Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Mustafa BİZİMYER
Mustafa BİZİMYER
2901OKUNMA

Ekim-Sayım-Kasım

Zirai kazanç elde eden çiftçilerimizden gerçek usulde vergilendirilenlerin her yıl Kasım ayında diğer vergisel ödevlerine ek olarak ‘Ekim ve Sayım’ beyanında bulunması gerektiği çok az bilinen, vergi paydaşlarının biraz uzak durduğu bir müessesedir. Bu konunun özellikle tarımın önemli bir geçim kaynağı olduğu ülkemizde günden güne daha da ilgi uyandıracağı düşüncesi ve bu ödevin öneminin kavranmasına ilişkin bir basamak ilave etmek, bu çalışmamızın ana temasını oluşturmaktadır.

Bu basamağı ilave ederken ise; konu ile ilgili Gelir Vergisi Kanununun 52 ve müteakip, Vergi Usul Kanununun 243 ve müteakip maddeleri ile 52 ve 53 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri hükümlerinden istifade edilmiştir. 

Hangi çiftçiler gerçek usulde vergilendirilir?

Gelir Vergisi Kanununun ‘Zirai Kazançta Vergileme’ başlıklı 53 üncü maddesine göre;

“Çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançlar, bu kanunun 94 üncü maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilir.”

Zirai kazançlarda genel vergilendirme usulünün kaynaktan kesinti şeklinde cereyan etmesinin gerekçelerinden biri çiftçileri vergisel ödevlerden (beyanname verme vb.) mümkün olduğunca muaf tutmaktır. Ancak bu durum zirai faaliyetle uğraşan tüm çiftçiler için geçerli değildir:

  • Bu kanunun 54 üncü maddesinde yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan (örneğin pamuk ziraatında ekili arazinin yüzölçümü toplamı 400 dönümü aşan) çiftçilerin,
  • Bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olan çiftçilerin,
  • On yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak vergilendirilir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus; gerçek usulde vergilendirilen çiftçilerin istedikleri sürece zirai işletme hesabı esasına göre vergilendirilebilecekleridir. Ticari kazançlarda olduğu gibi yıllık alım-satım tutarları veya gayrisafi iş hasılatı gibi kriterler ışığında zorunlu olarak 1.sınıf veya 2.sınıf (bilanço veya işletme hesabı esası) olarak vergilendirilmeleri söz konusu değildir.

Çiftçiler pek tabii diledikleri takdirde, işletme hesabı yerine bilanço esasına tabi tutulmalarını isteyebilirler. Yazı ile yapılacak bu talep, müteakip vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlayanlarda ise işe başlama tarihinden itibaren hüküm ifade eder. Bu suretle yani isteğe bağlı olarak bilanço esasını kabul edenlerin iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemeyeceklerini de ayrıca belirtelim.

İşte tam da bu noktada gerçek usulde (bilanço veya işletme hesabı esası) vergilendirilen çiftçilerin yerine getirmesi gereken önemli bir ödev karşımıza çıkıyor.

Ekim-Sayın beyanı ne zaman yapılır?

Vergi Usul Kanununun ‘Ekim Sayım Beyanı’ başlıklı 243 üncü maddesine göre;

“Zirai işletmeleri, Gelir Vergisi Kanununun 54 üncü maddesinde yazılı işletme büyüklüklerinin üstünde bulunan çiftçiler, zirai işletmelerinin (Gezici hayvancılıkta kışlaklarının) bulundukları köy ve mahallelerin muhtarlıklarına müracaatla ekim sayım beyanında bulunurlar.”

Ekim ve sayım beyanı her yılın Kasım ayında yapılacak olup 2020 yılı için bu beyanın detaylarına bakalım:

  • Bakliyat, ayçiçeği, pamuk, çeltik ve benzerlerinin ekimi ile uğraşan çiftçilerimiz 11.2019-31.10.2020 tarihleri arasında ektikleri arazinin genişliği ve ektikleri ürünün nev'ini,
  • Hayvancılıkla uğraşan çiftçilerimiz besledikleri hayvanların cins ve miktarlarını,
  • Meyvecilikle uğraşan çiftçilerimiz ise meyve verebilecek hale gelmiş ağaç sayısı veya bunların dikili bulunduğu arazinin genişliğini

1-30 Kasım 2020tarihleri arasında zirai işletmelerinin (Gezici hayvancılıkta kışlaklarının) bulundukları köy veya mahallelerin muhtarlıklarına sözlü (sözlü beyan muhtarlıklarca kayıt altına alınır) veya yazılı olarak ekim-sayım beyanı ile beyan etmekle mükelleftirler. 

Ekim ve sayım beyanı iki nüsha olarak tanzim olunur ve bir nüshası beyan süresinin sonundan itibaren (30 Kasımdan itibaren) 15 gün içinde (15.12.2020’ye kadar) ilgili vergi dairesine makbuz karşılığında teslim edilir. Ekim ve sayım beyanlarının hiçbir resim ve harca tabi olmadığını da belirtmek gerek.

Şahıs şirketleri ve ortakları Ekim-Sayım Beyanında bulunur mu?

Gelir Vergisi Kanununun 52 nci maddesinde, kollektif şirketler ile komandit şirketlerin ziraî faaliyetle iştigal etseler dahi çiftçi sayılmayacağı ve ortakların bu şirketlerden aldığı hisselerin ticarî kazanç addolunacağı açıklanmış bulunduğundan, gerek kollektif ve komandit şirketler ve gerekse bunların ortakları ortaklıkla ilgili ziraî faaliyetlerinden dolayı ekim ve sayım beyanında bulunmayacaklardır.

Adî ortaklıklarda ise beyanın ortaklardan biri tarafından yapılması kâfidir. Bu takdirde diğer ortakların adı ve soyadı, ikametgâh adresleri ve ortaklıktaki hisseleri bilgileri bu beyanda yer alacaktır.

VUK ile 52 ve 53 sıra no.lu VUKGT uyarınca muhtar ve ihtiyar heyetlerince yapılacak tahkikat

Vergi Usul Kanununun 245 inci maddesi gereğince muhtar ve ihtiyar heyetleri yapılan ekim ve sayım beyanlarının doğruluğunu ve beyanda bulunmayan mükellef olup olmadığını tahkik ederek, şayet mevcut olduğu takdirde hiç beyanda bulunmayan ve yanlış veya hakikate aykırı beyanda bulunan çiftçileri, Aralık ayının 1 inci gününde davet varakası tanzim ederek ve bunu aynı günde muhtarlığın kapısına asarak Aralık ayının 16 ncı gününe kadar beyana veya beyanlarını düzeltmeye davet ederler.

Beyana davet edilen çiftçilerin Aralık ayının 16 ncı günü akşamına kadar beyanda bulunmamaları veya beyanlarını düzeltmemeleri halinde, bu çiftçilerin durumları muhtar ve ihtiyar heyetleri tarafından ilgili vergi dairesine Aralık ayının sonuna kadar bildirilecektir. Bu ihbar üzerine vergi dairesince ilave tahkikatlar yapılacaktır.

 Ekim-Sayım Beyanı ile ilgili uygulanacak müeyyideler

Muhtar ve İhtiyar Heyeti Üyelerine Uygulanacak Olan Yaptırımlar

Muhtar ve ihtiyar heyetleri üyelerine bu görevleri nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığınca takdir ve tayin edilecek miktarda ücret verilir. Görevini ihmal veya suiistimal eden muhtar ve ihtiyar heyeti üyeleri Türk Ceza Kanununun görevi kötüye kullanma suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır. 

Gerçek Usulde Vergilendirilen Çiftçilere Uygulanacak Yaptırımlar

Vergi Usul Kanununun ‘Usulsüzlük Dereceleri ve Cezaları’ başlıklı 352 nci maddesine göre;

  • Çiftçiler tarafından muhtar ve ihtiyar heyetlerince yapılan davete müddetinde (1-16 Aralık) icabet edilmemesi I inci derece usulsüzlük cezasının tatbikini,
  • Ekim ve sayım beyanlarının süresi içinde veya kanunda istenilen bilgileri ihtiva edecek doğru bir şekilde yapılmaması ise II nci derece usulsüzlük cezasının tatbikini gerektirmektedir.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor