Bedelli Askerlik Tutarları Vergiye Tabi Gelirden İndirilebilir mi?
Milyonlarca kişinin merakla ve heyecanla beklediği bedelli askerlik yavaş yavaş netleşmeye başladı. Önümüzdeki zaman diliminde tutar ve yaş sınırının belirlenip yasalaşması kesin gözüyle bakılıyor. Toplumun büyük bir bölümünü ilgilendiren bu husus vergi uygulamaları bakımından bir takım tartışmaları da beraberinde getirmiştir.
Makalemizde bedelli askerlik bedelinin vergiye tabi gelirden düşülüp düşülemeyeceği elde edilen kazanç türlerine göre değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
Ticari Kazanç Elde Edenlerin Durumu
GVK’ nun 37.maddesinde ticari kazancın tanımı yapılmış ve safi miktarını tespit etmek için 40 ve 41. maddesinde gider olarak indirilecek ve indirilemeyecek kalemler tadadi olarak sayılmıştır. GVK 40/1. maddesinde ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Burada yapılan genel giderlerin gider kabul edilmesi için harcama ile ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirmesi arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir.i Yani yapılan genel giderler faaliyet değil ticari organizasyona bağlı giderlerdir. Ticaret erbabının askere gitmesi ile ticari faaliyetini durdurması arasında bir illiyet bağı bulunmamaktadır.
Ücret Kazancı Elde Edenlerin Durumu
Ücret kazancı elde edenlerin ödemiş oldukları bedelli askerlik bedellerini Gelir Vergisi Kanunda matrahlarından indirebilme imkânı veren herhangi bir düzenleme yoktur. Ne GVK madde 63 ne de GVK madde 89’da böyle bir düzenleme bulunmamaktadır. Ayrıca elde edilen diğer tüm kazançlar için Gelir Vergisi Kanunun 89. diğer indirimler maddesi başlığı altında bedelli askerlik ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
GVK’nun 61. maddesinde ücretin tanımı yapılmış ve işveren tarafından işçisi adına yapılan menfaatler ücret olarak nitelendirilmiştir. Buna göre çalışanı adına ödenen bedelli askerlik tutarları GVK 94’e göre brüte iblağ edilerek işletme tarafından gider olarak dikkate alınabilir.ii
Mesleki Kazanç Elde Edenlerin Durumu
Serbest meslek faaliyeti Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesinin ikinci fıkrasında “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır” şeklinde tanımlanmıştır.iii Kanun koyucu burada sermayeden ziyade emek ön planda olduğunu, emeğin ise; ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan bir emek olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca GVK 68/1. maddesinde serbest meslek faaliyeti ile direkt ilgili, faaliyetin yürütülmesi ve kazancın doğması için zorunlu olan giderler indirim konusu yapılabileceği ifade edilmiştir.
Doktor, avukat, noter ve mali müşavirler gibi serbest meslek erbaplarının askere gitmeleri durumunda ticari kazanç elde edenler gibi faaliyetlerine devam edemeyeceklerdir.1Dolayısıyla ödedikleri bedelli askerlik tutarlarını GVK madde 68/1’e göre indirim konusu yapmaları gerekmektedir. Ancak Vergi İdaresi 25.01.2012 tarihinde yayımladığı muktezada “Bedelli askerlik uygulaması için yapılan harcamaların GVK madde 68 “Mesleki Giderler” kapsamında sayılmadığından serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir” ifade ederek kazançtan indirim konusu yapılamayacağını belirtmiştir.2
2 25.01.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 68-303 sayılı özelge
i Beyanname Düzenleme Rehberi, Gelir Vergisi Kanunu Rehberi, Vergi Müfettişleri Derneği, Ankara Mart 2017,s.89
ii Sabri OZAN, Örnek Soru ve Açıklamalarla Vergi Kanunları Uygulaması Beyan ve Denetim, Mart 2017,s.18 i
ii193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu