FATF (Mali Eylem Görev Gücü) ve Gri Liste
Tüm dünyada suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadelede ülkeler arası işbirliğinin önemi büyük. Bu işbirliğinin somut örneklerinden biri de Mali Eylem Görev Gücü – Financial Action Task Force (FATF) adında, OECD bünyesindeki bir kuruluştur.
37 ülkenin üye olduğu FATF’ye AB Komisyonu ve Körfez İşbirliği Konseyi’nin de üyeliği bulunuyor. Bu kuruluş “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı” ile mücadelede uluslararası standartlar oluşturulması ve söz konusu standartlarla uyumlu yasal ve kurumsal tedbirlerin alınması ve bu tedbirlerin operasyonel açıdan etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik etme amaçlarını taşıyor (https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/fatf-mali-eylem-gorev-gucu ).
Dolayısıyla FATF oluşturduğu standartların uygulanma düzeyini dünyada 200 civarı ülkede izleme ve denetlemekle beraber, politika belirleyici olarak da bir rol üstleniyor. Ayrıca FATF ile ilişkili Avrupa Merkez Bankası, Dünya Bankası, İnterpol’ün de aralarında bulunduğu gözlemleyici kuruluşlar izlemeye katkı sağlıyor.
Türkiye ise FATF’ye 1991 yılından bu yana üye ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı MASAK, Türkiye’nin FATF temsilciliğinde en önemli mercii. Ülkemizde 2006 yılında kamuoyunda Kara Para Kanunu olarak da bilinen 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun çıkarıldı. Ardından kanun kapsamı yönetmelikler ile 2008, 2011, 2012 ve izleyen yıllarda genişletildi.
Türkiye FATF’ye üyeliğinden bu yana diğer üye ülkeler gibi izlenme sürecindedir. Terörizmin finansmanı ve kara paranın aklanmasıyla mücadelenin çerçevesini güçlendirmek için gerekli adımları atıp atmadığımız izleniyor. Bu izlenme süreci, bir masa başı incelemesi olup FATF, izleme sonucu tespit ettiği eksiklikleri iki yılda bir günceller. 2019’daki son Karşılıklı Değerlendirme Raporuna göre FATF’nin 40 tavsiyesinin yaklaşık yarısı büyük ölçüde uyumlu olarak kabul edilmiş, diğer hususlarda uyarılarda bulunulmuştu.
Ancak FATF, 21 Ekim günü Paris’te gerçekleştirilen toplantıların sonunda Türkiye’yi, Ürdün ve Mali’nin yanında Gri Listeye aldı. FATF’nin bu kararına göre Türkiye kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadelede yeterince çaba göstermiyor. Özellikle son yıllarda yaşanan mülteci akınının yasa dışı finansman risklerini arttırdığı düşünülüyor.
Tüm finansal kurumların ve devlet otoritesinin terörün finansmanında suistimal edilmemesi ve risklerle karşılaşmaması için, kara para aklamanın önlenmesine yönelik tedbirlerin yanı sıra terörün finansmanının önlenmesine yönelik de risk temelli yaklaşımların uygulanması ve vergi mevzuatının uyumlu hale getirilmesi önem taşımaktadır. Türkiye’nin bu mücadelede aldığı tedbirler, yasal düzenlemelere uyum ve denetime ilişkin FATF’nin kararının bağlayıcılığının en önemli unsurunun ülkenin itibarı olduğu unutulmamalıdır.