Avrupa’da Vergi Üzerinden Turizm Rekabeti: Pandemi Döneminde Turizmde KDV İndirimleri
Covid 19 kaynaklı pandemi döneminin en çok etkilediği sektörlerin başında turizm sektörü geldi.
Seyahat yasakları, sokağa çıkma kısıtları, bir arada yaşamın tehlikeleri, hijyen kurallarının önemi derken tüm ülkeler için çok önemli bir gelir ve istihdam kaynağı olan turizm sektörü büyük darbe aldı, alıyor.
Turizm sektöründe yaşanan daralma, bağlantılı olduğu başta gıda, yeme-içme ve eğlence sektörü olmak üzere tekstil, hediyelik eşya, inşaat, dekorasyon, bankacılık, sağlık, ulaşım, akaryakıt, enerji gibi birçok sektöre de etki ediyor.
Turizm sektörünün bu özellikleri ülkeleri pandemi sürecinden çıkılırken öncelikle kendi içlerinde yerli turizmi canlandırma hamlelerini atmalarına neden oldu. Sonrasında da ülkeler arası seyahatlerin başlatılması ve yabancı turizmi yeni normal koşullarında başlatmak için adımlar atılmaya başlandı.
Bu süreçte Avrupa Birliği içinde de farklı ülkelerin konaklama, yeme-içme, catering, müze ve benzeri turistik ziyaretler gibi turizm alanındaki hizmetlerde geçici KDV oran indirimlerine gittiklerini görüyoruz.
Hangi Avrupa ülkesi turizmde hangi alanlarda, ne kadar KDV oran indirimine gitti?
| Ülke | İşlem | Mevcut KDV Oranı (%) | Geçici KDV Oranı (%) | İndirimi Süresi |
|---|---|---|---|---|
| Almanya | Yeme-içme hizmetleri | 19 | 5 7 | 1 Temmuz 2020-31 Aralık 2020 1 Ocak 2021-30 Haziran 2021 |
| Konaklama | 7 | 5 | 1 Temmuz 2020-31 Aralık 2020 | |
| Birleşik Krallık | Yeme-içme hizmetleri (alkol hariç), konaklama hizmetleri, Müze, konser, sinema, tiyatro etkinlikleri ve turistik ziyaretler | 20 | 5 | 15 Temmuz 2020- 12 Ocak 2021 |
| Avusturya | Konaklama, yeme-içme hizmetleri Kültürel etkinlikler, turistik yayınlar | 10 | 5 | 1 Temmuz 2020- 31 Aralık 2020 |
| Belçika | Yeme-içme hizmetleri (Alkol hariç) | 12 | 6 | 8 Haz 2020- 31 Aralık 2020 |
| Çek Cumhuriyeti | Konaklama, spor ve kültürel etkinlikler | 15 | 10 | 1 Temmuz 2020- 31 Aralık 2020 |
| Bulgaristan | Yeme-içme hizmetleri | 20 | 9 | 1 Temmuz 2020- 31 Aralık 2020 |
| Norveç (AB üyesi değil) | Kültürel ve turistik hizmetler | 12 | 6 | 1 Nisan 2020- 1 Kasım 2020 |
| Yunanistan | Yolcu taşıma hizmetleri, alkolsüz içecek servisleri | 24 | 13 | 1 Temmuz 2020- 31 Ekim 2020 |
| Kıbrıs | Konaklama, yeme-içme hizmetleri, Yolcu taşıma hizmetleri | 9 | 5 | 1 Temmuz 2020- 10 Ocak 2021 |
Covid-19 tedbirleri dışında konaklama hizmetlerinde Belçika (%6), Bulgaristan (%9), Estonya (%9), Letonya (%12), Litvanya (%9), Malta (%5), Slovakya (%10), Yunanistan (%13) sürekli olarak indirimli oran uygulamaktadır.
Ayrıca, yukarıda sayılan geçici indirimler dışında İspanya (%10), İtalya (%10) ve Fransa (%10), İrlanda (%13,5), Hırvatistan (%5, %13), Lüksemburg (%3), Macaristan (%5), Hollanda (%9), Polonya (%8), Portekiz (%6, %13), Romanya (%5), Slovenya (%9,5), Finlandiya (%10, %14), İsveç (%12) ise, ülkemizde olduğu gibi turizmle bağlantılı konaklama ve yeme-içme hizmetlerinde sürekli olarak indirimli oran uygulamaktadır. Farklı gerekçeleri olsa da turizmle bağlantısı olan bir düzenlemeyi Yunanistan yapmıştır. Türkiye’ye yakın, Yunanistan anakarasına uzak olan ve temel gelirleri turizm olan Sakız, İstanköy, Leros, Midilli ve Sisam (Samos) adalarında uygulanan indirimli KDV oranının 1 Temmuz 2020'den itibaren düzenli Yunanistan KDV oranlarına ayarlanması gerekirken bu düzenlemenin geçerlik tarihi 31 Aralık 2020’ye ertelenmiştir.
