor olduğunu, bu görevlerin ancak Gelir İdaresi tarafından en iyi şekilde yerine getirilebileceğini savunan birisi olarak tüm bu değişiklilerin yerinde olduğunu, tekrar başa dönülmesi pahasına yapılmış olmasından memnuniyet duyduğumu ifade etmek isterim. Öteden beri bu alanda değerli çalışmaları ve önemli bilgi birikimi bulunan Gelir İdaresi bu görevleri başarılı bir şekilde yerine getirecektir.
Öte yandan Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğüne verilen Devlet gelirleri politikasının plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına yönelik analizler yapmak, projeler geliştirmek ve bu kapsamda yapılacak çalışmalar ile gelir tahminlerine yönelik çalışmaları koordine etme görevi kafa karıştırıcıdır. Bundan aynı görev birden fazla birime verilmiş gibi bir sonuç çıkarmak mümkün. Bu durum uygulamada birimler arası çatışmaya veya görevlerin sahipsiz kalmasına yol açabilir.