Partilerin Asgari Ücret Vaatlerinin Karşılaştırılması
Gerek 7 Haziran 2015 tarihinde yapılan milletvekili seçimleri gerekse 1 Kasım 2015 tarihinde yapılacak milletvekili seçimlerinde siyasi partilerin ana vaatlerinden birisi asgari ücret artışıdır.
Bu yazıda siyasi partilerin asgari ücret artış vaatlerinin mali açıdan karşılaştırması yapılmıştır.
Siyasi partiler asgari ücret vaatleri ücretliye ödenen net tutarlar üzerinden sunmaktadırlar. Bütün partiler bu vaatlerinde vergi ve sosyal güvenlik birimine ilişkin net açıklamalardan kaçınmışlardır. Bu çalışmada mevcut mevzuat çerçevesinde vergi ve sosyal güvenlik primlerine dokunulmadan evli eşi çalışmayan, 2 çocuklu bir asgari ücretli için siyasi partilerin vaatleri doğrultusunda karşılaştırma yapılmıştır.
Asgari Ücret Yönetmeliğinin 4. maddesinde asgari ücret, işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti şeklinde tanımlanmıştır.
Bu ücret üzerinden, SGK İşçi payı (%14), İşsizlik Sigortası Fonu (çalışan, %1), Damga Vergisi (DV, % 0,759), SGK İşveren Payı (%20,5-%5=%15,5), İşsizlik Sigortası Fonu (işveren, %2) kesintileri yapılmaktadır.
Gelir vergisi açısından biraz farklı bir durum söz konusudur.
Brüt asgari ücretten SGK işçi payı ve işsizlik sigortası fonu kesintisi yapıldıktan sonra gelir vergisi matrahı bulunmaktadır. Hesaplanan gelir vergisinden asgari geçim indirimi mahsup edildikten sonra kalan tutar stopaj olarak kesilmektedir. İşveren ayrıca SGK işveren payı ve işsizlik fonu işveren payını da ödemek zorunda olduğu için maliyeti brüt asgari ücretin üzerinde gerçekleşmektedir.
Bunun yanında kapıcılar, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesi gereğince Gelir Vergisinden, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun (2) Sayılı Tablonun lV. bölümünün (34) numaralı fıkrası gereğince Damga Vergisinden muaf tutulmaktadır.
Diğer taraftan işçiye ödenen bu ücret genel yönetim gideri olarak ticari kazanç üzerinden indirim yapılabilmektedir. Bu da ödenecek gelir vergisi veya kurumlar vergisi açısından önem arz etmektedir. Asgari ücret bütün ücretliler için hesaplanan asgari geçim indirimine baz alındığı için gelir bütçesi açısından ayrı bir öneme sahiptir.
31.12.2014 tarihli ve 29222 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararına göre 2015 yılının ikinci 6 aylık dilim için brüt asgari ücret 1.273,5 TL olarak belirlenmiştir.
Buna göre 2 çocuklu, eşi çalışmayan bir asgari ücretlinin eline 2015 yılının ikinci 6 ayında 1.045,61 TL geçmektedir. Aynı dönemde asgari ücretlinin işverene maliyeti ise 1.496,36 TL’dir.
Aşağıdaki tabloda, 3 siyasi partinin asgari ücret vaatlerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Adalet ve Kalkınma Partisinin net 1.300 TL asgari ücret önerisine brüt asgari ücret 1.572 TL ve işverene maliyeti ise 1.847,10 TL olması gerekmektedir.
1.400 TL asgari ücret vaadinde bulunan Milliyetçi Hareket Partisi göre brüt asgari ücret 1.695 TL, asgari ücretin işverene maliyeti 1.991,63 TL olacaktır.
1.500 TL asgari ücret vaadinde bulunan Cumhuriyet Halk Partisi göre ise brüt asgari ücret 1.815 TL asgari ücretin işverene maliyeti ise 2.132,63 TL olacaktır.
Ancak firmaların genel yönetim giderleri işverene maliyeti tutarında artacağı için, ödenecek ticari kazanca bağlı vergi daha düşük olacaktır. Diğer bir husus ise 193 saylı Gelir Vergisi Kanununun 32. maddesine göre tüm ücretliler için hesaplanacak asgari geçim indirimi artacaktır. Bununda gelir bütçesine etkisi olacaktır.
| İki Çocuklu, Eşi Çalışmayan İçin Asgari Ücret Hesabı | ||||
| 2015 İkinci 6 Ay İçin | Mevcut Durum 2015 İkinci 2. ay | Net Asgari Ücret 1.300 TL olursa | Net Asgari Ücret 1.400 TL olursa, | Net Asgari Ücret 1.500 TL olursa |
| BRÜT ASGARİ ÜCRET | 1.273,50 | 1.572,00 | 1.695,00 | 1.815,00 |
| SGK İşçi payı (%14) | 178,29 | 220,08 | 237,3 | 254,1 |
| İşsizlik Sigortası Fonu (çalışan, %1) | 12,735 | 15,72 | 16,95 | 18,15 |
| Gelir Vergisi Matrahı | 1.082,48 | 1.336,20 | 1.440,75 | 1.542,75 |
| Hesaplanan Gelir Vergisi | 162,37125 | 200,43 | 216,1125 | 231,4125 |
| Asgari Geçim İndirimi (% 75) | 135,17 | 176,85 | 190,69 | 204,19 |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 27,20 | 23,58 | 25,43 | 27,23 |
| Damga Vergisi (DV, % 0,759) | 9,665865 | 11,93148 | 12,86505 | 13,77585 |
| Kesintiler Toplamı | 227,893365 | 271,31148 | 292,54005 | 313,25085 |
| NET ASGARİ ÜCRET | 1.045,61 | 1.300,69 | 1.402,46 | 1.501,75 |
| SGK İşveren Payı (%20,5-%5=%15,5) | 197,3925 | 243,66 | 262,725 | 281,325 |
| İşsizlik Sigortası Fonu (işveren, %2) | 25,47 | 31,44 | 33,9 | 36,3 |
| İŞVERENE TOPLAM MALİYET | 1.496,36 | 1.847,10 | 1.991,63 | 2.132,63 |
| Vergi ve İşçi+İşveren Sigorta Kesintileri Toplamı (DV dahil) | 450,755865 | 546,41148 | 589,16505 | 630,87585 |
| VERGİ VE SİGORTA KESİNTİLERİ/İŞVERENE MALİYET (%) | 30,1 | 29,6 | 29,6 | 29,6 |
Ancak siyasi partiler net asgari ücret açıkladıkları için işveren için gerçek maliyet henüz net değildir. Eğer siyasi partilerin sosyal güvenlik kesintisi, gelir vergisi veya işsizlik fonu kesintilerinde indirime gitmesi halinde işverene maliyette de düşüş olacaktır. Ancak böyle bir indirimin 6 milyon üzerindeki asgari ücretlinin 12 aylık maaşı dikkate alındığında bütçeye ağır bir yük getireceği kaçınılmazdır.