Nevzat ŞENSESGiriş: 06.02.2017 - 00:40Güncelleme:10.08.2019 - 16:34

31659OKUNMA

Çekiliş ve Yarışmalarda Kazanılan İkramiyelerin Vergilendirilmesi

1 - GİRİŞ

Günlük hayatımızda televizyon yayımlanan bilgi yarışmalarında kazanılan ikramiyeler veya yarışma programlarına katılanlara verilen arabalar, evler, eşyalar ve nakit paralar birçok insanın hayalini süslemekte ve iştahını kabartmaktadır. Ayrıca, son yılarda futbol müsabakaları üzerine oynanan oyunlar, at yarışları ve müşterek bahis oyunlarında dağıtılan ikramiyeler ve bu kurumların düzenledikleri bu tür oyunlarda elde ettikleri gelirler büyük bir pasta haline gelmiştir. Dolayısıyla, yarışmayı düzenleyen ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından verilen bu ivazsız ikramiyelerin vergilendirilmesi önem arz eder hale gelmiştir.

Bu çalışmamızda çekiliş ve yarışma sonucu kazanılan ödüllerin veraset ve intikal vergisi karşısındaki durumu örnek olay uygulamalarla açıklanacaktır.

2 - YASAL HÜKÜMLER

2.1. Tanımlar

Veraset ve intikal vergisi servet transferi üzerinden alınan bir vergidir. Verginin; konusu, mükellefi, matrahı, oranı, ödeme zamanı ve diğer uygulamaların esasları, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir.

Mezkur Kanun’un verginin mevzuunu düzenleyen 1’inci maddesinde,” Türkiye Cumhuriyeti tâbiiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset tarikiyle veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali Veraset ve İntikal Vergisine tâbidir.

Bu vergi, Türk tâbiiyetinde bulunan şahısların ecnebi memleketlerde aynı yollardan iktisabedecekleri mallara da şâmildir.

Türkiye Cumhuriyeti tâbiiyetindeki bir şahsın Türkiye hudutları dışında bulunan malını veraset tarikiyle veya sair suretle ivazsız bir tarzda iktisabeden ve Türkiye'de ikametgâhı olmayan ecnebi şahıs bu vergi ile mükellef tutulmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda madde de geçen veraset ve ivazsız intikal kavramı Kanun’un 2’nci maddesinde tanımlanmıştır. Kanun’un 1’inci maddesinde kullanılan veraset ve ivazsız intikallerin delalet ettiği manalar aşağıdaki gibidir.

“Veraset” tâbiri; miras vasiyet ve miras mukavelesi gibi ölüme bağlı tasarrufları;

“İvazsız intikal” tâbiri; hibe yoluyla veya herhangi bir tarzda olan ivazsız iktisapları; (Maddî ve mânevi bir zarar mukabili verilen tazminatlar ivazsız sayılmaz.)”

Yine, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 4’üncü maddesinde yer alan istisnalar başlıklı kısmında,(48 Seri No'lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği)

• İvazsız suretle intikallerin (2017 yılı için) 4.068 TL’si,
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin (2017 yılı için) 4.068 TL’si, vergiden istisnadır.

Bu istisna hükmünde dikkat edilmesi gereken özellik, istisnanın kişiye değil kazanılan ikramiye veya ödüle tanınmış olmasıdır. Dolayısıyla piyango ve çekilişlerde kazanan kişiye kazandığı meblağın toplamı üzerinden bir defa olarak istisna haddinin uygulanması doğru değildir. Her bir çekiliş ayrı bir vergiyi doğuran olay olması sebebiyle istisnanın, kazanılan her ikramiyeye ayrı ayrı uygulanması gerekir

2.2. Verginin Oranı ve Ödeme Zamanı

2017 yılı itibariyle,

• İvazsız suretle meydana gelen intikallerde 4.068 TL,
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 4.068 TL’lik kısmı intikal vergisinden müstesnadır.

Buna göre, 1/1/2017 tarihinden itibaren ivazsız suretle meydana gelen intikallerde veraset ve intikal vergisi aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır.

Veraset ve intikal vergisi, tahakkukundan itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.

-5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen  yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyelerden kesilen vergiler, beyanname verme süresi içinde,  beyannamenin verildiği vergi dairesine ödenebileceği gibi, vergi tahsiline yetkili bankaların şubelerine de ödenebilir.

2.3.  Beyanname Vermek Zorunda Olanlar

Veraset ve İntikal vergisinin “Beyanname” başlıklı 7’nci maddesinde, “Veraset tarikiyle veya sair suretle ivazsız bir tarzda mal iktisab edenler, iktisap ettikleri malları, 5602 Sayılı Kanun kapsamında şans oyunları düzenleyen ilgili kurum ve kuruluşlar ile  yarışma ve çekilişi düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler ikramiye kazananların ikramiyelerinden kesilen vergileri, bir beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.

Şu kadar ki, bu Kanunun 3’üncü maddesinde yazılı şahıslar ile 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (I) bendinde yazılı şahıslar, bu bentte yazılı iktisapları, 16 ncı maddesinin son fıkrasına göre kazandıkları ikramiyeler üzerinden vergi tevkifatı yapılanlar ise bu ikramiyeleri için beyanname vermezler.”

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 16. maddesinin son fıkrasında, gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerin %10 oranında vergilendirileceği ve ikramiyenin ayni olarak ödenmesi halinde, fatura değerinin esas alınacağı belirlenmiştir.

İkramiyenin ayni olarak verilmesi halinde tevkifata o malın fatura değeri esas alınacaktır. Fatura değeri: İkramiyenin ayni olarak ödenmesi halinde intikale konu mala ait fatura tutarını (mal bedelinden ayrı olarak, katma değer vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, taşıt alım vergisi(özel tüketim vergisi), emlak vergisi, eğitime katkı payı, çevre kirliliğini önleme fonu, harç, gümrük vergisi ve diğer giderlerin ikramiyeyi ödeyenlerce karşılanması halinde, bu ödemeler fatura değerine dahildir.) ifade eder.

Ancak ikramiyeyi ödeyenlerce, mal veya hizmetin bedelinden ayrı olarak bazı masraflar ile vergilerin (taşıt alım vergisi, veraset ve intikal vergisi, eğitime katkı payı, çevre kirliliğini önleme fonu, harç, gümrük vergisi vs.) üstlenilmesi halinde, bunlar fatura bedeline ilave edilerek bulunacak toplam değer üzerinden vergi tevkif edilecektir.

Dolaysıyla, Şans oyunları ile Yarışma ve Çekilişlerden Kazanılan İkramiyeler 16’ncı Maddede Yer Alan Tarifeye Göre Değil, Kazanılan İkramiye Üzerinden %10 Tevkifat Yapılmak Suretiyle Vergilenir:

Bu türden olan intikaller için ayrı bir oran belirlenmiştir. Bu oran %10 olup, hediye veya ikramiye değerinin istisna haddini aşan kısmına uygulanır. Kanunun 7’nci maddesinden de hatırlanacağı gibi, bu aynı zamanda ikramiyeyi kazanan şahıs için nihai vergidir. Kendisinin ayrıca herhangi bir beyanda bulunma yükümlülüğü söz konusu değildir.

2.4. Yarışma ve Çekiliş Suretiyle İkramiye Verenler

28 seri numaralı Veraset İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği’ne göre; Gerçek ve tüzel kişiler tarafından düzenlenen;

• Çekilişler,
• Yazılı ve görsel basın başta olmak üzere düzenlenen çekilişler,
• Bilgi, kültür, deneyim veya sair becerilerin sergilenmesine dayanan yarışmalar,
• Mal ve hizmetlerin tanıtımı veya satış hacminin arttırılması amaçlarıyla düzenlenen çekilişler,

yarışma ve çekiliş kapsamında değerlendirilmiştir.

Çekiliş veya yarışmayı düzenleyen gerçek veya tüzel kişiler, verdikleri hediye değerinin istisna haddini aşan kısmı üzerinden %10 vergi hesaplayarak bir anlamda stopaj yapmak ve bu vergiyi, talihlinin belli olduğu günü takip eden ayın ilk 20 günü içinde bulundukları yerin vergi dairesine 28 seri no.lu Tebliğin ekinde yer alan beyanname ile bildirmek ve bu süre içinde ödemek zorundadır.

3 - ÖRNEK UYGULAMALAR

Örnek:1: (X) TV kanalı tarafından 15.01.2017 tarihinde düzenlenen “Kim Zengin Olmak İster” adlı yarışma programında bir kişi 100.000.-TL nakit ikramiye kazanmıştır. Söz konusu ikramiyenin ödenmesi esnasında veraset ve intikal vergisi kanunu hükümlerince yapılması gerekenleri açıklayınız.

Yarışmada para kazanıldığında öncelikle toplam kazanılan tutar üzerinden istisna tutar düşülüp kalan tutar üzerinden vergi hesaplanıp ödenmelidir.

Söz konusu ikramiyenin ödenmesi esnasında tevkif edilecek vergi, istisnanın düşülmesinden sonra %10 oranının uygulanması ile bulunur. Buna göre tevkif edilecek vergi 100.000 – 4.068 =95.932,00 x 0,10 =9.593,20 TL’dir.

Dolayısıyla, ödenen ikramiye üzerinden (X) TV kanalınca tevkif edilen 9.593,20 TL tutarındaki vergi, 20.02.2017 günü akşamına kadar tarha yetkili vergi dairesine vergi sorumluları için düzenlenmiş veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile beyan edilerek aynı süre içinde ödenecektir.

Örnek:2: ;   15.01.2017 tarihinde, (Y) TV kanalı tarafından düzenlenen “Kim Zengin Olmak İster” adlı bir bilgi yarışmasından, A şahsının 50.000 TL kazandığını varsayalım.

Söz konusu bilgi yarışmasında, Mükellef 50.000 TL kazanan A adlı yarışmacıdır. Ancak vergi yarışmayı düzenleyen kurum tarafından toplam kazanılan tutar üzerinden istisna tutar düşülüp kalan tutar üzerinden vergi hesaplanıp ödenmelidir. ve (A) adlı şahsa   üzerinden vergi ödenmiş olan tutar teslim edilecektir.

Verginin hesaplamasına gelecek olursak, öncelikle 2017 yılındaki istisna tutar olan 4.068,00 TL toplam kazanılan tutardan düşülüp, kalan tutar üzerinden yarışmayı düzenleyen kurum tarafından tevkifat yapılacaktır.

• 50.000-4.068,00 = 45.932,00 TL
• 45.932,00 X0,10= 4.593,20 TL ödenmesi gereken vergi tutarıdır.
• 50.000-4.593,20 = 45.406,80 TL (A) adlı şahsa ödenmesi gereken tutardır.

Bu örnekte ödenen ikramiye üzerinden (Y) TV kanalınca tevkif edilen 4.593,20 TL tutarındaki vergi, 20.02.2017 günü akşamına kadar tarha yetkili vergi dairesine vergi sorumluları için düzenlenmiş veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile beyan edilerek aynı süre içinde ödenecektir.

Örnek:3: ;   15.01.2017 tarihinde, (Z) TV kanalınca düzenlenen “Çarşıfelek” adlı yarışma programında,  A adlı yarışmacının bir otomobil kazandığını varsayalım. Söz konusu otomobilin fatura değeri 100.000,00 TL’dir.

Bu örnekte söz konusu yarışma programında, yarışmacıya  ikramiye nakit olarak değil de ayın olarak verilmiştir. İkramiyenin aynî olarak verilmesi hâlinde % 10 stopaj yapılırken o malın fatura değeri esas alınacaktır. Fatura değerinin ne anlama geldiği ise 28 seri numaralı Veraset ve İntikal Vergisi Genel Tabliği’nde açıklanmıştır. Genel tebliğde, Fatura değeri: İkramiyenin aynî olarak ödenmesi hâlinde intikale konu mala ait fatura tutarını (mal bedelinden ayrı olarak, katma değer vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, taşıt alım vergisi, emlak vergisi, eğitime katkı payı, çevre kirliliğini önleme fonu, harç, gümrük vergisi, ve diğer giderlerin ikramiyeyi ödeyenlerce karşılanması hâlinde bu ödemeler fatura değerine dahildir.) ifade eder.

Veraset ve intikal vergisi hesaplanırken otomobilin fatura değeri baz alınacaktır. Yine aynı şekilde 2017 yılı için uygulanan 4.068,00 TL istisna tutarı, otomobilin fatura değerinden düşülüp, kalan tutar üzerinden yarışmayı düzenleyen kurum tarafından tevkif edilecek vergi hesaplanıp, 20.02.2017 günü akşamına kadar tarha yetkili vergi dairesine vergi sorumluları için düzenlenmiş veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile beyan edilerek aynı süre içinde ödenecektir.

• 100.000-4.068,00 =95.932,00 TL
• 95.932,00 X0,10= 9.593,20 TL Ödenmesi gereken vergi tutarı

Ancak, burada kazanılan otomobilin ayni olması sebebi ile A adlı yarışmacıdan 9.593,20 TL tahsil edilip vergi dairesine ödendikten sonra araba teslim edilebilir.

Bazı yarışmalarda bireysel değil çift olarak yarışmacılar kabul edilmekte ve ödül iki kişiye ortak verilmektedir. Bu durumda iki ayrı mükellef söz konusu olmakta, her mükellefin ikramiye ve vergi tutarı ayrı ayrı hesaplanarak yarışmayı düzenleyen kurum tarafından vergi dairesine ödenmelidir. 

Örnek:4; (A) Limited Şirketi 2016 yılı hesap döneminde işletmesinden alışveriş yapan kişiler arasından bir kişiye 15.01.2017 tarihinde yaptığı çekilişte katma değer vergisini de üstlenerek Fatura Değeri 120.000,00 TL olan bir adet otomobil vermiştir. Söz konusu şirket, katma değer vergisi dışındaki vergi ve masrafların talihliye ait olacağını ilanında belirtmiştir.Bu bilgilere göre, ikramiye üzerinden tevkif etmesi gereken vergi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Otomobilin fatura değeri (KDV dahil)          : 120.000,00
İstisna Tutarı                                            : 4.068,00
Vergi Tevkifatına Esas Matrah                    : 115.932,00
Hesaplanan V.İ.V. Tutarı (115.932,00%10)  : 11.593,20

Ayni olarak verilen ikramiyelerin vergilendirilmesinde fatura değerinin esas alınacağı belirtilmiş olup katma değer vergisi gibi harcamaların ikramiyeyi ödeyenlerce karşılanması halinde fatura değerine katma değer vergisi gibi yapılan harcamaların vergi matrahına ilave edilmesi gerekmektedir.

(A) Limited Şirketi, çekilişe konu otomobilin katma değer vergisi dahil fatura değeri üzerinden tevkif edilmesi gereken 11.593,20-TL vergiyi, ikramiyeyi kazanan kişiden tahsil edecek ve 20.02.2017 günü akşamına kadar, sorumlular tarafından kullanılan veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile tarha yetkili vergi dairesine beyan edecek ve aynı süre içinde ödemesi gerekecektir.

4 - SONUÇ

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle ivazsız (karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.

Veraset Ve İntikal Vergisinin Mükellefi, Veraset yoluyla veya ivazsız (karşılıksız) bir suretle mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.  Ancak, 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyeler üzerinden kesilen vergiler sorumlu durumunda olan kişi veya kurumlarca beyan edilmesi gerekmektedir.

Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin (2017 yılı için) 4.068,00 TL’si vergiden istisnadır. Kazanılan ikramiyeler üzerinden ilgili yıl istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden tevkif edilen tutar (%10)  sorumlu durumunda olan kişi veya kurumlarca beyan edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, Gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20‘nci günü akşamına kadar verilir.                                             

- 15.06.1959 Tarih ve 10231 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.
- 31.12.1988 Tarih ve 23570 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.