Birbirinden Esinlenmek: VİMER’İ Kurarken Biz Hollanda’dan, Özelge Sistemini Kurarken Onlar Türkiye’den
Şahsımızın proje yöneticisi olarak görev aldığı Vergi İletişim Merkezi-VİMER Projesi 2007 Aralık ayında tamamlanarak Ankara’ya, Mart 2008’den itibaren de Türkiye geneline tek merkezden vergi danışmanlık hizmeti vermek üzere Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığınca hizmete alınmıştı.
Türkiye genelindeki il merkezlerinde, genellikle küçük vergi ihbarlarını almak üzere görev yapan Alo Maliye 189’un yerine kurulan VİMER, kamuda hizmete geçen ilk profesyonel çağrı merkezi olmuştu.
Herkesin bildiği, ABD eski başkanlarından Benjamin Franklin vergi konusunda bir sözü vardır:
“Hayatta vergi ve ölüm dışında hiçbir şey kesin değildir.”
Çağrı Merkezi projesine ilk başladığımızda şu dikkatimi çekmişti:
Özel hizmet numaralarından
- 188- Alo Cenaze
- 189- Alo Maliye idi.
Sanki, geçmişte PTT’nin telekom bölümündeki yetkililer Benjamin Franklin’in sözünü teyit edercesine önce ölümü sonra vergiyi özel hizmet numaralarında arka arkaya sıralamışlardı.
Projeyi hayata geçirdiğimiz dönemde Hollanda Gelir ve Gümrük İdaresi (Belastingdienst)’in teknik bilgi ve deneyim paylaşımları bize çok yol gösterici olmuştu.
Hollandalıların açık fikirli, işbirliğine yatkın, paylaşımcı ve sıcak kanlı yaklaşımları açıkçası o zaman bizi çok etkilemişti.
Hollanda’ya gerçekleştirdiğimiz iki saha ziyareti ve onların Türkiye’ye yaptıkları ziyaretler bilgi paylaşımı ve çağrı merkezimizin misyon ve vizyonunu oluşturmamızda bize çok yardımcı oldu.
Geçtiğimiz günlerde, Gelir İdaresi Başkanlığından eski meslektaşımız Ramazan Biçer’in LinkedIn’de yayınladığı “Hollanda’da Özelge Almaya İlişkin Kurallar Değişiyor” başlıklı yazıyı okuduğumda, Gelir İdaresi Strateji Geliştirme Daire başkanı olarak proje yöneticisi olduğum ve Ocak 2010’da hizmete giren “Yeni Özelge Sistemi” ile Hollanda Yeni Özelge Sistemi arasındaki benzerlikler dikkatimi çekti.
Gelir İdaresi Yeni Özelge Sistemi
Hatırlayacağınız üzere, mükelleflerin tereddüt duyduğu konulardaki başvurularına istinaden Ocak 2010’a kadar hem Vergi Dairesi Başkanlıkları ve Defterdarlıklar hem de Gelir İdaresi Başkanlığı (2005 öncesine kadar Gelirler Genel Müdürlüğü) tarafından ayrı ayrı kimi zaman birbirinden habersiz bir şekilde özelgeler (mukteza) veriliyordu.
Verilen özelgeler, ara sıra basımı yapılan Gelirler Genel Müdürlüğü kitaplarında ya da piyasadaki bazı yazarların kitaplarında yayınlanıyor, pek çoğu ise kamuoyu tarafından bilinmiyordu. Öte yandan 81 il artı Gelir İdaresi şeklinde verilen özelgelerde doğal olarak tutarsızlıklar da olabiliyordu.
Tüm bu problemleri çözmek üzere dönemin Gelir İdaresi Başkanı Mehmet Akif Ulusoy’un talimatıyla Yeni Özelge Sistemi projesini Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı bünyesinde başlatmıştık.
Proje ekibi Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı Bülent Taş, Daire Başkanları Mürsel Ali Kaplan, Ercan Durgun, Timur Çakmak, Rıza Çelen, Grup Başkanları İlhan Karayılan, Hasan Halil Gönül, Ahmet Öğüt, Mehmet Erkan, Grup Müdürleri Osman Öztürk, Orhan Kahraman ve Gelir İdaresi Müdürleri Zahide Erbilli, Kemal Oktar, Abdullah Kütükçü, Seyfi Ayral’dan oluşuyordu. Tarihe not düşmek ve hakkı teslim etmek adına tüm ekibin ismini yazmak istedim.
Yeni özelge sistemiyle;
- Başvurular vergi dairesine standart özelge başvuru formu ile yapılacak (Gelir İdaresine doğrudan başvuru yapılamayacak)
- Verilen özelgelere tüm idare dijital ortamda ulaşabileceği özelge veri tabanı oluşturulacak,
- Cevap, Vergi Dairesi Başkanlığı veya Defterdarlık tarafından hazırlanacak, veri tabanında aynı konuda verilmiş özelge varsa mükellefe cevabı Vergi Dairesi Başkanlığı veya Defterdarlık verecek. Eğer ilk kez cevap veriliyorsa cevabı Gelir İdaresi sonuçlandırarak yerel birime gönderecek.
- Başvuruyu alma ve cevabı verme süreci tamamen dijital ortamda kağıtsız olarak gevrekleştirilecek.
- Mükellefe verilen özelge Gelir İdaresi Başkanlığı Merkezi Özelge Komisyonunda Başkan yardımcısı, ilgili 3 daire başkanının onayı ile kolektif şekilde alınmış olacak.
- Özelge verme süresi kısaltılacak, yerel ve merkez birimi işbirliği içinde çalışacak ve özelgelerde tutarlılık sağlanmış olacak.
- Vergi incelemesi ya da mahkeme aşamasındaki durumlar için özelge talep edilemeyecek.
- Özelgeler, mükellef mahremiyeti ihlal edilmeyecek şekilde sistemli olarak Gelir İdaresinin internet sayfasında şeffaf bir şekilde yayınlanacak.
Hollanda Yeni Özelge Sistemi
1 Temmuz 2019 tarihinde devreye girecek olan Hollanda sisteminin özelliklerini ise şöyle sıralayabiliriz:
- Özelge başvuruları bir formla standart bir şekilde yapılacak
- Özelgeler merkezi bir komisyon tarafından verilecek,
- Anonim hale getirilmiş özelgeler internetten yayınlanacak,
- Özelgeler maksimum 5 yıl geçerli olacak, bazı durumlarda bu süre 10 yıla kadar çıkabilecek.
Ne dersiniz epeyce benzerlik var, değil mi?
Yazımızın sonuna gelirken başka ülkelere bile ilham kaynağı olabilecek bir projenin içinde olmaktan gurur duyduğumu sizlerle paylaşmak isterim.
Meslek hayatım boyunca bu ülkeye ve bu ülkenin insanına güvenmek gerektiğine inanmışımdır.
Bilgiyle ve karakterle yapılan her işin mutlaka başarıya ulaşacağına inanırım.
Hollanda’ya ilham kaynağı olan Yeni Özelge Sistemini hayata geçiren ve şu anda Gelir İdaresi’nde olan, olmayan/olamayan tüm üstad ve arkadaşlarımıza, sistemden yararlanan bir vatandaş olarak şükranlarımı sunuyorum.
Maliye Bakanlığı toplantı salonunda 10 Ocak 2010 tarihinde yapılan basın toplantısında sunmuş olduğumuz Yeni Özelge Sistemi başlıklı sunumumuza burada ulaşabilirsiniz.