Durdurulamayan Kırılganlık
Cumhuriyetin 97. yaşını kutladığımız bu günlerde hepimizi ve tüm okuyucularımızı ilgilendiren, aklında yüreğinde yer etmiş “Türkiye’nin en önemli sorunu nedir?” sorusuna birlikte yanıt arayacağız.
Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden bugüne dek pek çok sorunla karşılaşmış, kimi zaman bu sorunları çözüme kavuşturmuş kimi zamansa önem sırasına ve dönem şartlarına göre ertelemiştir. Ancak günümüzün en önemli sorunu olan ekonomik kırılganlık problemi ivedilikle çözülmesi gereken bir konudur.
Ekonomik kırılganlık; dış veya iç şoklara bağlı olarak meydana gelen kriz, dalgalanma veya bozulmalardan ekonominin olumsuz yönde etkilenmesi demektir. Ekonomik kırılganlık birden fazla kurum, kuruluş ve akademisyen tarafından farklı yöntemler kullanılarak ölçülmekte ve sonuçları yayınlanmaktadır.
Akademik camianın yaklaşımına baktığımızda kırılganlık göstergeleri; cari açık, kamu borcu, bütçe açığı, dış borç, özel sektör kredi borcu ve döviz rezevlerinin GSYH ‘ye ayrı olarak bölünmesinden elde edilen değerlerin yorumlanmasından oluşmaktadır. Amerikan Merkez Bankası 2014 yılında yapmış olduğu raporlamada bu göstergelere ek olarak, enflasyon oranı ve dış borç/ihracat değerlerini de kırılganlık hesaplamasına dahil etmiştir. Türkiye’nin bu değerlerini 2017 ve 2019 yıllarını karşılaştırarak incelediğimizde;
| 2017 | 2019 | |
| Cari Açık/GSYH | -5,5 | 1,1 |
| Kamu Borcu/GSYH | 0,27 | 0,3 |
| Bütçe Açığı/GSYH | -2,77 | -2,9 |
| Dış Borç/GSYH | 0,52 | 0,57 |
| Özel Sektör Kredi Borcu/GSYH | 0,42 | 0,44 |
| Döviz Rezerv/GSYH | 0,12 | 0,13 |
| Enflasyon | 11,92 | 11,84 |
| Dış Borç/İhracat | 2,68 | 2,4 |
Bu değerler bize Türkiye’de söz konusu olan ekonomik kırılganlığın devam ettiğini bir kez daha göstermektedir.
Konuyu kurum ve kuruluşlar açısından ele aldığımızda ise karşımıza iki farklı sonuç çıkmaktadır. The Fund for Peace, kuruluşu 4 ana kategori üzerinden kırılganlık endeksi hesaplamaktadır. Bunlar; ekonomi, uyum içinde olma, politik ve sosyal konu başlıklarıdır.
Hesaplanan endeks sonuçlarına bakıldığında Türkiye 2019 yılı için 59. sırada yer almaktadır. Endeksin 178 ülkeyi en kırılgan olandan en az kırılgan olana sıraladığını göz önüne aldığımızda Türkiye’nin bu çalışmada da kırılganlığının yüksek olduğu sonucuna varılmaktadır.
2020 yılında BM Kalkınma ve Analiz Bölümü ( UNDESA )’nın 145 ülkeyi kapsayan ekonomik kırılganlık endeksi araştırmasında çok çarpıcı bir sonuç bizi beklemekte, Türkiye bu araştırmada en kırılgan ülke olarak tanımlanmaktadır.
Türkiye, Morgan Stanley yatırım bankasının küresel sermaye akımlarına en hassas ülkeler olarak nitelendirdiği “Kırılgan Beşli” içerisinde 2013 yılından beri yer almaktadır. Günümüzde açıklanan raporlar ve akademik çalışmalar incelendiğinde bu kırılganlığın artarak devam ettiği görülmektedir.