Mobilyada KDV, Beyaz Eşyada ÖTV İndiriminin Tüketici Fiyatlarına Etkisi
3 Şubat 2017 Tarihli ve 29968 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 2017/9759 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 28 ve 29 uncu maddeleri ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunun 12 inci maddesine göre 30/04/2017 tarihine kadar mobilya sektöründe katma değer vergisi oranı % 18’den % 8’e, beyaz eşya sektöründe ise ÖTV oranı % 6,7’den sıfıra indirilmiştir. Bu çalışmada söz konusu vergi indiriminin fiyatlara olan etkisi incelenmiştir. Çalışma sonunda katma değer vergisi oranı indirimi yapılan mobilya sektöründe bütün ürünlerde fiyatların düştüğü görülmektedir. Ancak bu düşüş beklentilerin altında kalmıştır. Özel tüketim vergisi oranı indirimi yapılan beyaz eşya sektöründe ise bazı ürünlerde fiyat artışı görülürken bazı ürünlerde indirim görülmüştür. Ancak bu indirimler beklenen oranın altında kalmıştır.
1 - Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi Açısından Yapılan Düzenlemenin Fiyatlara Beklenen Etkisi
a - Katma Değer Vergisi Açısından
Katma Değer Vergisi Kanunun “Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah” başlıklı 20 inci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedelin katma değer vergisinin matrahı olduğu hüküm altına alınmıştır. Aynı madde de bedel deyimi ise, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder denilmiştir.
Aynı kanunun 28 inci maddesine göre katma değer vergisi oranı, vergiye tabi her bir işlem için % 10 olacağı hüküm altına alınmış madde devamına Bakanlar Kurulu bu oranı, dört katına kadar artırmaya, % 1'e kadar indirmeye, bu oranlar dahilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası ve inşaatın yapıldığı arsanın veya konutun vergi değeri ve bulunduğu yeri esas alarak konut teslimleri için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkili kılınmıştır.
3 Şubat 2017 tarihli ve 29968 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 2017/9759 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı mobilyada % 18 olan oran 30/04/2017 tarihine % 8 ‘e indirilmiştir.
Katma Değer Vergisi Kanunun 20 ve 28 inci maddesi beraber değerlendirildiğinde %10 oranında yapılan oran indirimi tüketici fiyatlarına (108-118)/118) % 8,47 oranında indirim olarak yansıması beklenmektedir.
b - Özel Tüketim Vergisi Açısından
2017/9759 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile oran indirimine gidilen beyaz eşyalar Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli IV sayılı listede yer almaktadır. Özel Tüketimim Vergisi Kanununun 11 inci maddesine göre (IV) sayılı listelerdeki mallar için verginin matrahı ise bunların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde, hesaplanacak özel tüketim vergisi hariç, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül eder şeklinde hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm ile katma değer vergisinden ayrılan husus özel tüketim vergisinin matrahının nihai teslim aşaması yerine ilk iktisap ve ithalat olmasıdır.
Aynı Kanunun 12 nci maddesi ile Bakanlar Kuruluna verilen yetkiye göre 2017/9759 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla beyaz eşyada % 6,7 olan oran 30/04/2017 tarihine % 0’a indirilmiştir.
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci maddesi ile 12 nci maddesinde verilen yetkiye göre çıkarılan BKK sonrasında beyaz eşyanın ilk iktisabı ve ithalinde (100-106,7)/106,7)= % 6,3 oranında indirim beklenmektedir. Bu indirimim nihai tüketiciye yansıma oranı ise ilk iktisap fiyatının nihai tüketim fiyatının %50’si olduğu varsayımı altında (% 6,3*%50)= % 3,15 oranında olması beklenir.
2 - Nihai Fiyatı Etkileyen Diğer Unsur Kur Oranında Meydana Gelen Değişiklik
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre 3 Şubat 2017 tarihi ile 31 Mart 2017 tarihleri arasında kur değişimimi % 2,83 oranında düşüş olarak gerçekleşmiştir. 3 Şubat tarihinde 3,74 olan USD/TRY oranı 31 Mart 2017 tarihinde 3,64 USD/TRY olarak gerçekleşmiştir. Her iki sektörün girdilerinde önemli bir yere sahip olan bu değişim çalışmalarda göz ardı edilmiştir.
3 - 2017/9759 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Sonrasında Beyaz Eşya ve Mobilyada Meydana Gelen Fiyat Değişiklikleri
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından, Nisan ayında açıklanan Mart 2017 Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) göre, 2017 yılı Mart ayında TÜFE’de bir önceki aya göre %1,02, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,34, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,29 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,21 artış gerçekleşmiştir.
Beklenenin üzerinde meydana gelen bu artış sonrasında yapılan açıklamalarda vergi oranı indirimlerinin tüketici fiyatlarına yansımadığına yer verilmiştir.
Aşağıda tabloda Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Ocak-Mart 2017 tarihleri arasında mobilya ve beyaz eşyada meydana gelen fiyat değişikliklerine yer verilmiştir. Ocak ve Mart 2017 tarihlerindeki fiyat değişimlerinin alınmasının nedeni 2017/9759 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Şubat ayında Remi Gazetede yayımlanması ve bu karar öncesindeki ve sonrasındaki fiyatların karşılaştırılarak vergi oran indirimlerinin fiyatlar üzerindeki etkisinin görülmek istenmesidir.
a - Mobilya Sektöründe Meydana Gelen Fiyat Değişimleri
Türkiye İstatistik Kurumu rakamları incelendiğinde mobilyada % 8,47 oranında beklenen fiyat indiriminin % 10,06 ile % 0,14 oranında gerçekleştiği görülmüştür.
Grafiğin incelenmesinden anlaşılacağı üzere mobilya sektöründeki bütün ürünlerde fiyat indirimi meydana gelmiştir. En fazla indirim % 10,06 ile genç odasında meydana gelirken en az indirim % 0,14 ile tek kişilik sandalyede meydana gelmiştir. Genel olarak fiyat indirimleri ise beklenen oranın altında kalmıştır. Bu çalışmada döviz kuru başta olmak üzere diğer maliyet unsurlarında meydana gelen değişimler dikkate alınmamıştır.
b - Beyaz Eşya Sektöründe Meydana Gelen Fiyat Değişimleri
Beyaz eşyada ise beklenen % 3,15 oranında indirimin mobilyada ayrışarak % 4,88 oranında artış ile %3,60 oranında indirim arasında gerçekleşmiştir.
Grafiğin incelenmesinden anlaşılacağı üzere beyaz eşyada meydana gelen fiyat değişikliği mobilya sektöründen tamamen ayrışmıştır. Fiyatların set üstü ocaklarda % 4,88, no-frost buzdolabında % 3,1 klimada % 2,70 ve fırında % 0,75 oranında arttığı görülmüştür. Diğer ürünlerde ise fiyatların düştüğü ancak sadece bulaşık makinesi ve fırınlı ocakta beklenen % 3,15 oranında üzerinde düşüş olduğu görülmektedir. Mobilyada olduğu gibi beyaz eşya sektörü fiyat değişimlerinde döviz kuru başta olmak üzere diğer girdilerde meydana gelen değişimler dikkate alınmamıştır.
Sonuç
3 Şubat 2017 Tarihli ve 29968 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 2017/9759 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı sonrasında döviz kuru başta olmak üzere diğer girdilerde meydana gelen değişimler dikkate alınmadan yapılan çalışmalar sonrasında % 10 katma değer vergisi oranı indirimi yapılan mobilya sektöründe bütün ürünlerde fiyatların düştüğü görülmektedir. Ancak bu düşüş beklentilerin altında kalmıştır. % 6,7 oranında özel tüketim vergisi oranı indirimi yapılan beyaz eşya sektöründe ise bazı ürünlerde fiyat artışı görülürken bazı ürünlerde indirim görülmüştür. Ancak bu indirimler beklenen oranın altında kalmıştır.
- http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170203.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170203.htm<
- http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Doviz+Kurlari/Gosterge+Niteligindeki+Merkez+Bankasi+Kurlarii
- http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1014