Devlet Katkısı ile BES’e Giren Katılımcı Sayısı 6 Milyonu Aştı
Mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak 13 yıldır uygulanmakta olan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bireylerin yaşlılıklarında kullanmaları amacıyla güvenli bir şekilde tasarruf yapmalarını sağlamak, emekli aylığı ve toptan geri ödeme yoluyla katılımcılara emeklilik dönemlerinde ek gelir sağlamak ve ekonomiye kaynak yaratmak gibi amaçlarla, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
27 Ekim 2003 tarihinde ilk emeklilik planlarının tasdiki ile bireysel emeklilik şirketleri faaliyete başlamış ve bugün itibariyle sistemde faaliyet gösteren şirket sayısı 19’a, sisteme giren katılımcı sayısı ise 6.144.437 kişiye ulaşmıştır. Bireysel emeklilik sistemi uzun vadeli tasarrufta bulunmayı ve esas olarak kişilerin emeklilik dönemindeki refah düzeyini artırmayı amaçlayan bir sistemdir.
Gönüllü katılım esasına dayalı bir sistem olan BES’e, fiil ehliyetine sahip herkes Sosyal Güvenlik Kurumu'na bağlı olsa da olmasa da dahil olabilmektedir. Bireysel Emeklilik Sistemi; katkı paylarının/tasarrufların toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da maaş ödenmesi esasına dayanmaktadır. Ancak bu sistem, kişilere Sosyal Güvenlik Kurumu’nda mevcut olan sağlık hizmetleri veya diğer hizmetleri sunmamaktadır.
Devlet katkısının başladığı 2013 yılında yakalanan ve 2014-2015 yıllarında da artarak devam eden büyüme sonucunda 04.03.2016 sonu itibariyle Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından yayımlanan Bireysel Emeklilik Sistemine ilişkin veriler şöyledir (http://www.egm.org.tr, BES Temel Göstergeleri, Erişim tarihi:14.03.2016).
| EMEKLİLİK GÖZETİM MERKEZİ VERİLERİ (04.03.2016 Tarihi itibariyle) | |
|---|---|
| Katılımcı Adedi | 6.144.437 Kişi |
| Katılımcı Fon Tutarı (TL) | 45.011,4 Milyon |
| Devlet Katkısı Fon Tutarı (TL) | 5.493,4 Milyon |
| Katkı Payı Tutarı | 38.082,1 Milyon |
| Yatırıma Yönlenen Tutar | 37.512,9 Milyon |
| Emeklilik Şirketi Sayısı | 19 |
Bireysel Emeklilik Sisteminin daha da gelişmesini sağlamak amacıyla 13.06.2012 tarihli ve 6327 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, sisteme 2001 yılından buyana kadar sağlanan teşvikler eski uygulamaya göre daha da artırılmıştır. Getirilen en önemli düzenlemelerden biri, sistemden ayrılan katılımcılara şirketler tarafından yapılan anapara ve irat tutarı toplamı üzerinden tevkifat yapılmasına ilişkin düzenlemenin değiştirilerek, sadece irat tutarı üzerinden tevkifat yapılmasının sağlanmış olmasıdır.
6327 sayılı Kanunla BES’e getirilen diğer önemli bir düzenleme de, 01.01.2013 tarihinden itibaren katılımcıların ödeyeceği aylık katkı payının %25’ne karşılık gelen tutarın “Devlet katkısı” olarak katılımcının hesabına Devlet tarafından yatırılması uygulamasının getirilmiş olmasıdır. Devlet katkısı uygulamasında, işveren tarafından ödenenler hariç, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25'ine karşılık gelen tutar, devlet katkısı olarak hesaplanmakta ve bu tutar Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulan ödenekten ilgili hesaba ödenmektedir. Bir bireysel ya da gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesine katkı payı ödeyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan tüm katılımcılar, belirlenen limit dahilinde devlet katkısından faydalanabilmektedir. BES’e giren katılımcı tarafından ödenen katkı paylarının %25’i oranında Devlet tarafından devlet katkısı olarak hesaba yatırılan tutarlar haczedilemez, rehnedilemez ve iflas masasına dahil edilemez.
Katılımcı adına ödenen katkı payının ilgili yıla ilişkin brüt asgari ücret tutarının toplamı ile sınırlı olmak kaydıyla, %25’i devlet katkısı olarak hesaplanmaktadır. Bir katılımcının bir takvim yılı içinde alabileceği maksimum devlet katkısı tutarı, ilgili yılın ilk ve ikinci altı aylık dönemleri için belirlenen brüt asgari ücret tutarları dikkate alınarak hesaplanan yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %25’ini geçemez. Buna göre, 2016 yılı için alınabilecek maksimum devlet katkısı tutarı (1.647X12=19.764 TLX%25=) 4.941 TL’dir.
Yıllık olarak yayınlanmakta olan BES Gelişim Raporu 4 Mayıs 2015 tarihinde yayımlanmış bulunmaktadır (http://web2.egm.org.tr (Devlet Katkı Sistemi Rehberi). 2014 Yılı Gelişim Raporunda yer alan bilgilere göre; ulusal tasarruf seviyelerimizin istenen seviyelere ulaşması ve ülkemizin dışarıdan gelecek finansmana bağımlılığının azaltılması noktasında Bireysel Emeklilik Sistemi çok önemli bir işleve sahip bulunmaktadır. Devlet katkısı, katılımcı tarafından ödenen katkı paylarının %25’i oranında devlet tarafından katılımcının emeklilik hesabına ödenen tutar olup, 1.1.2013 tarihinden itibaren BES’e ödenen katkı payları için devlet katkısı hesaplaması yapılmaktadır. 2003-2013 döneminde ancak 3 milyon katılımcıya ulaşan BES, sisteme getirilen devlet katkısı teşviki ve diğer sebeplerle 2013-Şubat/2016 döneminde 6.144.437 kişiye ulaşmıştır. Bu durum bize göstermektedir ki, BES’e giren katılımcının ödediği katkı payının %25’i oranında sağlanan devlet katkısı, sistemi cazip hale getirmiş ve katılımcı sayısını büyük oranda artırmıştır.