Avrupa’nın turizmde KDV oranlarındaki büyük resme ve yapılan indirimlere baktığımızda Kuzey ve Orta Avrupa’nın, turizm pastasının büyük dilimini Akdenizli Avrupalılara bırakma niyetinde olmadığını görüyoruz. Ülkeler pandemiden en fazla etkilenen turizm sektörlerini yeniden ayağa kaldırmayı ve aynı zamanda pandeminin psikolojik etkilerini kırmak için de sosyal hayatı canlandırmayı hedefliyorlar. Bir nevi rekabeti de barındıran bu hamleler, ülke basınlarına taşınarak ve turizmcilerin talepleriyle harmanlanarak Avrupa içinde domino etkisi yaratmış gibi görünüyor.
Türkiye’de turizm sektöründe uygulanan KDV oranları nedir?
Mal ve hizmetlere uygulanan KDV oranlarının belirlendiği 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) eki II sayılı listenin “Diğer Mal ve Hizmetler” başlıklı (B) bölümünün;
- sırasında, “Sinema, tiyatro, opera, operet, bale, müze giriş ücretleri,”
- sırasında, “Gazino, açık hava gazinosu, bar, dans salonu, diskotek, pavyon, taverna, birahane, kokteyl salonu ve benzeri yerler hariç olmak üzere kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, kıraathane, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen yerler, yemeği pakette satan veya diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler, lokanta, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde (birinci sınıf lokanta ruhsatı ya da işletme belgesine sahip olan yerler ile üç yıldız ve üzeri oteller, tatil köyleri ve benzeri tesislerin bünyesindeki lokantalar hariç) verilen hizmetler (bu yerlerde verilen hizmetlerin alkollü içeceklere isabet eden kısmı hariç),”
- sırasında, “Otel, motel, pansiyon, tatil köyü ve benzeri konaklama tesislerinde sunulan geceleme hizmeti (1618 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığından işletme belgesi almış seyahat acenteleri tarafından müşteriye aktarılan geceleme hizmet tutarı ve bu hizmete ilişkin aracılık bedellerine de konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmetlerinin ait olduğu oran uygulanır. Konaklama tesislerinde geceleme hizmetinden yararlanmayanlara verilen tüm hizmetler ile geceleme hizmetiyle beraber verilen ancak ayrıca belgelendirilen ya da geceleme hizmetine ait belgede ayrıca fiyatlandırılan hizmetler bu sıra kapsamında yer almamaktadır. Ancak geceleme hizmeti kapsamında verilmesi ve geceleme bedeline dahil edilmesi mutat olan diğer hizmetler bu sıra kapsamında yer almakla birlikte bu şekilde belirlenen geceleme bedeli içinde sunulan alkollü içeceklere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi tutarları, hizmeti sunanlar tarafından indirim konusu yapılamaz.)”
sayılarak bu hizmetlere %8 oranında KDV uygulanmaktadır.
Konaklama ve yeme-içme hizmetlerinde indirimli oran 1/1/2008 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamış; ardından 2008 ve 2009 yılında yapılan iki değişiklikle de bugünkü halini almıştır.
Bu değişikliklerden ilki olan 2008/13234 sayılı BKK ile, 9/2/2008 tarihinden itibaren geceleme hizmet bedelinin seyahat acenteleri tarafından hizmeti fiilen alan kişiye aktarılmasında daha önce %18 olarak uygulanan KDV oranı %8’e indirilmiştir.
2009/15200 sayılı BKK ile 15/07/2009 tarihinden itibaren birinci sınıf lokanta ruhsatı ya da işletme belgesine sahip olan yerler ile üç yıldız ve üzeri oteller, tatil köyleri ve benzeri tesislerin bünyesindeki lokantalarda verilen yeme içme hizmetlerinde indirimli oran uygulamasından vazgeçilmiştir.
Yeme içme hizmetleri ile konaklama hizmetlerinde indirimli KDV oranlarının uygulanmasına yönelik detaylar, KDV GUT III/B-2.4. bölümünde (öncesinde 107 ve 108 No.lu KDV Tebliğlerinde) açıklanmıştır.
Öte yandan, ülkemizde turizm sektörüyle bağlantılı olarak 2278 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yurt içi hava yoluyla yolcu taşımacılığı hizmetlerinde %18 olan KDV oranı, 1 Nisan 2020-30 Haziran 2020 tarihleri arasında %1 olarak uygulanmıştır.
* Detaylı bilgi için: Cem Arslan, Ferit Öz, Turizmde Vergi Uygulamaları, PwC Yayınları, 2015
* Tablo aşağıdaki kaynaklarda yer alan bilgilerin karşılaştırılarak teyit edilmesiyle oluşturulmuştur:
- https://www.oecd.org/tax/tax-policy/:COVID-19: Tax policy responses
- https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/be/Documents/tax/COVID-19_TaxSurvey.pdf
- https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/us/pdf/2020/03/covid-19-tax-developments-summary.pdf
- https://globalvatonline.pwc.com/covid-19-summary
- https://www.avalara.com/vatlive/en/vat-news/covid-19-vat-rate-changes.html